Czym różni się mowa zależna od mowy niezależnej?
Mowa niezależna to dosłowne (bez żadnych zmian) przytoczenie własnej lub cudzej wypowiedzi. Te przytoczone, cytowane słowa to tzw. zdanie wprowadzane. Bierze się je w cudzysłów i poprzedza dwukropkiem. Zdanie poprzedzające przytoczoną wypowiedź to zdanie wprowadzające, które zawiera czasownik oznaczający mówienie (np. Powiedział:…, Rzekł:…, Odrzekł:… itp.). Oba zdania są właściwie od siebie niezależne (nie są powiązane składniowo), stąd określenie „mowa niezależna”. Łączy je natomiast treść.
Mowę niezależną łatwo rozpoznać po interpunkcji: dwukropku i cudzysłowie, w którym znajduje się cytowane zdanie.
Przykład:
Jak mówi moja babcia: „Nie wszystko złoto, co się świeci”.
Wtedy Marcin zaciekawiony spytał: „Czy byliście już na trzeciej części Matriksa?”.
Mowa zależna – tu nie przytacza się cudzej lub własnej wypowiedzi wprost, dosłownie. Wplata się wypowiedź jako zdanie podrzędnie złożone dopełnieniowe. To zdanie podrzędne jest całkowicie uzależnione od zdania nadrzędnego. W utworach literackich czyjaś wypowiedź jest całkowicie podporządkowana narracyjnemu kontekstowi, nie przywołuje się dosłownie wypowiedzi bohaterów, lecz streszcza je w stylu używanym przez narratora. Stąd określenie „mowa zależna”. Stosujemy ją np. w sprawozdaniach, krótkich relacjach z rozmów.
Przykład:
Moja babcia mówi, że nie wszystko złoto, co się świeci.
Wtedy Marcin zaciekawiony spytał, czy byliśmy już na trzeciej części Matriksa.
Zadanie
Zamień poniższe zdania, będące przykładem mowy zależnej, na wypowiedzi w mowie niezależnej.
1. Na zbiórkę przyszedł Paweł i oznajmił, że drużynowy jest chory i zbiórka odwołana.
2. Kaśka skłamała, że ma w domu pięć zwierzaków.
3. Mama zapowiedziała, że jeśli spóźnię się na kolację, będę miał szlaban na komputer.
4. Wychowawczyni zapewniła nas, że w tym roku pojedziemy na biwak i wycieczkę.
5. Krzyknąłem za odchodzącym kumplem, że zostawił szalik i rękawiczki.
Odpowiedź:
1. Na zbiórkę przyszedł Paweł i oznajmił: „Drużynowy jest chory. Zbiórka odwołana”.
2. – Mam w domu pięć zwierzaków – skłamała Kaśka.
3. – Jeśli spóźnisz się na kolację, masz szlaban na komputer – zapowiedziała mama.
4. – W tym roku pojedziemy na biwak i na wycieczkę – zapewniła nas wychowawczyni.
5. Krzyknąłem za odchodzącym kumplem: „Zostawiłeś szalik i rękawiczki!”.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c170-teoria-literatury/c171-teoria-literatury/mowa-zalezna-i-niezalezna-rozne-konstrukcje-skladniowe