Na klasówce możecie dostać do rozwiązania takie zadania:

Zadanie 1
W podanych zdaniach podkreśl dopełnienia.

1. Zabierz mnie do szkoły.
2. Mama gotuje obiad.
3. Pamiętaj o urodzinach babci.
4. Pojedziemy w góry.
5. Zaproszę was jutro.
6. Bartek zgubił klucze.
7. Szliśmy lasem.
8. Napisz list!

Zadanie 2
W podanych zdaniach podkreśl okoliczniki czasu.

1. Od rana pada deszcz.
2. Zanosi się na burzę.
3. Zapomniałeś o książce.
4. Wieczorem rozpogodziło się.
5. Do wieczoru muszę odrobić lekcje.
6. Ola urodziła się w Warszawie.
7. Mama Zuzi pracuje w aptece.
8. Zrobię to jutro.

Zadanie 3
W podanych zdaniach podkreśl okoliczniki miejsca i okoliczniki czasu, a następnie wpisz je w odpowiednie miejsce tabelki.

1. Pojadę do sklepu jutro.
2. Basia czekała na ciebie do siódmej.
3. Pojutrze wraca z obozu Magda.
4. Jedziemy jutro do muzeum i na basen.
5. Po co wstałeś o świcie?
6. Spędzę wakacje na wsi.
7. Zjadłem wczoraj wszystkie pączki.
8. Czekaj na mnie do południa.

Okoliczniki miejsca Okoliczniki czasu

…………………………………………………….. ……………………………………………………..

Zanim zaczniecie rozwiązywać te zadania, przypomnijcie sobie najważniejsze informacje o dopełnieniu i okolicznikach!

Ale najpierw przypomnienie!
Podmiot i orzeczenie to główne części zdania. Dopełnienie, okolicznik i przydawka to określenia podmiotu i orzeczenia.

Dopełnienie

Zaczynamy powtórkę!

Dopełnienie

Czym jest dopełnienie?
Dopełnienie to część zdania. Zapamiętaj, że dopełnienie to określenie orzeczenia. Zadaniem dopełnienia jest uzupełnianie, czyli inaczej dopełnianie informacji w zdaniu.
Spójrz na zdanie: Magda czyta.
W tym zdaniu mamy tylko podmiot i orzeczenie. Wiemy, że Magda czyta, ale nie wiemy co. Dopiero dopełnienie uzupełni zdanie o taką informację.
Spójrz na zdanie: Magda czyta książkę.
. ↓ ↓ ↓
. podmiot orzeczenie dopełnienie
Teraz w zdaniu mamy podmiot, orzeczenie i dopełnienie. Wiemy, co czyta Magda.

Zapamiętaj! Dopełnienie odpowiada na pytania następujących przypadków (oprócz mianownika i wołacza):

  • dopełniacza – kogo? czego?
  • celownika – komu? czemu?
  • biernika – kogo? co?
  • narzędnika – kim? czym?
  • miejscownika – o kim? o czym?

Spójrz na inne przykłady zdań z dopełnieniami!

Mama zawołała (kogo?) Basię.
Michał pamiętał (o czym?) o wywiadówce.
Przypomnij mi (o czym?) o książce.
Opowiem (komu?) siostrze (o czym?) o wycieczce.
Nie zapomni (o kim?) o babci!
Zuzia uwielbia (co?) kwiaty.
Napisałem (co?) e-maila.
Ola zaprosiła (kogo?) przyjaciół.

Uwaga! Zapamiętaj, jaka część mowy może być w zdaniu dopełnieniem!

  • Rzeczownik w różnych przypadkach (ale oprócz mianownika i wołacza)
    Alicja zapomniała kaset.
    Odwiedziłem koleżankę.
  • Czasownik w formie bezokolicznika
    Daniel pomógł rozwiązać zadanie.

 

Okolicznik

Czym jest okolicznik?
Okolicznik jest częścią zdania. Podobnie jak dopełnienie określa orzeczenie. Na czym polega zadanie okolicznika? Zapamiętaj, że każda czynność odbywa się w jakimś miejscu i w jakimś czasie. Właśnie o miejscu lub czasie wykonania jakiejś czynności informuje nas okolicznik.
Spójrz na zdanie: Mama poszła.
W tym zdaniu mamy tylko podmiot i orzeczenie. Wiemy, że mama poszła, ale nie wiemy dokąd. Dopiero okolicznik uzupełni zdanie o taką informację.
Spójrz: Mama poszła do sklepu.
podmiot orzeczenie okolicznik

Zapamiętaj! Okolicznik odpowiada między innymi na pytania:
gdzie? skąd? dokąd? kiedy? jak długo?

To jest ważne!
W późniejszej nauce poznasz więcej rodzajów okoliczników. Ale teraz koniecznie musisz zapamiętać dwa ich rodzaje!

Okolicznik miejsca
Wiadomo, że każda czynność odbywa się w jakimś miejscu. Właśnie okoliczniki miejsca pokazują, jakie to jest miejsce. Łatwo rozpoznasz ten okolicznik w zdaniu, jeśli zadasz pytanie: gdzie? dokąd? skąd? którędy?

Bartek usnął (gdzie?) na łóżku.
Wyjeżdżamy (gdzie?) nad jezioro.
Jutro Ola wraca (skąd?) z wycieczki.
Droga wiodła (którędy?) przez las.

Okolicznik czasu
Okoliczniki czasu określają czas, w jakim odbywała się jakaś czynność. Jeśli chcesz bez trudu rozpoznać w zdaniu okolicznik czasu, wystarczy, że zadasz pytanie: kiedy? odkąd? jak długo?

Śnieg padał (odkąd?) od rana.
Wyjeżdżam (kiedy?) jutro.
Czekaliśmy na ciebie (od kiedy?) od siódmej.
Widziałam się z nią (kiedy?) wczoraj.

 

Teraz sprawdź, czy dobrze rozwiązałeś zadania!

Zadanie 1
W podanych zdaniach podkreśl dopełnienia.

1. Zabierz mnie do szkoły.
2. Mama gotuje obiad.
3. Pamiętaj o urodzinach babci.
4. Pojedziemy w góry.
5. Zaproszę was jutro.
6. Bartek zgubił klucze.
7. Szliśmy lasem.
8. Napisz list!

Zadanie 2
W podanych zdaniach podkreśl okoliczniki czasu.

1. Od rana pada deszcz.
2. Zanosi się na burzę.
3. Zapomniałeś o książce.
4. Wieczorem rozpogodziło się.
5. Do wieczoru muszę odrobić lekcje.
6. Ola urodziła się w Warszawie.
7. Mama Zuzi pracuje w aptece.
8. Zrobię to jutro.

Zadanie 3
W podanych zdaniach podkreśl okoliczniki miejsca i okoliczniki czasu, a następnie wpisz je w odpowiednie miejsce tabelki.

1. Pojadę do sklepu jutro.
2. Basia czekała na ciebie do siódmej.
3. Pojutrze wraca z obozu Magda.
4. Jedziemy jutro do muzeum i na basen.
5. Po co wstałeś o świcie?
6. Spędzę wakacje na wsi.
7. Zjadłem wczoraj wszystkie pączki.
8. Czekaj na mnie do południa.

Okoliczniki miejsca
do sklepu, z obozu, do muzeum, na basen, na wsi

Okoliczniki czasu
jutro, do siódmej, pojutrze, jutro, o świcie, wczoraj, do południa

Zobacz:

Powtarzamy wiadomości o częściach zdania