Historiografia jest to dział piśmiennictwa obejmujący gatunki o treści historycznej – czyli, między innymi, „kroniki”. Jej przykładem są kroniki – gatunek opisujący historię państwa. Inne przykłady literatury historiograficznej to „gesta” („czyny”) – utwory opisujące dokonania wybitnych postaci. Słowo historiografia oznacza opis historii państwa w danym okresie.
- Kroniką nazywamy gatunek opisujący historię państwa.
- Do historiografii należą także „gesta” – czyli „czyny” – utwory, w których opisywano dokonania wybitnych postaci.
- Słowo historiografia – to inaczej opis „historii” państwa w danym okresie.
Przykładem utworów należących do tego działu są:
- Kronika Galla Anonima,
- Kronika polska Wincentego Kadłubka,
- Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego Jana Długosza.
- Kronika Janka z Czarnkowa.
Wyżej wymienione dzieła są najpopularniejszymi tytułami średniowiecznej historiografii polskiej. Oprócz nich można uwzględnić także:
- Kronikę wielkopolską,
- Kronikę krakowską,
- Kronikę Janka z Czarnkowa,
- Kronikę książąt polskich.
Ważne!
Najwcześniejszymi zapiskami historycznymi były roczniki, czyli notatki na marginesach ksiąg paschalnych (służących do obliczania ruchomych świąt kościelnych). Jednym z najstarszych zapisków dotyczących naszej państwowości jest data przyjazdu żony polskiego księcia Mieszka I – Dąbrówki i chrztu naszego kraju.
Uwaga!
Kroniki pisane były po łacinie.
Najważniejsze polskie kroniki średniowieczne to:
Kronika Galla Anonima – napisana w latach 1112 – 1116 na dworze Bolesława Krzywoustego, obejmuje dzieje państwa polskiego od czasów legendarnych (władzy księcia Popiela) do współczesnych autorowi wydarzeń (lata 1109 – 1113). O kronikarzu nie możemy wiele powiedzieć, prócz tego, że zdobył gruntowne wykształcenie (co w tamtych czasach było przywilejem niewielu). Imię Gall wskazuje na pochodzenie z krajów romańskich. Celem Galla Anonima było ukazanie Bolesława Krzywoustego w jak najkorzystniejszym świetle. Dlatego Kronika ukazuje ideał władcy (wzorzec parenetyczny) – jakim człowiekiem powinien być dobry, chrześcijański władca (sprawiedliwym, rycerskim, odważnym, pobożnym i mądrym).
Kronika polska Wincentego Kadłubka – dzieło barwne, lecz mało wiarygodne. Kadłubek żył na przełomie XII i XIII wieku, a w swej kronice sięgnął do czasów najdawniejszych, legendarnych (Krak, Popiel). Podjął się pisania kroniki na życzenie Kazimierza Sprawiedliwego, którego ukazuje jako cierpliwego i miłosiernego.
Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego Jana Długosza – napisane w XV wieku charakteryzują się rzetelnością i czerpaniem ze źródeł historycznych, dlatego też są najbardziej wiarygodnym dziełem średniowiecznej historiografii polskiej. Współcześni Długoszowi zarzucali mu nawet zbyt obiektywne opisywanie charakteru króla Jagiełły i jego synów, bez zachowania odpowiedniego szacunku dla majestatu królewskiego.
Zobacz: