Czym jest esej interpretacyjny?
To dość swobodna forma wypowiedzi pisemnej. Jeśli temat maturalny brzmi: dokonaj analizy i interpretacji! – to niestety ogranicza nieco swobodę twórczą piszącego. Ma to być analiza, interpretacja, podsumowanie wniosków i już.
- Esej jest formą błądzącą na pograniczu literatury. Wymaga rozległych skojarzeń, wsparcia filozoficznego, odniesień do różnych gałęzi sztuki.
- Nie musi być przy tym bezpośrednią wypowiedzią ucznia, który partiami analizuje utwór poetycki. Może esej sam w sobie przybrać literacką formę: refleksji, prozy poetyckiej, dziennika – tu jednak trzeba być ostrożnym.
- Esej – inaczej szkic – pozwala ująć temat w sposób bardzo subiektywny – ale nie nakazuje posiadania talentu literackiego. Jeśli ktoś nie ma wprawy w takim pisaniu, niech po prostu pamięta, że interpretując wiersz, może pozwolić sobie na dołączenie do partii wykładowych – dużych fragmentów dygresji, skojarzeń, anegdot literackich lub aforyzmów. Muszą wiązać się z tematem, muszą wynikać z dogłębnej lektury utworu poetyckiego.
Czy można podać tu praktyczny plan pracy, konspekt takiego eseju?
Zawsze można ustalić sobie tryb postępowania, ale będzie on zaledwie przykładem, możliwością, nie zaś sztywno obowiązującą wykładnią.
Można ułożyć esej tak:
- Określam motyw centralny utworu (temat).
- Określam gatunek (formę) wiersza i typ podmiotu lirycznego.
- Wyszukuję i podkreślam oryginalność lub typowość ujęcia tematu.
- Przywołuję inne adresy literackie, dzieła sztuki, filmy, które korespondują z tematyką utworu.
- Prowadzę obserwację kolejnych ujęć (obrazów, całościowych segmentów utworu). W każdym opisuję sposób poetyckiego ujęcia, zastosowane zabiegi poetyckie, efekt, własne wrażenia i skojarzenia z innymi, znanymi ujęciami.
- Podsumowuję opinie i przemyślenia, wyciągam wnioski, oceniam utwór.
Inny wariant
Inaczej porządkuję obserwację utworu:
- najpierw ustalam podział na części (obrazy, ujęcia, strofy),
- potem analizuję środki stylistyczne,
- następnie sumuję i zestawiam znaczenia,
- w końcu własne skojarzenia i odniesienia do innych dziedzin kultury i sztuki.
Zobacz: