Sprawozdanie jest relacją z jakiegoś wydarzenia. Reportaż też. Jak się nie pomylić?
Szybkie przypomnienie
- Sprawozdanie to wierna i dokładna relacja ze zdarzeń, których autor był bezpośrednim świadkiem lub uczestnikiem.
- Reportaż to gatunek dziennikarsko-literacki. Autor, jako świadek lub uczestnik przedstawianych wydarzeń musi się opierać na autentycznych, zebranych przez siebie materiałach.
Zwróć uwagę!
W tematach wypracowań egzaminacyjnych zwykle jest podana forma wypowiedzi, której masz użyć. W takim przypadku nie masz wyjścia – musisz popisać się znajomością tej właśnie formy.
Jeśli jednak temat wypracowania brzmi: Napisz artykuł o spotkaniu z ulubionym pisarzem, masz spory wybór. Możesz napisać notatkę prasową, reportaż, sprawozdanie, recenzję.
Przykładowe tematy (takie mogą pojawić się na egzaminie)
Reportażu
- Jeden dzień na bezludnej wyspie – napisz reportaż.
- W formie reportażu opowiedz o swoim spotkaniu z wybranym bohaterem literackim.
- To jest moje miasto – reportaż.
- W życiu każdego zdarzają się takie chwile – reportaż.
Sprawozdania
- Napisz relację z klasowej wycieczki.
- Na planecie B-16 (albo w Soplicowie, w zamku Cześnika) – sprawozdanie.
- Relacja ze spotkania z wybitnym pisarzem (aktorem, reżyserem)
Cechy reportażu
- Zawiera sprawdzone, rzetelne informacje.
- Celem jest informowanie, ale także kształtowanie opinii czytelnika.
- Nie ma w nim miejsca na rozdrabnianie się, niepotrzebne opisy i lanie wody.
- Musi być dynamiczny – powinien „wciągać” czytelnika (działać tak jak film sensacyjny).
- Może być pisany z perspektywy uczestnika wydarzeń lub z perspektywy obserwatora.
- Dobry reportaż powinien zawierać odpowiedzi na tzw. dziennikarskie pytania (zobacz obok w ramce).
- Najważniejsze jest napięcie, emocje – dobry reportaż sprawia wrażenie, jakby jego autor, pisząc tekst, nie znał zakończenia! Jakby nie wiedział, jak dalej potoczy się opowiadana przez niego historia. Nie kryje swego zaskoczenia, czasem zdarzają mu się chybione pytania do bohaterów lub błędne domysły.
Przykład:
Jestem już w parku. Pełne zaskoczenie. Nikogo nie widać. Gdzie zatem podziali się demonstranci?
– Iiii, rozeszło się po kościach – lekceważąco macha ręką strażnik – Widzisz pan, straszą tymi demonstracjami, chcą blokować drogi. A potem co? Nikt nie przychodzi, bo brzydka pogoda.
Muszę zatem dalej szukać. Tylko gdzie?
Cechy sprawozdania
- Składa się z części informacyjnej i części oceniającej.
- Przedstawia wydarzenia w porządku chronologicznym.
- Dostarcza dokładnych, sprawdzonych informacji, zgodnych z prawdą.
- Może być pisany z perspektywy uczestnika wydarzeń lub z perspektywy obserwatora.
- Dobre sprawozdanie powinno zawierać odpowiedzi na tzw. dziennikarskie pytania. (zobacz obok w ramce)
Czym się różnią?
Styl
W sprawozdaniu emocje trzymaj na wodzy. Nie używaj pytań retorycznych, wykrzyknień, równoważników zdań. Możesz, a nawet powinieneś ocenić przedstawiane wydarzenia (w części oceniającej, czyli w ostatnich zdaniach). Ale robisz to za pomocą zdań oznajmujących.
W reportażu możesz śmiało stosować wykrzyknienia, pytania retoryczne, równoważniki zdania. To one sprawią, że reportaż będzie dynamiczny.
Przykład:
- W sprawozdaniu:
Kolejnym punktem wycieczki było zwiedzanie ruchomych wydm. Wszyscy byliśmy pod wrażeniem wspaniałego krajobrazu.
- A w reportażu:
Docieramy do wydm. Co za widok! Jak okiem sięgnąć pustynia. Cóż to za siła zdołała uformować tak nierzeczywisty krajobraz?
Czas
W sprawozdaniu zawsze przeszły. Relacjonuje się przecież to, co już się wydarzyło. W reportażu może być przeszły, ale może też teraźniejszy – wtedy reportaż staje się bardziej dynamiczny, przypomina zapis śledztwa.
Wypowiedzi osób
W reportażu możesz, a nawet powinieneś cytować wypowiedzi bohaterów. W sprawozdaniu tego nie robisz. Najwyżej w mowie zależnej streszczasz czyjąś opinię.
Tytuł
Ważna sprawa. Sprawozdanie nie wymaga wymyślnego tytułu. Wystarczy Obchody Dnia Niepodległości, Wycieczka do Krakowa, Ostatni dzień w szkole, Wizyta Edyty Górniak. Tytuł sprawozdania musi informować, czego ono dotyczy.
Natomiast w reportażu tytuł powinien intrygować, zastanawiać, zachęcać do przeczytania tekstu. Możesz użyć przysłowia, znanego cytatu, fragmentu wypowiedzi jednego z bohaterów.
Przykład:
To propozycje tytułu do reportażu o bezdomnych.
- Nie ruszę się stąd!
- Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej.
- „Kiedyś znajdę dla nas dom z wielkim oknem na świat”.
Dziennikarskie pytania
Pisząc sprawozdanie i reportaż, posługujesz się dziennikarskimi pytaniami:
- Kto? – Kto jest bohaterem tekstu?
- Co? – Co się wydarzyło?
- Gdzie? – miejsce
- Kiedy? – czas
- Jak? – W jaki sposób przebiegało wydarzenie? Jak jest Twoja ocena?
- Dlaczego? – Jaka była przyczyna tego wydarzenia?
- Z jakim skutkiem? – Jaki był skutek przedstawianego wydarzenia? Czy ono coś zmieniło?
Porównajmy
Szkolna uroczystość we fragmentach reportażu i sprawozdania.
Zauważ
Oba teksty udzielają informacji na dziennikarskie pytania. Te same informacje zawarte są jednak w różnych formach.
- W reportażu dominują zdania pojedyncze i równoważniki zdań. W sprawozdaniu zdania złożone.
- W reportażu zacytowane są wypowiedzi bohaterów, w sprawozdaniu przemówienie pani dyrektor zostało streszczone w mowie zależnej.
- Reportaż wydaje się bardziej dynamiczny – służą temu urywane zdania w przemówieniu, równoważniki zdań charakteryzujące atmosferę przebieralni oraz zastosowanie czasu teraźniejszego.
Reportaż
Najpiękniejsza
Przebieralnia dziewcząt. Duszno, ścisk, nerwowe szepty. Do rozpoczęcia wyborów zostało tylko piętnaście minut. A tu jeszcze makijaż niegotowy i sukienka źle leży.
– Kaśka, błagam cię, poszukaj tej agrafki. Ja nie mogę tak wyjść!
– Zaraz, nie wiem, gdzie mój drugi but. No jest. Wiolka, nie wciągaj tak brzucha, bo robisz się sina.
Wreszcie zdenerwowane kandydatki wychodzą na scenę. Piętnaście dziewcząt, które zdecydowały się przezwyciężyć tremę i powalczyć o laur najpiękniejszej. Najliczniejszą „reprezentację” wystawiła IIId, aż siedem. Wśród kreacji króluje czerń w połączeniu ze świecącymi dodatkami.
– Miło mi ogłosić… – głos pani dyrektor ginie wśród szeptów podnieconej widowni – Wszystkie jesteście najpiękniejsze… Mam nadzieję, że nie tylko uroda… Powodzenia – druga część przemówienia była prawie niesłyszalna.
Pierwsza konkurencja – prezentacja zainteresowań. Okazuje się, że większość dziewcząt lubi muzykę i taniec oraz chciałoby pomagać bezdomnym zwierzętom. Jedynie wypowiedź kandydatki numer dwanaście wyróżnia się:
– Powiem krótko: lubię ludzi. I mam nadzieję, że wy mnie też lubicie – wesoły uśmiech i ruda czupryna sprawiają, że dwunastka, czyli Kaśka z IIa staje się ulubienicą publiczności. Odtąd każdy jej występ będzie nagradzany gromkimi brawami.
Sprawozdanie
Wybory miss szkoły
14 III 2003 roku odbyły się wybory miss szkoły. To ważna i oczekiwana uroczystość w naszym gimnazjum. Już w przebieralni można było odczuć nerwową atmosferę. Dziewczęta wzajemnie pomagały sobie w przygotowaniu strojów i fryzur. Udzielały ostatnich porad, zwierzały się ze swych obaw. Do konkursu przystąpiło piętnaście dziewcząt, z czego prawie połowa to uczennice z IIId. Większość kandydatek zdecydowała się wystąpić w ciemnych, wieczorowych kreacjach. Wybory rozpoczęły się od przemówienia pani dyrektor, która starała się dodać otuchy wszystkim kandydatkom. Niestety, gwar panujący na sali gimnastycznej nie pozwalał na wsłuchanie się w treść przemówienia.
Już w pierwszej konkurencji wyróżniła się Kasia z IIa. Jej prezentacja zainteresowań była oryginalna i szczera. Kasia podkreśliła, że najbardziej ceni kontakt z ludźmi i ich życzliwość. To spodobało się publiczności.
Zobacz: