Konspekt wypracowania

Konspekt to po prostu coś w rodzaju hasłowego, skrótowego brudnopisu. Twój przewodnik w trakcie pisania pracy.

• Zastępuje brudnopis, na którego tworzenie nie ma czasu.

• Ułatwia pisanie: dzięki niemu wiesz, czym po kolei będziesz się zajmował.

• Jeśli jest w miarę dokładny, podczas pisania wypracowania pozwala skupić się na stylu, słownictwie, a także ortografii i interpunkcji.

• Chroni Twoją wypowiedź przed chaosem: dzięki szkicowi, choćby najbardziej ogólnemu, wypracowanie będzie bardziej spójne, wywód bardziej logiczny, a kompozycja poprawna.

• Pozwala ogarnąć całość jeszcze przed napisaniem: dzięki niemu najlepiej widać, że czegoś brakuje, coś do czegoś nie pasuje, coś trzeba wyrzucić.

• Pomaga kontrolować czas: dzięki niemu wiesz, ile jeszcze punktów zostało do rozwinięcia, a ile masz już za sobą; być może, z czegoś trzeba będzie zrezygnować, a może wręcz przeciwnie – znajdzie się czas na uzupełnienie lub solidną, końcową lekturę całości.

Pamiętaj, że nie ma jednego wzoru konspektu! Nie znajdziesz gotowego przepisu, bo takowy nie istnieje. Twój szkic ma służyć Tobie. Sam wybierasz formę, która najbardziej Ci odpowiada i najlepiej pomaga w tworzeniu wypracowania.

Są jednak elementy, które w konspekcie znaleźć się powinny.

Oto one.

• Pomysł na wstęp:
  • tezy,
  • pytania,
  • odniesienia do cytatu w temacie itp.

• Schemat wywodu, czyli kolejne zagadnienia, o których będziesz pisać– z tytułami książek,nazwiskami bohaterów, odpowiednimi scenami z lektur itp.
  Ważne!: wszystko w odpowiedniej kolejności! Czyli: co z czym powiążesz (jakie zagadnienia i jakie lektury) i jak skomponujesz całość, aby praca była spójna – jedno musi przecież wynikać z drugiego, więc trzeba znaleźć jakiś klucz, który połączy kolejne częś­ci wywodu.

• Wnioski końcowe i pomysł na zakończenie.

Ważne zadania konspektu

Przede wszystkim odciąży Twoją pamięć. Wyobraź sobie, że w ostatniej chwili udało Ci się wydobyć z zakamarków pamięci wyjątkowo trafny cytat. Za 5 minut musisz oddać pracę i gorączkowo zastanawiasz się, gdzie go upchnąć. Wtłoczony nie tam gdzie trzeba, od razu traci swoją siłę. Gdybyś zapisał go wcześniej, nie miałbyś takiego problemu. Dobry konspekt jest dla piszącego pracę tym, czym szkic dla malarza.

Konspekt to również miejsce na wynotowanie:

• ciekawych zdań, sformułowań, błyskotliwych myśli, niebanalnych pomysłów, które potem wykorzystasz w wypracowaniu; kiedy tylko przychodzą Ci do głowy, czym prędzej je zapisz! – te najbardziej genialne idee najszybciej uciekają;

• swoich wątpliwości – rzeczowych, ale też ortograficznych czy interpunkcyjnych (Nie pamiętasz, jak miał na imię Chodkiewicz albo jak się pisze „nieopodal”? Zapisz to! Może później sobie przypomnisz, może będziesz mógł to sprawdzić albo… będziesz musiał te słowa zręcznie omijać).

Jak te wszystkie informacje zapiszesz w konspekcie, zależy tylko od Ciebie. Możesz stosować strzałki i podkreślenia, wyróżnienia kolorem i odnośniki, punkty, podpunkty i myślniki, a nawet tabelki lub wykresy – wszystko, co ułatwi Ci potem pisanie.

Rada!

• Konspekt może się składać ze skrótowych zwrotów, równoważników zdań czy też po prostu haseł, które potem należy rozwinąć.

• W konspekcie nie trzeba wygładzać każdego słówka – styl jest w gruncie rzeczy nieistotny. Równoważniki mogą być pomieszane ze zdaniami, dopuszczalne są skreślenia, wszelkie czytelne dla Ciebie skróty, a nawet powtórzenia.

• Jeśli masz taką możliwość, niech Twój konspekt będzie kolorowy:
  • podkreślaj rzeczy najważniejsze,
  • otaczaj ramką cytaty,
  • stawiaj wielkie znaki zapytania przy pomysłach na pracę, których trafności nie jesteś pewien.

• Konspekt napisany drobnym pismem, o układzie „liniowym” zniechęca do pisania. Zaczynasz je postrzegać jako przykry obowiązek, nie zaś twórczą zabawę.

Pamiętaj! Konspekt to tylko szkic!
Konspekt jest zaledwie szkicem. W trakcie pisania pracy okazuje się często, że jakieś sprawy trzeba pominąć – bo na przykład brakuje czasu – a przywołać te, o których wspominać się nie zamierzało, choćby ze względu na spójność. Ważne tylko, by trzymać się głównej osi kompozycyjnej, jaką wcześniej przyjąłeś.

Uwaga – błędy

• Bazgranie i skreślanie – nie odczytasz tego; taki konspekt okaże się bezużyteczny.

• Zbytnia ogólnikowość – konspekt typu:
  • wstęp – coś o cytacie,
  • rozwinięcie – Makbet i inni,
  • zakończenie – podsumowanie

w ogóle nie spełnia swojej roli.

• Nadmierne skróty – „K” może oznaczać zarówno Kordiana, jak i Konrada.

• Konspekt jest tak obszerny, że zajmuje dwie strony papieru podaniowego. Jego szczegółowość odbiera Ci całą radość pisania, zmagania się z jakimś zadaniem. Dochodzisz do wniosku, że wystarczy zapełnić luki „łącznikami” typu:
  • teraz przejdę do…,
  • zajmijmy się problemem…,
  • następne ważne zagadnienie to…

Pamiętaj!

• Konspekty mogą być różne: dość szczegółowe lub bardziej ogólne. Wszystko zależy od tematu i od tego, ile masz czasu. Im dokładniejszy konspekt, tym lepiej pisze się wypracowanie – ale też tym mniej masz wtedy na napisanie czasu.

• Konspekt może się składać ze skrótowych zwrotów, równoważników zdań czy też po prostu haseł, które potem należy rozwinąć (np. „obu czyta się ciężko, bo język” – w wypracowaniu napisać trzeba będzie jednak: „Utwory obu pisarzy nie są łatwe w lekturze ze względu na język…”). Może też zawierać gotowe sformułowania czy też całe zdania do wykorzystania (przepisania) w pracy.

• Nie pisz w konspekcie o rzeczach, które są dla ciebie oczywiste. Szkoda czasu!

• W konspekcie nie trzeba wygładzać każdego słówka – styl jest w gruncie rzeczy nieistotny. Równoważniki mogą być pomieszane ze zdaniami, dopuszczalne są skreślenia, wszelkie czytelne dla ciebie skróty, a nawet powtórzenia.

• Jeśli masz taką możliwość, niech Twój konspekt będzie kolorowy: podkreślaj rzeczy najważniejsze, otaczaj ramką cytaty, stawiaj wielkie znaki zapytania przy pomysłach na pracę, których trafności nie jesteś pewien.

• Konspekt napisany drobnym pismem, o układzie „liniowym” zniechęca do pisania. Zaczynasz je postrzegać jako przykry obowiązek, nie zaś twórczą zabawę.

• Trudno jednoznacznie powiedzieć, ile czasu powinno się poświęcać na tworzenie konspektu. Nie można się z nim guzdrać, ale też nie da się stworzyć solidnego szkicu w minutę. Będzie dobrze, jeśli zajmie Ci to 20-30 procent czasu przeznaczonego na pisanie całej pracy. Jeśli zajmie dużo więcej, uważaj! Konspekt to tylko wprawka, a ty musisz zdążyć napisać właściwe wypracowanie!

• Konspekt jest zaledwie szkicem. Nie musisz się go sztywno trzymać. W trakcie pisania pracy okazuje się często, że jakieś sprawy trzeba pominąć – bo na przykład brakuje czasu – a przywołać te, o których wspominać się nie zamierzało, choćby ze względu na spójność. Ważne tylko, by trzymać się głównej osi kompozycyjnej, jaką wcześniej przyjąłeś.

Przykładowe konspekty

Konspekt 1

Temat:
Sarmatyzm w utworach Jana Chryzostoma Paska i Wacława Potockiego. Twórczość którego z pisarzy wydaje Ci się bliższa współczesnemu czytelnikowi?

Wstęp

Stawiasz założenie:

• twórczość obu pisarzy to przykłady kultury sarmackiej.
• sarmatyzm – ideały nie były złe, ale zostały przez szlachtę wypaczone;
  • w wersji Paska – sarmatyzm zniekształcony;
  • w wersji Potockiego – sarmatyzm idealistyczny.

Rozwinięcie

Pisarze opowiadają z różnej perspektywy

• Pasek – głównie o sobie, w pierwszej osobie, nie był obiektywny;
• Potocki – zdystansowany, bardziej obiektywny.

• Pasek
  • typowy polski szlachcic-Sarmata wiele w życiu zwiedził, ale wszystkiego, co obce, nie lubi;
  • lubi za to zabawy i sute uczty;
  • gorący temperament, awanturnik;
  • przekonany o wyższości swojego stanu;
  • cechuje go powierzchowna religijność.

• Potocki
  • szydzi z pewnych cech i zachowań szlachty (utwory Zbytki polskie, Pospolite ruszenie);
  • krytykuje bezprawie i niesprawiedliwość (Nierządem Polska stoi);
  • potępia wady sarmackie: liberum veto, pozorną waleczność;
  • daje wzór do naśladowania: Chodkiewicza (Transakcja wojny chocimskiej);
  • opowiada się za prawdziwym, niewypaczonym sarmatyzmem.

Zakończenie

Który pisarz jest mi bliższy?
Obu czyta się ciężko: archaizmy, zwroty łacińskie (Pasek).

• Bardziej trafia jednak Pasek:
  • styl gawędziarski, tekst może wciągać;
  • plastyczne opisy, scenki rodzajowe.

• A Potocki:
  • język wyszukany, podniosły;
  • tekst (zwłaszcza Transakcji wojny chocimskiej) wydaje się sztuczny, nie przekonuje;
  • poza tym wolimy czytać pamiętniki niż na przykład eposy.

Ale tak naprawdę ani Paska, ani Potockiego nikt dzisiaj poza szkołą nie czyta – ta literatura wydaje się daleka i niezrozumiała.

 

Konspekt 2

Temat:
„W życiu nie chodzi o szczęście, lecz o dobre życie„ (Barbara Skarga). Rozważ myśl, odwołując się do postaw wybranych bohaterów literackich.

Teza
Tak odczytuję temat:

• Żeby życie miało sens, musimy mieć jakąś wyższą wartość. Rację ma Skarga: powinno nią być nie szczęś­cie, ale dobre, uczciwe, godne życie – z jakimś celem.

Wstęp:

• Zadam pytanie: Czym jest jednak szczęście? – spierają się od wieków filozofowie, pisarze i zwykli ludzie; a i tak dla każdego jest pewnie czymś innym.
• Zacytuję: W życiu piękne są tylko chwile (z piosenki Ryśka Riedla, wokalisty zespołu Dżem) .

Rozwinięcie

A. Teza:
„Uczciwość nie popłaca”, mówimy często. Dobre życie nie zapewnia szczęścia, a czasem przeciwnie – wymaga decyzji heroicznych i rezygnacji z osobistego szczęścia.
Przykłady:

• Hiob z Biblii (był doskonałym chrześcijaninem, a stracił wszystko);
• Tomasz Judym z Ludzi bezdomnych (chciał służyć innym, ale zapłacił za to samotnością);
• Stanisława Bozowska z Siłaczki (pomoc biednym przypłaciła życiem).

B. Teza:
Szczęścia nie gwarantuje też życie bez zasad moralnych, zgodnie z hasłem „wszystko wolno”.
Przykłady:

• Julian Sorel z powieści Czerwone i czarne (lekceważenie prawa i zasad moralnych mści się: bohater zostaje skazany na śmierć i ścięty);
• Zenon Ziembiewicz z Granicy (egoizm i wyrachowanie prowadzą go do osobistej klęski i samobójstwa).

C. Teza:
Jeśli nastawiamy się w życiu na własne szczęście, zazwyczaj mocno się rozczarowujemy. Bo często jest to pogoń za fałszywymi wartościami.
Przykłady:

• za władzą: Makbet (zbrodnia niszczy też jego samego), Balladyna (zbrodnie mają być środkiem do szczęścia, a jest przeciwnie);
• za wolnością i wieczną młodością: Faust z dramatu Goethego (szczęścia nie dają mu ani romanse, ani zabawy, ale działalność dla dobra ludzi);
• za miłością:
  • Wokulski z Lalki (niszcząca miłość do Izabeli okazuje się jego wielkim rozczarowaniem).
  • Hrabia Henryk z Nie-Boskiej komedii (szukał w życiu wielkiej poezji, wielkich uczuć i nudził się codziennością – skończył tragicznie);
  • Anna Karenina z powieści Tołstoja (szukała miłości poza małżeństwem – znalazła wielkie rozczarowanie i popełniła samobójstwo);
  • Pani Bovary z powieści Flauberta (nie potrafiła cieszyć się tym, co miała – bezskutecznie marzyła o ideałach z romansów);
  • Barbara z Nocy i dni (podobna do Emmy Bovary).

D. Teza:
Jedyne, co w życiu ma wartość, to życie dobre, uczciwe, moralne. Takie postawy propaguje literatura.

Przykłady:

• Pan Cogito stworzony przez Herberta (na przykład z wiersza Przesłanie Pana Cogito): są wartości moralne, którym trzeba być wiernym;
• Przed nieznanym trybunałem Szczepańskiego (np. opowiadanie Święty: wartością najwyższą okazuje się poświęcenie dla innego człowieka);
• poezja księdza Twardowskiego (życie nie jest cukierkowe i idealne – w codziennym chaosie liczy się tylko proste, dobre, uczciwe życie).

Zakończenie

Wrócić do cytatu!!!

Wojciech Bonowicz mówił w jakimś wywiadzie, że zawsze uważał ks. Tischnera za człowieka pogodnego, zadowolonego, spełnionego. Podczas pisania o nim książki odkrył jednak, że Tischner narzucał sobie niezwykłą dyscyplinę, żył wręcz w ascezie. Był dobry, pełen uczciwości, ale płacił za to ogromną cenę często heroicznych decyzji.

Czy był człowiekiem szczęśliwym? Myślę, że tak. Właśnie dlatego, że nie osobiste szczęście było dla niego najważniejsze, ale dobre życie.

Zobacz:

Jak dobrze napisać wypracowanie?

Jak napisać wypracowanie?