Cisza romantycznego pejzażu
Co sprawia, że wiemy na pewno, iż są to absolutnie romantyczne pejzaże?
Znawca historii sztuki śmiałby się: tę pewność daje podpis, bo Caspar David Friedrich jest podręcznikowym malarzem niemieckiego romantyzmu. Mistrzem romantycznego pejzażu.
Caspar David Friedrich Wschód księżyca nad morzem
Księżyc, znikomość człowieka wobec morza, kredowe wybrzeże Rugii – to jego ulubione tematy. Ale spostrzegawczej osobie (z leciutką szczyptą wyobraźni) niepotrzebna jest ta wiedza. Oba pejzaże są na pewno romantycznymi pejzażami ze względu na typowe dlań elementy: księżyc, noc (lub zmrok), cisza, kontrast grozy i rozmiaru natury z maleńkością człowieka, fascynacja człowieka naturą.
Caspar David Friedrich Para kontemplująca księżyc
Na obu obrazach postacie ludzkie wpatrzone są w przestrzeń przed sobą, a odwrócone tyłem do nas – oglądających obraz. Na obu oglądamy świat pozbawiony dziennego światła: mamy noc i wschód księżyca. Jak wiadomo, ciemność i zmrok odmieniają kształty, czynią je nieco upiornymi, co widać po drzewach na drugim obrazie.
Co łączy oba płótna?
- Księżyc w roli głównej.
- Ludzie patrzący na księżyc, a odwróceni od nas.
- Cisza, którą słyszymy, patrząc na obraz.
- Dwuplanowość przestrzeni: bliższy widzowi jest plan z ludźmi, a odleglejsze morze, przestrzeń, którą ogląda para pod księżycem.
Co je różni?
- Ilość osób: tu dwie, tu trzy.
- Jeśli będziemy bardzo wnikliwi, to i pora nocy: tu dopiero wschód księżyca, tu już księżyc w całej krasie.
- Zapełnienie przestrzeni – para patrząca na księżyc otoczona jest drzewami, na drugim obrazie mamy otwartą przestrzeń – morską.
- I dodatkowo symbole – żagle – zawsze symbol wolności, wyrwania się na szerokie wody ze swojej rzeczywistości.
Czy obrazy są statyczne, czy dynamiczne?
Jeśli tematem obu jest kontemplacja, jeśli rozgrywają się w ciszy i nocą – to są to oczywiście obrazy statyczne, a nawet zamarłe w tej niezwykłej, romantycznej chwili.
Zobacz: