Jak pisać charakterystykę?

Jak pisać charakterystykę

Charakterystyka – to praca prezentująca i oceniająca bohaterów literackich lub filmowych. Polega na wyliczaniu i uporządkowaniu cech danej osoby oraz udowadnianiu na przykładach, że dana osoba rzeczywiście nosi te cechy. Wreszcie – ważnym elementem tej formy wypowiedzi jest ocena postaci. Cechy bohatera najlepiej uporządkować według określonego planu.

Stały plan charakterystyki

Przedstawienie postaci. (jak się nazywa, kim jest, skąd pochodzi, czym się zajmuje itd.).

Przedstawienie cech fizycznych (cechy zewnętrzne: wzrost, kolor włosów, oczu, postura).

Cechy osobowości, charakteru, cechy psychiczne (osobowość, wnętrze, przeżycia).
- Jakie ma usposobienie, sposób bycia (czy osoba jest nieśmiała, przebojowa, wesoła czy smutnej, wrażliwa).
- Zainteresowania, uzdolnienia (czy osoba sprawia wrażenie błyskotliwej, czy jest inteligentna, wykształcona).
- Stosunek do świata i poglądy (otaczającego świata – ludzi, zwierząt).
- Ocena postaci.

Jak zacząć charakterystykę?

od własnej opinii na temat danego bohatera,
od wypowiedzi innych osób na jego temat,
- przywołujemy opinie autorytetów (np. reżysera, aktora, historyka literatury) na temat postaci,
- możemy zacząć od wypowiedzi kolegów na temat tej postaci, zderzając różne opinie,

c) od opinii narratora na jego temat.

Rozwinięcie:

cytujemy fragmenty z lektury, które mają potwierdzić dane cechy bohatera,
opisujemy zdarzenia z życia bohatera, udowadniające naszą opinię,
przytaczamy opinie narratora lub innych bohaterów danej książki na temat charakteryzowanej postaci.

Punkt I.
To „ankieta personalna”. Kim dana osoba jest? Czy to bohater lektury? Jeśli tak, należy podać jego adres literacki (tytuł dzieła, autor).

Kim jest?
Gdzie mieszka?
Co wiadomo o jego wieku, rodzinie, majątku?

Informacje te bywają ważne. Nie tylko porządkują – czasem od razu niosą informacje o typie postaci.

Punkt II. i III.
To nie tylko rejestr informacji. Tu możemy przedstawić własne emocje.

- Do uwag, że ktoś jest chudy, piegowaty, a w dodatku kłamie, jest lizusem, chytry, bez skrupułów – dodajesz, że to postać budząca niechęć, może nawet odrazę.
- Dobrze widziane jest powoływanie się na utwór. W tym punkcie charakterystykę wzbogacisz, przywołując fragmenty tekstu – opisując bohatera lub tok jego myśli, poglądy, wypowiedzi.

Punkt IV.
Wiele mówi o postaci jej stosunek do otoczenia.

- Może być przecież siłą twórczą, która stwarza nastrój, atmosferę.
- Może być jednostką niszczącą, destrukcyjną.
- Może byś bierny, aktywny, kreatywny… Często miarą wartości jest wkład w otaczający świat. To samo dotyczy postaci literackich.

Pamiętaj, że…
niektóre postacie są statyczne, inne dynamiczne, tzn. niektóre zmieniają się w toku akcji, inne nie. Np. Jacek Soplica albo Kmicic to postacie dynamiczne, czyli przechodzące przemiany. W charakterystyce musisz pokazać, jak następowała ich metamorfoza.

Co zrobić, jeśli w książce brak rysopisu postaci?

Czy ominąć punkt 2.? Wiemy zaledwie, że jest to osoba o raczej przyjemnej powierzchowności i wystarczy. Nie musisz opuszczać punktu 2., możesz skorzystać z własnej wyobraźni. Czytając powieść, z całą pewnością w wyobraźni stworzyliśmy sobie bohatera. Wyobraziliśmy wygląd postaci – i śmiało możemy ją opisać. Przyda nam się tu słowo: konkretyzacja (czyli taki obraz, który wytworzyliśmy w głowie).

– Zawsze wyobrażałam go (ją) sobie jako…
– Autor nie podaje rysopisu postaci, lecz myślę, że…
– Aktor, grający główną postać, musiałby następująco wyglądać…
– Jak widzę mojego bohatera? Oto portret…

Zakończenie charakterystyki

nie powinno sprawiać nikomu kłopotu. Po powyższych rozważaniach jest jasne, czy uznajemy osobę z książki za ideał i wzór postępowania, czy przeciwnie – jest to typowy czarny charakter, który tak nam zalazł za skórę, że uparcie nie zauważamy w nim ani cienia ludzkiej cechy.

Przy ocenianiu:

możemy porównać daną postać do innych postaci literackich, szukamy pierwowzoru tej postaci we wcześniejszych dziełach literackich lub przynajmniej typu postaci, do jakiego można bohatera zaliczyć,

możemy zastanowić się, jak taka postać funkcjonowałaby we współczesnej codzienności, czy i dzisiaj uznano by ją za bohatera, czy mógłbyś się z nią zaprzyjaźnić?

Pamiętaj, że:

oceniać możesz na bieżąco, nie tylko w końcowej partii pracy,
masz prawo do oceny kontrowersyjnej, ale musisz ją uzasadnić.

Zakończenie możesz urozmaicić spojrzeniem w przyszłość.

Używamy następujących zdań:

– Mam nadzieję, że w przyszłości…
– Myślę o przyszłości mojego „faworyta”…
– Kiedyś na pewno zrozumie swój błąd…
– Czy za kilka lat X inaczej spojrzy na…
– Ciekawa jestem, jaki będzie mój bohater za lat kilka?
– Gdybym mogła dopisać dalszy ciąg utworu…
– Co będzie dalej?…
– Czas pokaże, czy opłaca się takie postępowanie.

Rady

Nie opowiadaj całej powieści ani życiorysu danego bohatera.

Sytuacje z życia postaci podawaj jedynie na potwierdzenie podanych cech.

Pamiętaj, że charakterystyka nie musi być pozytywna. Opisywana postać wcale nie musi nas zachwycać a jej czynów nie musimy aprobować. Dobrze, jeśli nawet u pozytywnego bohatera znajdziesz jakieś wady.

W pracy, w której masz wykazać, dlaczego kogoś lubisz, nie skupiaj się na jego wadach.

Twoje wypracowanie nie powinno być suchą wyliczanką cech. To byłoby nudne. Musisz podawać dużo przykładów, które uzasadnią Twoje opinie.

Nie wystarczy jedynie odpowiedzieć jaka jest postać. Należy też udowodnić, dlaczego.

Cechy, które wymieniasz, powinny mieć potwierdzenie w biografii postaci lub opiniach innych o tej osobie (np. narratora).

Uporządkuj cechy w grupy. Jak już na początku opiszesz cech zewnętrzne nie wracaj do nich kolejny raz w dalszej części.

Nie powtarzaj ciągle tych samych określeń (opracuj sobie zestaw wyrazów bliskoznacznych).

Zobacz:

Sformułowania potrzebne przy charakterystyce (zdania wzorcowe)

https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/c312-formy-wypracowan/8-charakterystyka-rolanda-przyklad-pracy

https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/c312-formy-wypracowan/6-charakterystyka