Kontekst kulturowy TEST

Kontekst kulturowy TEST

Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem

1. Czy poeta nawiązuje w wierszu do mitu o Nike, czy do posągu?

Pośpiech potężnych skrzydeł twych powietrze chłoszcze
Niosąc zwycięstwo, sław liście laurowe.
Nie pragnę ich. I temu jedynie zazdroszczę,
Dla którego w porywie swym straciłaś głowę.
Leopold Staff

Odp. Staff nawiązuje do posągu Nike z Samotraki. Potrzebna wiedza:
trzeba pamiętać posąg. Jest to bogini zwycięstwa z rozpostartymi skrzydłami, pozbawiona głowy. Znajduje się w Luwrze. Poeta wymienia znaki szczególne – skrzydła i brak głowy – po tym poznajemy, że to posąg.

Liryka inwokacyjna. Podmiot – 1 os. l. poj.

2. Do czego nawiązuje poetka: do mitu o Troi czy do literatury? Jakie dzieło skojarzysz?

Na wzgórzu, gdzie stała Troja,
odkopano siedem miast.
Siedem miast. O sześć za dużo
jak na jedną epopeję. (…)
Pękają heksametry,
afabularna cegła wyziera ze szczelin.
Wisława Szymborska, Spis ludzkości

Odp. Poetka nawiązuje do literatury: epos, heksametr, Troja bezwzględnie powinny skojarzyć się z Iliadą Homera. To cała potrzebna wiedza, że pierwszy epos powstał za sprawą Homera, napisany został heksametrem, dotyczył wojny trojańskiej. Ambitniejsi, zainteresowani historią i archeologią, znajdą inne jeszcze nawiązania.
Czemu siedem miast? Bo wykopaliska prowadzone przez niemieckiego archeologa Schliemanna odkryły siedem możliwych poziomów miasta Troja. Ta homerowa była tylko jedna.

Liryka pośrednia.
Podmiot liryczny wypowiada się w tym fragmencie w 3. os.

3. Kim jest podmiot liryczny wiersza i o jakim mieście mówi?

To ja, Kasandra
A to jest moje miasto pod popiołem
A to jest moja laska i wstążki prorockie
A to jest moja głowa pełna wątpliwości.
Wisława Szymborska, Monolog dla Kasandry

Odp. Kasandra była królewną trojańską. Otrzymała od Apolla dar proroctwa, ale naraziła mu się, więc bóg uczynił jej proroctwa bezużytecznymi: nikt w nie nie wierzył. Przepowiedziała klęskę Troi, ostrzegała przed koniem od wroga – bezskutecznie. Miasto, o którym mowa, to Troja, a kasandryczne wieści oznaczają zapowiedź nieszczęścia. Podmiotem lirycznym jest oczywiście Kasandra, nie poetka.

Bardzo dobry przykład liryki aktora – poza tytułem w całym wierszu wypowiedziała się Kasandra.

4. Do jakiego dzieła i jakiej sceny nawiązuje poetka Halina Poświatowska w wierszu. O kim mówi?

Jestem Julią
mam lat 23 (…)
Jestem Julią
na wysokim balkonie
zawisła
krzyczę wróć (…)

Odp. Julia to główna bohaterka tragedii Williama Szekspira pt. Romeo i Julia. Historia rozgrywa się w Weronie, gdzie wielka, ale nieszczęśliwa miłość ogarnia potomków wrogich, zwaśnionych rodzin.
Nie ma wątpliwości, że Poświatowska nawiązuje do tego utworu, dokładnie do sceny balkonowej. Jest to jedna z najsłynniejszych scen – gdy Julia wyznaje swą miłość, stojąc na balkonie. Ukryty w ogrodzie Romeo – słyszy ją.

Uwaga! Nie można mówić tu o liryce roli. Julia Szekspirowska miała 14 lat – podmiot liryczny przyznaje się do 23. Raczej poetka „konstruuje” Julię – ponadczasową dziewczynę, z którą się utożsamia. Wypowiada się w 1. os. l. poj. – jest to liryka bezpośrednia.

5. Podaj tytuły dzieł, z których pochodzą wymienione postacie. Co je łączy?

Idź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek
do grona twoich przodków: Gilgamesza, Hektora, Rolanda
obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołów
Bądź wierny Idź
Zbigniew Herbert Przesłanie Pana Cogito

Odp.
Gilgamesz – sumeryjski epos: Poemat o Gilgameszu.
Hektor – Iliada Homera.
Roland – średniowieczna Pieśń o Rolandzie.
Wszystkie są eposami i prezentują moralny wzorzec rycerza swoich czasów.

Podmiot liryczny wypowiada się w 2 os., we wzniosłym, patetycznym przesłaniu. Mamy do czynienia z liryką inwokacyjną.

Zobacz:

https://aleklasa.pl/gimnazjum/c170-teoria-literatury/c169-wiersz-i-proza-do-egzaminu/4-kontekst-kulturowy