Najprawdopodobniej przedstawić postać będziesz musiał, jeśli motywem przewodnim testu humanistycznego będzie:
- Przyjaźń
Jakich wzorowych przyjaciół znasz z literatury? A może opiszesz własnego przyjaciela? Nie zapomnij wyjaśnić, dlaczego przyjaźń jest tak cenna w życiu nastolatka.
- Miłość
Słynnych kochanków w historii i literaturze nie brakuje. W filmie także.
- Bohaterstwo
Przykłady odważnych dzielnych ludzi z powodzeniem znajdziesz w literaturze, filmie i wśród swoich znajomych.
- Marzenia, ideały
Jakie są Twoje marzenia i ideały? A jakich idealistów znasz z literatury (Prometeusz, Ikar)?
- Cierpienie
Która z postaci szczególnie cierpiała? Dlaczego? Na czym polegało to cierpienie? Jaki był jej stosunek do cierpienia – buntowała się przeciwko niemu czy też przyjmowała je z pokorą?
- Zwycięstwo
To motyw z egzaminu z lat ubiegłych. I trzeba było opisać postać.
Przemyśl te tematy i zastanów się, co byś napisał.
Zwróć uwagę na tematy (takie mogą pojawić się na egzaminie)
1. „Nigdy nie zapomnę tego spotkania.” Przedstaw bohatera literackiego, z którym chciałbyś się spotkać.
2. Jak wyobrażasz sobie idealnego pedagoga? Opis.
3. On (ona) jest moim największym autorytetem.
4. Dlaczego powinienem reprezentować Polskę na światowym zjeździe młodzieży – autocharakterystyka.
5. To mój przyjaciel. Charakterystyka.
6. Każdy człowiek ma takie chwile, których wstydzi się do końca życia. Czy zgadzasz się z tym poglądem?
7. W życiu każdego człowieka są chwile, kiedy musi wybierać między uczuciami a rozumem. Przedstaw bohatera literackiego, który stanął przed koniecznością takiego właśnie wyboru.
8. „Człowiek – jest tylko trzciną, najwątlejszą w przyrodzie, ale trzciną myślącą”. Rozwiń myśl Pascala, odwołując się do swoich wiadomości z literatury.
9. „Człowiek tak wiele musi, a tak niewiele może”. Zaprzecz twierdzeniu Ruth Anshen, powołując się na przykłady wybitnych postaci historycznych, które wiele mogły i wiele osiągnęły.
Formy wypracowań idealne do przedstawiania postaci:
Charakterystyka
Jej stałe elementy to:
- Przedstawienie postaci – kim ta osoba jest, czym się zajmuje (tu także wytłumaczenie, dlaczego akurat tę osobę zdecydowałeś się opisać).
- Wygląd zewnętrzny.
- Sposób bycia, zachowanie, usposobienie – czy ta osoba sprawia wrażenie nieśmiałej, czy wręcz przeciwnie.
- Zainteresowania, uzdolnienia – wykształcenie, szczególne zdolności.
- Cechy charakteru, poglądy – stosunek tej osoby do innych ludzi i do siebie.
- Ocena postaci – czy lubisz tę postać, zgadzasz się z nią, chciałbyś się z nią zaprzyjaźnić.
Pamiętaj!
Charakterystyka musi odpowiadać na pytania:
- Jaka jest dana osoba?
- Czym ta osoba wyróżnia się pośród innych osób?
- Co myślę o tej postaci?
Autocharakterystyka to charakterystyka samego siebie. Czyli piszesz o sobie albo wcielasz się w jakąś postać i charakteryzujesz ją tak, jakbyś nią był (przykład: „Jam jest Onufry Zagłoba…” – autocharakterystyka albo „Wstrzymałem Słońce, pchnąłem Ziemię” – autocharakterystyka Mikołaja Kopernika).
Charakterystyka porównawcza – porównujesz dwie postacie, np. dwóch bohaterów literackich, niekoniecznie z jednego utworu literackiego. Możesz też porównać siebie do jakiejś postaci literackiej (wówczas Twoje wypracowanie będzie też autocharakterystyką).
Wywiad
Umiejętny dobór pytań pozwoli na dokładne przedstawienie naszego rozmówcy. Oczywiście, wywiad, który będziesz pisał na egzaminie gimnazjalnym, będzie zmyślony. Czyli będziesz musiał wymyślić i pytania, i odpowiedzi, jakich na te pytania udzieliłaby wybrana przez Ciebie osoba.
Przypuśćmy, że temat wypracowania brzmi:
- „Dzieli nas tyle lat, a jednak jesteśmy do siebie podobni”. O którym z bohaterów literackich mógłbyś tak powiedzieć?
Zamiast pisać zwykłą charakterystykę, możesz przeprowadzić wywiad. Zadaj ciekawe pytania, a na zakończenie rozmowy zacytuj fragment tematu – „Dzieli nas tyle lat, a jednak jesteśmy do siebie podobni”.
Rozprawka
Jeśli masz wypowiedzieć się na temat czyjegoś zachowania, ocenić je, udowodnić, że było niezwykłe lub niewłaściwe – pisz rozprawkę.
Spójrz na nasze przykładowe tematy. Tematy 6. i 9. to rozprawki.
Skąd to wiadomo? Bo pisząc te wypracowania, będziesz musiał coś udowodnić, przedstawić swoje poglądy, znaleźć argumenty. A przywołane przez Ciebie postacie literackie czy historyczne mają Ci pomóc w argumentowaniu tezy.
O jakich postaciach możesz pisać?
- O sobie
Jesteś gimnazjalistą, nastolatkiem, który ma swoje poglądy, zainteresowania. Przedstaw je. Napisz, co lubisz, a czego nie. Tylko się zbytnio nie przechwalaj – musisz też przyznać się do wad.
- O bohaterach literackich, filmowych
Którego z poznanych bohaterów literackich szczególnie cenisz, podziwiasz? Z którym się nie zgadzasz?
A w filmie…
Jaka kreacja aktorska szczególnie utkwiła Ci w pamięci? Którego z aktorów chętnie oglądasz?
Pamiętaj!
Zanim zdecydujesz, którego z bohaterów wybrać, zastanów się, czy wystarczająco dużo o nim wiesz. Nie można przecież napisać charakterystyki, nie wiedząc, gdzie mieszkał bohater i czym się zajmował.
- O postaciach historycznych
To trudne zwłaszcza jeśli nie było się orłem z historii. Ale z pewnością o niektórych wielkich postaciach potrafisz napisać, nie ślęcząc uprzednio nad encyklopedią. Juliusz Cezar, Aleksander Macedoński, Władysław Jagiełło, Napoleon, Adolf Hitler. O tych osobach na pewno dużo wiesz. Oczywiście, nie uda się to bez znajomości najważniejszych faktów (daty, miejsca ważnych bitew).
- O bohaterach przytoczonych tekstów źródłowych
W arkuszu egzaminacyjnym umieszczone są teksty źródłowe. Może któryś z nich opisuje jakąś ciekawą postać. Możesz śmiało napisać o niej w swoim wypracowaniu. To z pewnością będzie dobrze ocenione.
Przykład:
Przypuśćmy, że jednym z tekstów kultury jest życiorys artysty czy naukowca. Zajrzyj do niego. Możesz napisać, że X uczył się wiele lat, ale dzięki temu osiągnął to, to i to. Albo przypuśćmy, że wśród obrazów jest reprodukcja autoportretu. Przyjrzyj mu się uważnie. Napisz w wypracowaniu, dlaczego malarz właśnie tak siebie przedstawił. Pamiętaj! Teksty kultury (czyli tekst i reprodukcje umieszczone w teście) są podpowiedzią, wskazówką dla Ciebie. Korzystaj z nich.
Zobacz: