Na klasówce możecie dostać do rozwiązania takie zadania:
Zadanie 1
W podanych zdaniach podkreśl dopełnienia.
1. Zabierz mnie do szkoły.
2. Mama gotuje obiad.
3. Pamiętaj o urodzinach babci.
4. Pojedziemy w góry.
5. Zaproszę was jutro.
6. Bartek zgubił klucze.
7. Szliśmy lasem.
8. Napisz list!
Zadanie 2
W podanych zdaniach podkreśl okoliczniki czasu.
1. Od rana pada deszcz.
2. Zanosi się na burzę.
3. Zapomniałeś o książce.
4. Wieczorem rozpogodziło się.
5. Do wieczoru muszę odrobić lekcje.
6. Ola urodziła się w Warszawie.
7. Mama Zuzi pracuje w aptece.
8. Zrobię to jutro.
Zadanie 3
W podanych zdaniach podkreśl okoliczniki miejsca i okoliczniki czasu, a następnie wpisz je w odpowiednie miejsce tabelki.
1. Pojadę do sklepu jutro.
2. Basia czekała na ciebie do siódmej.
3. Pojutrze wraca z obozu Magda.
4. Jedziemy jutro do muzeum i na basen.
5. Po co wstałeś o świcie?
6. Spędzę wakacje na wsi.
7. Zjadłem wczoraj wszystkie pączki.
8. Czekaj na mnie do południa.
Okoliczniki miejsca Okoliczniki czasu
…………………………………………………….. ……………………………………………………..
Zanim zaczniecie rozwiązywać te zadania, przypomnijcie sobie najważniejsze informacje o dopełnieniu i okolicznikach!
Ale najpierw przypomnienie!
Podmiot i orzeczenie to główne części zdania. Dopełnienie, okolicznik i przydawka to określenia podmiotu i orzeczenia.
Zaczynamy powtórkę!
Dopełnienie
Czym jest dopełnienie?
Dopełnienie to część zdania. Zapamiętaj, że dopełnienie to określenie orzeczenia. Zadaniem dopełnienia jest uzupełnianie, czyli inaczej dopełnianie informacji w zdaniu.
Spójrz na zdanie: Magda czyta.
W tym zdaniu mamy tylko podmiot i orzeczenie. Wiemy, że Magda czyta, ale nie wiemy co. Dopiero dopełnienie uzupełni zdanie o taką informację.
Spójrz na zdanie: Magda czyta książkę.
. ↓ ↓ ↓
. podmiot orzeczenie dopełnienie
Teraz w zdaniu mamy podmiot, orzeczenie i dopełnienie. Wiemy, co czyta Magda.
Zapamiętaj! Dopełnienie odpowiada na pytania następujących przypadków (oprócz mianownika i wołacza):
- dopełniacza – kogo? czego?
- celownika – komu? czemu?
- biernika – kogo? co?
- narzędnika – kim? czym?
- miejscownika – o kim? o czym?
Spójrz na inne przykłady zdań z dopełnieniami!
Mama zawołała (kogo?) Basię.
Michał pamiętał (o czym?) o wywiadówce.
Przypomnij mi (o czym?) o książce.
Opowiem (komu?) siostrze (o czym?) o wycieczce.
Nie zapomni (o kim?) o babci!
Zuzia uwielbia (co?) kwiaty.
Napisałem (co?) e-maila.
Ola zaprosiła (kogo?) przyjaciół.
Uwaga! Zapamiętaj, jaka część mowy może być w zdaniu dopełnieniem!
- Rzeczownik w różnych przypadkach (ale oprócz mianownika i wołacza)
Alicja zapomniała kaset.
Odwiedziłem koleżankę. - Czasownik w formie bezokolicznika
Daniel pomógł rozwiązać zadanie.
Okolicznik
Czym jest okolicznik?
Okolicznik jest częścią zdania. Podobnie jak dopełnienie określa orzeczenie. Na czym polega zadanie okolicznika? Zapamiętaj, że każda czynność odbywa się w jakimś miejscu i w jakimś czasie. Właśnie o miejscu lub czasie wykonania jakiejś czynności informuje nas okolicznik.
Spójrz na zdanie: Mama poszła.
W tym zdaniu mamy tylko podmiot i orzeczenie. Wiemy, że mama poszła, ale nie wiemy dokąd. Dopiero okolicznik uzupełni zdanie o taką informację.
Spójrz: Mama poszła do sklepu.
podmiot orzeczenie okolicznik
Zapamiętaj! Okolicznik odpowiada między innymi na pytania:
gdzie? skąd? dokąd? kiedy? jak długo?
To jest ważne!
W późniejszej nauce poznasz więcej rodzajów okoliczników. Ale teraz koniecznie musisz zapamiętać dwa ich rodzaje!
Okolicznik miejsca
Wiadomo, że każda czynność odbywa się w jakimś miejscu. Właśnie okoliczniki miejsca pokazują, jakie to jest miejsce. Łatwo rozpoznasz ten okolicznik w zdaniu, jeśli zadasz pytanie: gdzie? dokąd? skąd? którędy?
Bartek usnął (gdzie?) na łóżku.
Wyjeżdżamy (gdzie?) nad jezioro.
Jutro Ola wraca (skąd?) z wycieczki.
Droga wiodła (którędy?) przez las.
Okolicznik czasu
Okoliczniki czasu określają czas, w jakim odbywała się jakaś czynność. Jeśli chcesz bez trudu rozpoznać w zdaniu okolicznik czasu, wystarczy, że zadasz pytanie: kiedy? odkąd? jak długo?
Śnieg padał (odkąd?) od rana.
Wyjeżdżam (kiedy?) jutro.
Czekaliśmy na ciebie (od kiedy?) od siódmej.
Widziałam się z nią (kiedy?) wczoraj.
Teraz sprawdź, czy dobrze rozwiązałeś zadania!
Zadanie 1
W podanych zdaniach podkreśl dopełnienia.
1. Zabierz mnie do szkoły.
2. Mama gotuje obiad.
3. Pamiętaj o urodzinach babci.
4. Pojedziemy w góry.
5. Zaproszę was jutro.
6. Bartek zgubił klucze.
7. Szliśmy lasem.
8. Napisz list!
Zadanie 2
W podanych zdaniach podkreśl okoliczniki czasu.
1. Od rana pada deszcz.
2. Zanosi się na burzę.
3. Zapomniałeś o książce.
4. Wieczorem rozpogodziło się.
5. Do wieczoru muszę odrobić lekcje.
6. Ola urodziła się w Warszawie.
7. Mama Zuzi pracuje w aptece.
8. Zrobię to jutro.
Zadanie 3
W podanych zdaniach podkreśl okoliczniki miejsca i okoliczniki czasu, a następnie wpisz je w odpowiednie miejsce tabelki.
1. Pojadę do sklepu jutro.
2. Basia czekała na ciebie do siódmej.
3. Pojutrze wraca z obozu Magda.
4. Jedziemy jutro do muzeum i na basen.
5. Po co wstałeś o świcie?
6. Spędzę wakacje na wsi.
7. Zjadłem wczoraj wszystkie pączki.
8. Czekaj na mnie do południa.
Okoliczniki miejsca
do sklepu, z obozu, do muzeum, na basen, na wsi
Okoliczniki czasu
jutro, do siódmej, pojutrze, jutro, o świcie, wczoraj, do południa
Zobacz: