Jak najłatwiej znaleźć porównanie? To proste. Szukaj w wierszu wyrazów:
- jak,
- jako,
- jakby,
- niby,
- na kształt.
W porównaniu poeta używa konstrukcji, że coś jest jak coś albo że ktoś robi coś jak ktoś.
Porównania do zwierząt (ptaków, owadów)
- Urszula w Trenie VI Kochanowskiego porównana jest do pięknie śpiewającego słowika, który przedwcześnie zamilkł
Jako więc lichy słowiczekw krzaku zielonym
Całą noc prześpiewa gardłkiem swym ucieszonym.
- Leszek z bajki Przyjaciele Mickiewicza ucieka na drzewo, przeskakując z gałęzi na gałąź jak dzięcioł (Leszek na dąb; nuż po pniu skakać jak dzięciołek).
- Majtek z Żeglugi Mickiewicza wdrapujący się po linach jak pająk
zawisł w niewidzialnej sieci,
Jak pająk.
- Struny w koncercie Jankiela (Pan Tadeusz) wydają takie dźwięki jak muchy
Kilka strunek… jak kilka much.
- Wierny jak pies poeta z wiersza Słowackiego Do Matki pilnuje sztandaru symbolizującego narodowe wartości (syn twój na sztandarach jak pies się położył).
- Dzieci z wiersza ks. Twardowskiego o maluchach jak czyżyki
Wspinali się jak czyżyki na sosnach aby zobaczyć
Co się dzieje w górze.
Porównania ułatwiające opis postaci
W balladzie Rybka Mickiewicza tytułowa Rybka (Krysia, która popełniła samobójstwo z powodu zawodu miłosnego) ma: główkę drobną jak naparstek, oczka jak koraliki, piersi jak jabłuszka.
Porównania uczuciowe
- Romantyczny poeta z Hymnu Słowackiego błąkający się daleko od kraju zachowuje się jak małe dziecko, od którego oddala się matka
Jako na matki odejscie się żali
Mała dziecina, tak ja płaczu bliski.
- W oryginalnym wyznaniu (Gałczyński Rozmowa liryczna) miłość porównana jest do ognia rozgrzewającego zimą (Zimą kocham cię jak wesoły ogień).
Porównania „trumienne”
- Konieczne do zapamiętania porównanie Słowackiego z wiersza Testament mój, wykorzystane w tytule powieści Aleksandra Kamińskiego (kiedy trzeba na śmierć idą po kolei/ Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec).
- Makabryczne, obrazowe porównanie w wierszu Baczyńskiego Pokolenie ofiar wojny pochowanych w ziemi do korzeni (pod ziemią ciała skręcone jak korzeń).
- Porównanie zmarłej córki Anki (Broniewski Firanka) do firanki
Otworzyłem okno, a firanka
pofrunęła ku mnie,
jak Anka
w trumnie.
Uwaga! Porównanie homeryckie!!!
Skojarz z Homerem, który w Iliadzie tak bardzo rozbudowywał porównanie, że aż można było zgubić jego sens. Najczęściej porównywał jakąś cechę bohatera z czymś, co się działo w świecie zwierząt, przyrody. Np. gonitwa Achillesa za Hektorem porównana jest do łowów orła próbującego schwytać gołębicę albo do gonitwy psa za jeleniem.
Przykład z polskiej literatury:
Tren V Kochanowskiego, w którym Urszula porównana jest do oliwki – rośliny egzotycznej, wymagającej troskliwej hodowli. Niespodziewanie jednak ogrodnik zamiast pielęgnować, przez nieuwagę niszczy roślinę.