Klasyfikacja tekstów literackich

Klasyfikacja tekstów literackich

W teście egzaminacyjnym pojawią się tzw. teksty kultury, które będziesz musiał zrozumieć i zinterpretować, aby wskazać poprawne odpowiedzi w pytaniach zamkniętych i udzielić poprawnych odpowiedzi na pytania otwarte.

Są trzy rodzaje literackie

Każdy tekst literacki należy do któregoś z poniższych rodzajów. Tekst, który otrzymasz na tekście egzaminacyjnym, też. Pytanie w tej sprawie może być bezpośrednie i proste:

Do którego z rodzajów literackich przypiszesz tekst?

Ale może być bardziej przebiegłe:

Wskaż wyznaczniki epickości tekstu.

Jakie cechy tekstu kwalifikują go do dramatu, a jakie do liryki? Najważniejsze wiedzieć, że np. narrator jest typowy dla epiki, a podział na głosy, sceny, obecność didaskaliów – dla dramatu.

Rodzaje literackie

• Liryka

  • Liryka ogarnia utwory poetyckie.
  • Oczywiste, że ze swojej natury są krótsze od epiki, ale nie to jest najważniejsze.
  • Tu nie ma narratora, przemawia podmiot liryczny, który wyraża swoje uczucia. Subiektywnie odbiera świat, przetwarza poetycko i takie obrazy darowuje odbiorcom.

• Epika

  • Do epiki zaliczamy utwory, w których narrator, opisuje zdarzenia, świat, ludzi.
  • Wejdą tu rozmaite teksty prozatorskie, bo epikę się czyta z bardzo różnych powodów: dla informacji, rozrywki, z ciekawości.
  • Epika prezentuje świat przedstawiony, w który wkraczamy za sprawą lektury.
  • Wszelkie zatem opowiadania, nowele, powieści, listy, relacje możemy śmiało zaliczyć do epiki.

• Dramat

  • Dramaty to utwory przeznaczone do realizacji na scenie.
  • Pisane na potrzeby teatru są podzielone na akty, sceny, kwestie aktorów, wreszcie posiadają didaskalia – odautorskie informacje dodatkowe dotyczące np. stroju lub wyglądu sceny. Autor dramatu pisze:
    Scena 2. W nawiasie: (Scena jest pusta, w centrum dwie świece).
    Te wskazówki w nawiasie to didaskalia.

Uwaga!
Didaskalia – wtrącenia dramatopisarza, informujące o wyglądzie sceny, zawierają wskazówki co do stroju i zachowania bohaterów. Jest to tekst poboczny dramatu, w przeciwieństwie do tekstu głównego, czyli dialogów i monologów.

Wyznaczniki rodzaju literackiego

Gatunki literackie

LIRYKA

• sonet
• pieśń
• hymn
• fraszka
• oda
• tren
• epigramat

EPIKA

• epos
• powieść
• opowiadanie
• nowela
• esej

DRAMAT

• tragedia
• dramat romantyczny
• komedia
• opera
• scenariusz filmowy

Pamiętaj!
Do tekstów kultury należą:

• teksty literackie,
• teksty publicystyczne,
• teksty popularnonaukowe,
• źródła historyczne,
• akty prawne,
• instrukcje,
• słowniki,
• encyklopedie,
• mapy,
• reprodukcje dzieł sztuki,
• tabele,
• diagramy,
• wykresy,
• schematy.