Bolesław Leśmian

Urszula Kochanowska

Gdy po śmierci w niebiosów przybyłam pustkowie,
Bóg długo patrzał na mnie i głaskał po głowie.

„Zbliż się do mnie, Urszulo! Poglądasz jak żywa…
Zrobię dla cię, co zechcesz, byś była szczęśliwa”.

„Zrób tak, Boże – szepnęłam – by w nieb Twoich krasie
Wszystko było tak samo, jak tam – w Czarnolasie!”

I umilkłam zlękniona i oczy unoszę,
By zbadać, czy się gniewa, że Go o to proszę?

Uśmiechnął się i skinął – i wnet z Bożej łaski
Powstał dom kubek w kubek, jak nasz – Czarnolaski.

I sprzęty, i donice rozkwitłego ziela
Tak podobne, aż oczom straszno od wesela!

I rzekł: „Oto są – sprzęty, a oto – donice.
Tylko patrzeć, jak przyjdą stęsknieni rodzice!

I ja, gdy gwiazdy do snu poukładam w niebie,
Nieraz do drzwi zapukam, by odwiedzić ciebie!”

I odszedł, a ja zaraz krzątam się, jak mogę –
Więc nakrywam do stołu, omiatam podłogę –

I w suknię najróżowszą ciało przyoblekam
I sen wieczny odpędzam – i czuwam – i czekam…

Już świt pierwszą roznietą złoci się po ścianie,
Gdy właśnie słychać kroki i do drzwi pukanie…

Więc zrywam się i biegnę! Wiatr po niebie dzwoni!
Serce w piersi zamiera… Nie!.. To – Bóg, nie oni!…

 

Kto mówi w wierszu?

Urszula Kochanowska. To ona jest podmiotem lirycznym, bo to ona opowiada całą sytuację.

Skąd to wiemy – z tytułu i form czasownika w pierwszej osobie liczby pojedynczej czasu przeszłego: umilkłam, przybyłam.

Przypomnij sobie, co wiesz o tej postaci – znamy ją z historii literatury jako wcześnie zmarłą córeczkę poety Jana z Czarnolasu, to jej ojciec poświęcił wspaniałe treny.

O czym Bóg rozmawia z Urszulą?

O tym, jak uczynić ją szczęśliwą. Okazuje się, że Urszula marzy o szczęściu niebiańskim podobnym do domowego – chce, by niebo było drugim Czarnolasem.

Cytaty świadczące o tym, co potrzebne jest do szczęścia Urszuli

Zrób tak, Boże – szepnęłam – by w nieb Twoich krasie
Wszystko było tak samo, jak tam – w Czarnolasie!

Temat wiersza

Życie w niebie po śmierci, życie pozagrobowe, jeden z ulubionych tematów Leśmiana.

Jaką sytuację opisuje Urszula?

Swoje przybycie do nieba i pobyt w niebie.

Jak przedstawiony w tym wierszu jest Bóg?

Jako dobry, łagodny, ­łaskawy.

Uczucia towarzyszące Urszuli w niebie:

  • obawa przed Bogiem i miłe zaskoczenie, że jest łagodny,
  • radość ze sprzętów podobnych do czarnoleskich,
  • tęsknota za rodzicami,
  • rozczarowanie przyjściem Boga zamiast rodziców.

Co w wizji nieba zaskakuje Cię w tym wierszu?

To, że Urszula, będąc u Boga, w niebie, marzy o znalezieniu się na ziemi, czyli w miejscu uważanym za znacznie gorsze i mniej szczęśliwe niż niebo.

Ma możliwość wyboru formy niebiańskiego szczęścia. I chce, by to było szczęście podobne do ziemskiego. To bardzo „ludzkie” niebo. Pełne tęsknoty za ziemskimi sprawami. Taki swoisty paradoks.

Zaskakuje też to, że niebo jest miejscem pustym i bezludnym („niebiosów pustkowie”) i wydaje się raczej smutne i mało szczęśliwe. Radość sprawia w nim Urszuli jedynie to, co podobne do życia na ziemi – stworzone przez Boga sprzęty, identyczne jak w Czarnolesie.

Dziewczyna czeka na rodziców – i przybycie zamiast nich, po raz kolejny – Boga trochę ją rozczarowuje. Mimo towarzystwa dobrego Boga czuje się w niebie samotna.

Przykładowe środki stylistyczne

Epitety

niebiosów pustkowie
suknię najróżowszą
stęsknieni rodzice

Metafora

wiatr po niebie dzwoni

Neologizm

roznietą

 

O co może zapytać Cię nauczyciel?

1. O frazeologizmy związane z niebem

  • Złapać Pana Boga za nogi – doznać wielkiego szczęś­cia
  • Być w siódmym niebie – być bardzo szczęśliwym, być w błogim nastroju
  • Ty o niebie, ja o chlebie – nie możemy się dogadać
  • Jak u Pana Boga za piecem – dobrze, bezpiecznie

2. Jakie inne wizje nieba znasz z literatury i sztuki?

  • Wizje biblijne (miejsce wiecznej szczęśliwości)
  • Niebo z obrazów – przedstawiane jako obłoki, pośród których mieszka Bóg Ojciec
  • Raj z Boskiej komedii Dantego – miejsce, po którym w utworze włoskiego poety oprowadza go jego ukochana Beatrycze
  • Niebo dla psów przedstawione w Akademii Pana Kleksa Jana Brzechwy

 

Jakie wypracowanie może zadać Ci nauczyciel?

Jak Ty wyobrażasz sobie niebo?

Może wygląda jak Twój ulubiony pejzaż, który widziałeś w rzeczywistości, na obrazie, fotografii – jak piękna ciepła plaża lub wspaniały górski krajobraz?

Może wygląda jak jakieś miasto – Rzym, Paryż, Kraków?
A może jest miejscem, którego absolutnie nie jesteś sobie w stanie wyobrazić – możesz je tylko opisać poprzez swoje uczucia, jakich byś tam doznawał:

  • spokój,
  • błogość,
  • wyciszenie.

A może niebo kojarzy Ci się przede wszystkim z dźwiękami – wspaniałym koncertem w gotyckiej katedrze albo śpiewem ptaków?

Zobacz:

Poezja Bolesława Leśmiana

Bolesław Leśmian

Bolesław Leśmian – Dusiołek (pytania i odpowiedzi)

Bolesław Leśmian – jak pisać o…

Leśmianowska kraina poezji

Bolesław Leśmian, portret

Poetycki świat Leśmiana

Bolesław Leśmian – twórczość

Bolesław Leśmian na maturze