Rola przyjaźni w życiu człowieka – moje refleksje i przemyślenia.
O przyjaźni marzy każdy. Często myślimy i mówimy o niej. Ale czym przyjaźń jest naprawdę? Czy nie nadużywamy tego słowa, nazywając często zwykłe koleżeństwo lub kontakty towarzyskie przyjaźnią? Czy wszyscy potrafimy się zaprzyjaźnić? Chcielibyśmy, by w życiu było jak w filmie lub pięknej powieści.
Zacznijmy od wyjaśnienia pojęcia „przyjaźń”. Według słownika języka polskiego, przyjaźń to: „bliskie serdeczne stosunki z kimś, oparte na wzajemnej życzliwości, szczerości, zaufaniu, możności liczenia na kogoś w każdej okoliczności, życzliwość, serdeczność okazywana komuś”.
Wiele wspaniałych przykładów możemy znaleźć w literaturze i ona pomoże nam odpowiedzieć na pytanie: jaka jest rola przyjaźni w życiu człowieka?
Ileż to chwil wzruszenia przeżyliśmy, czytając o przygodach bohaterów powieści Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy. Mrożące krew w żyłach sytuacje nie pozwalały odłożyć książki na potem. Ale zawsze tkwiło w nas przeświadczenie, że Nel nie stanie się nic, gdyż opiekuje się nią Staś – idealny kolega, towarzysz podróży, a może właśnie przyjaciel. Każde działanie chłopca skierowane było na zmniejszenie udręki dziewczynki. Czuł się za nią odpowiedzialny, wyratował ją z wielu niebezpiecznych opresji. Ocalił jej życie, gdy chora na febrę potrzebowała lekarstwa. Wędrówka zakończyła się szczęśliwie. Czy Staś myślał o nagrodzie za swą odwagę i opiekuńczość? Oczywiście, że nie. Był bezinteresowny, bo prawdziwy przyjaciel nie czerpie zysków z przyjaźni.
Trudno porównać wydarzenia z lektury do naszej rzeczywistości, ale przecież wspaniale byłoby przeżyć przygody z kimś tak oddanym jak Staś.
W podobny sposób napisane powieści z serii „Tomków” Alfreda Szklarskiego. Po przeczytaniu pierwszej z nich Tomek w krainie kangurów wiemy, że sięgniemy po pozostałe, aby dowiedzieć się, czego dokonała piątka przyjaciół w swych licznych podróżach po całym świecie. Tylko prawdziwa przyjaźń i oddanie pozwoliło im bezpiecznie dotrzeć do celu, chociaż uczestniczyli w takich przygodach, które wydawały się nam nie do przeżycia.
Szukając w literaturze wzorców prawdziwej przyjaźni, nie możemy zapomnieć o dniach wojny i ludziach, którzy jej piętnem zostali prześladowani.
Inaczej patrzymy na bohaterów powieści Arkadego Fiedlera Dywizjon 303. Ci wytrwali żołnierze – lotnicy wsławieni w bitwie o Anglię – przeszli do historii jako wspaniali, waleczni ludzie. Podporucznik Kazimierz Daszewski, sierżant Stefan Karubin, major Zdzisław Krasnodębski, porucznik Witold Paszkiewicz, to tylko niektóre nazwiska bohaterów angielskiego nieba. Gdy brali udział w akcjach, zawsze myśleli o sobie nawzajem. Jeśli ktoś znajdował się w niebezpieczeństwie, tworzyli klucz z pozostałych samolotów i niemieckie meserszmity zmuszone były do odwrotu. Nigdy nie zdarzyło się, by któregoś z lotników pozostawiono samemu sobie. Czy to była prawdziwa przyjaźń, czy przyzwoitość żołnierska? W chwili, gdy ocierali się o śmierć, życie przyjaciela było ważne, a nawet najważniejsze.
Bliższe nam są jednak utwory opowiadające o sprawach wziętych z naszego życia. Jest taka powieść, którą czytamy chętnie. Czarne stopy Seweryny Szmaglewskiej opowiadają o zastępie harcerzy wybierających się na obóz w Góry Świętokrzyskie. Był wśród nich chłopiec, który miał na swoim koncie kradzież, a jednak drużynowy swoją postawą pomógł koledze. Dzięki prawdziwej przyjaźni chłopiec pokonał chwile załamania.
Także przyjaciele pomogli Zenkowi, bohaterowie powieści Ireny Jurgielewiczowej Ten obcy, odnaleźć swoje miejsce wśród ludzi i poczuć się kimś zupełnie innym, wartościowym.
A gdy mamy wątpliwości, czy to, co teraz przeżywamy w swoim życiu, jest przyjaźnią, wspomnijmy słowa Małego Księcia:
„Przyjaźń poznaję po tym, że nic nie może jej zawieść”.
Utkwiły mi w pamięci słowa (choć nie pamiętam, kto je powiedział) „KTO PRZYJACIELA ZNALAZŁ, SKARB ZNALAZŁ”.
Komentarz
Plusem tego wypracowania jest definicja przyjaźni zamieszczona we wstępie, dobrze dobrane lektury i zakończenie pracy efektownym cytatem. A także podanie kilku trafnych przykładów z literatury – choć nie pogłębionych.
Co można było dodać?
Pogłębione refleksje o przyjaźni – można było na przykład klasyfikować jej rodzaje, sformułować własną definicję tego pojęcia, modyfikować ją w trakcie pracy, zadawać sobie pytania i odpowiadać na nie.
Nasze wypracowanie jest uporządkowane według lektur. Lepiej poklasyfikować przyjaźnie i odpowiedzieć sobie na pytanie, co przyjaźń bohaterom z danej grupy dawała. Bo przecież czego innego spodziewają się po przyjaźni dziewczyny, czego innego chłopcy, inaczej wygląda przyjaźń między rodzeństwem, inaczej między obcymi ludźmi, jeszcze inaczej, gdy przyjaciół dzieli różnica majątku, wieku, płci… Można zastanowić się nad tymi różnicami – to znacznie pogłębi wypracowanie i pozwoli pełniej odpowiedzieć na zawarte w temacie wypracowania pytanie o rolę przyjaźni.
Schemat innej realizacji tematu
Wstęp:
Stwierdzenie, że są bardzo różne przyjaźnie i że przyjaźń pełni bardzo różną rolę w życiu człowieka.
Rozwinięcie:
Przykłady, inna klasyfikacja przyjaźni:
1. Przyjaźń dziewczynek:
- pomiędzy równymi sobie: pełna sekretów, mająca swój klimat;
- pogłębia wrażliwość, daje możliwość wspólnego spędzania czasu, uwalnia od samotności, uruchamia wyobraźnię (Ania i Diana z Ani z Zielonego Wzgórza);
- pomiędzy „panią” i „służącą” – wbrew pozorom, daje obopólne korzyści, dziewczynka – służąca uczy się nowych rzeczy, ale także jest oparciem dla „pani” (Mała księżniczka, Tajemniczy ogród).
2. Przyjaźń w mieszanym dziecięcym towarzystwie
- daje radość i poczucie solidarności (Tajemniczy ogród, Ten obcy).
3. Przyjaźń chłopca i dziewczynki, niekiedy będąca zaczątkiem miłości:
- daje dziewczynce opiekę i poczucie bezpieczeństwa, chłopcu – poczucie dorosłości i siły, bywa zaczątkiem miłości (W pustyni i w puszczy);
- oparta na rywalizacji, powoduje czasem konflikty, choć niekiedy pozwala miło spędzić czas (Ania z Zielonego Wzgórza – przyjaźń Ani i Gilberta).
4. Przyjaźń rodzeństwa
- daje poczucie bezpieczeństwa, pozwala liczyć na pomoc, lojalność drugiej strony (Dziewczyna i chłopak, czyli heca na 14 fajerek Hanny Ożogowskiej – przyjaźń Tomka i Tosi).
5. Przyjaźń męska
- daje poczucie siły, ratuje z opresji, niekiedy śmiertelnych (Dywizjon 303, Trylogia, Kamienie na szaniec).
Zakończenie
Stwierdzenie, ze rola przyjaźni w życiu zależy od wieku, płci i rożnych zależności bohaterów, którzy się przyjaźnią, a także od czasu, w którym to się dzieje.
Słuszne spostrzeżenia zawarte w wypracowaniu
- Myśl zawarta w cytacie: „Kto przyjaciela znalazł, skarb znalazł”.
- Ciąg pytań we wstępie wypracowania.
- Obserwacje na temat przyjaźni bohaterów Dywizjonu 303: „czy to była prawdziwa przyjaźń, czy tylko przyzwoitość żołnierska?”.
- Spostrzeżenie „Bliższe nam są jednak utwory opowiadające o sprawach wziętych z życia” (przykład: Czarne stopy – dzięki prawdziwej przyjaźni można pokonać chwile załamania, przykład: Ten obcy – przyjaźń pomaga odnaleźć swoje miejsce wśród ludzi i poczuć się kimś innym, wartościowym).
Spostrzeżenia, których zabrakło:
- Przyjaźń może opierać się na lojalności, na chęci wspólnego spędzania czasu, powierzania sobie sekretów, na wzajemnej fascynacji (niekiedy prowadzi do miłości).
- Inaczej przyjaźnią się ludzie będący w różnym wieku, przyjaźń i sposoby jej okazywania zależą od środowiska, wieku, płci, czasów, w jakich żyją bohaterowie.
- Zabrakło pytań typu: czy dziecko może przyjaźnić się z rodzicami?, silniejszy ze słabszym?, kobieta z mężczyzną?, brat z siostrą?, co daje przyjaźń w każdym z tych przypadków?
Jak pogłębiać refleksje na dany temat?
- zadawać pytania,
- formułować na nie odpowiedzi,
- klasyfikować problemy,
- samodzielnie formułować definicje.
Inne pomysły na klasyfikacje przyjaźni:
I ze względu na czas, w którym ludzie się przyjaźnią:
- przyjaźń dzieciństwa (Tajemniczy ogród, Ania z Zielonego Wzgórza, Mała księżniczka),
- przyjaźń wojenna (Trylogia, Dywizjon 303, Kamienie na szaniec),
II ze względu na różne koleje przyjaźni:
- od podziwu do miłości i przyjaźni (Basia i pan Wołodyjowski),
- od niechęci, rywalizacji poprzez przyjaźń do miłości (Ania i Gilbert z Ani z Zielonego Wzgórza),
- od wielkiej bliskości dziecięcej do dorosłego oddalenia (Ania i Diana z Ani z Zielonego Wzgórza),
- niezmienna przez całe lata (Skrzetuski – Wołodyjowski).
III ze względu na rodzaj opisu tej przyjaźni:
- idealna (Robinson Kruzoe i Piętaszek, Ania i Diana w dzieciństwie),
- trudna (Ania i Gilbert, Wołodyjowski i Ketling, Wołodyjowski i Kmicic).
Wskazówka
Jak brzmią tematy wypracowań, które wymagają pogłębionych przemyśleń na jakiś temat?
Przeważnie zawierają sformułowania:
- Twoje przemyślenia o…
- Twoje refleksje o…
- Co myślisz o…
- Co sądzisz o…
- Jak oceniasz…
- Twój sąd o…
- Twoja ocena…
- Jak uważasz (myślisz, sądzisz…)
- Jak oceniasz…
Zobacz:
Różne oblicza przyjaźni – przedstaw je na podstawie swoich doświadczeń życiowych i czytelniczych.
Wielkie przyjaźnie w literaturze i filmie. Omów na wybranych przykładach