Prace o bohaterach literackich
Czy jeśli ulubiony bohater – to koniecznie charakterystyka?
Nie. Właściwie tylko wtedy, gdy słowo „charakterystyka” zawarte jest w temacie. Wówczas – trudno. Przypominamy sobie schemat tej formy. Ale – nawet gdy nie piszemy charakterystyki – przy tematach o bohaterach potrzebne są nam jej elementy.
Możemy zacząć od „danych personalnych”, od zaprezentowania postaci lub od wyobrażeń na temat jej wyglądu. Przecież nie zawsze pisarz dał dokładny portret postaci. Wtedy można opisać swoje wyobrażenia.
Można zacząć od klasycznej odpowiedzi na pytanie – dlaczego właśnie ten bohater. Wówczas zadaj sobie pytania:
- Czym motywuję swój wybór?
- Co mnie zachwyca w tej postaci?
- Co zainteresowało mnie w jej losach i dziejach?
- Czy w osobowości jej (jego) jest coś szczególnego?
Odpowiedz szczerze:
- Lubię czytać o czynach ludzi, którzy żyli przed nami.
- Czyny tej postaci zrobiły na mnie wrażenie…
- Zaintrygowała mnie tylko jedna decyzja tego bohatera…
- Zazdroszczę tej postaci…
- Współczuję jej…
Co pisać o bohaterze literackim?
Przy charakterystyce nie trzeba streszczać życiorysu postaci! Jest to błąd! Tymczasem można powołać się na jeden tylko czyn, fragment przygód lub kilka wydarzeń przywołanych „nie po kolei”. Można – bo akurat ten jeden czyn lub przedział życia postaci kazał Ci się zastanowić nad własnym postępowaniem. Akurat ten pomysł bohatera Cię zaskoczył, wydał Ci się wspaniały. Ta jedna przygoda sprawiła, że jest on obiektem twojej zazdrości! Pogląd tylko w tej jednej sprawie świadczy, że ta postać to nie jest przeciętna osobowość…
Takie ujęcie sprawy świadczy również o inteligencji autora pracy, o tym, że jest to jednostka, która umie wybrać, traktuje twórczo materiał literacki.
W dalszej części należy wybrać i opisać ten materiał (coś zaskakującego, czyn, akt odwagi, dwuznaczne decyzje). Być może, przed bohaterem stoi wiele dróg wyjścia, może Ty – autor pracy – inaczej rozwiązałbyś ten problem?
Możesz użyć następujących sformułowań:
- Ta decyzja zaintrygowała mnie. Sam nigdy bym tak nie uczynił.
- Decyzja bohatera jest dyskusyjna.
- Czyn postaci stał się tematem moich rozmyślań.
- Ten fragment życia można oceniać różnie.
- Osoba jest ciekawa, bo jej czyny są dwuznaczne.
- To postać wzruszająca, odpychająca, zastanawiająca, intrygująca, poruszająca, nietuzinkowa, typowa, banalna…
Im więcej różnych opinii możemy utworzyć o danej postaci, tym twoja praca pisemna jest ciekawsza i bogatsza. Można przywołać inne zalety i wady, wydarzenia, poglądy, wypowiedzi bohatera. Jeśli zaś nasza postać jest całkowicie dobra lub absolutnie zła – to, niestety, jest bezbarwna i nieprawdziwa. Tak już jest, że być ideałem lub potworem – to zdarza się tylko w serialach filmowych.
Zadaj kilka pytań dotyczących postaci
- Czy jest to postać aktywna (dużo działa), czy bierna?
- Czy poznajemy ją z opisu, czy pośrednio?
- Czy więcej ma cech pozytywnych, czy negatywnych?
- Czy znamy myśli bohatera i jego „wnętrze”?
- Czy wiemy o swojej postaci wszystko, czy są może jakieś tajemnice?
- Czy jest to postać typowa, czy oryginalna?
Uwaga!
- Jeśli nasz bohater jest opisany, jeżeli odczytujemy, że jest to człowiek piękny, szlachetny, rozumny lub wulgarny i paskudny mamy do czynienia z charakterystyką bezpośrednią.
- Jeśli osądzamy postać, patrząc na jej czyny i wypowiedzi, bez wtrącania się autora – wówczas mamy do czynienia z charakterystyką pośrednią.
Możesz użyć terminów
- Postać tajemnicza – to znaczy, że pisarz nie podaje wszystkich informacji o postaci. Niepełna jest „ankieta personalna”. W ten sposób autor wzbudza zaciekawienie.
- Postać aktywna i barwna – poznajemy ją i oceniamy pośrednio przez pryzmat dokonań, a nie przez podany na talerzu opis. Jeśli nawet wygląd bohatera nie został w ogóle podany – mamy pole do wyobraźni – możemy stworzyć go sami.
- Postać pozytywna – autor zestawił i podkreślił same dobre cechy i czyny, takie jak… (tu podajemy przykłady). Cech ujemnych nie widzimy. Efekt – postać „biała”. Czy prawdziwa?
A jak wywód o postaci zakończyć?
Podpowiedź:
- Patrząc na to, co już napisałam, jeszcze raz utwierdzam się w mniemaniu, że to X jest najciekawszą postacią literacką, jaką spotkałam. Powołanie go do życia świadczy o talencie pisarza.
- W temacie pracy zamieszczono pytanie o najciekawszą postać literacką. Myślę, że powyższy portret udowadnia słuszność mojego wyboru.
- Wciąż wracam myślami do dziejów mojego bohatera, wciąż analizuję jego postępowanie – dlatego jest moim ulubieńcem.
- Wybrana przeze mnie postać okazała się dwuznaczna. To dobrze. Biało–czarne indywidua szybko umierają. Ktoś taki jak X będzie wiecznie żywy.
- Ta postać przestała być „książkowym bohaterem”. Dla mnie jest osobą żyjącą, w dodatku bliską mi i przyjazną. Dlatego o niej pisałam w tak ważnej chwili.
- „Bohater literacki” – to brzmi obco. Ale X to osoba, z którą się utożsamiam. Rozumiem ją dobrze…
Zobacz: