Na kartkówce z języka polskiego może pojawić się takie zadanie:

Nazwij podane zdania złożone współrzędnie.

  1. Zapomniałem zeszytu do matematyki, dlatego musiałem wrócić do domu.
  2. Była susza, więc podlałem kwiaty w ogrodzie.
  3. Pisałam list do Majki i słuchałam muzyki.
  4. Pojadę na narty w góry albo wybiorę się do dziadka nad morze.
  5. Wyszedłem wcześnie z domu, ale spóźniłem się na autobus.
  6. Idziesz do domu czy jedziesz na basen?

Uwaga!
W każdym z tych zdań są dwa orzeczenia.

Jak zabierzesz się do rozwiązania tego zadania?

Przede wszystkim przypomnij sobie, co to jest zdanie złożone.

Zapamiętaj!
Zdanie złożone to takie zdanie, w którym są co najmniej dwa orzeczenia, np.
Mama lepi pierogi i słucha muzyki.
Majka odrobi lekcje i pojedzie do stadniny.
Wyjechałem na wakacje, więc nie mogłem przyjść do ciebie.

Aby określić zdania złożone współrzędnie podane w zadaniu, musisz też przypomnieć sobie rodzaje zdań współrzędnych. Pamiętaj, że są 4 rodzaje zdań złożonych współrzędnie:

  • zdania złożone współrzędnie łączne,
  • zdania złożone współrzędnie rozłączne,
  • zdania złożone współrzędnie przeciwstawne,
  • zdania złożone współrzędnie wynikowe.

Co jeszcze jest ważne?
W każdym zdaniu znajdziesz inne spójniki, a po nich szybko poznasz, jaki to rodzaj zdania!

 

Rodzaje zdań złożonych współrzędnie

Zdanie złożone współrzędnie łączne

Jak je rozpoznać?
W zdaniu jest ten sam wykonawca czynności, np.

  • Maciek sprząta pokój psa i słucha muzyki. (Maciek i słucha, i sprząta)
  • Magda rysuje i je cukierka.
  • Napisałem wypracowanie oraz narysowałem krajobraz jesienny.

Zapamiętaj spójniki zdań łącznych: i, a, oraz.

Tak wygląda wykres zdania łącznego!
Magda rysuje i je cukierka.
_________ ….. _________
. 1 2

Zdanie złożone współrzędnie rozłączne

Jak je rozpoznać?
W zdaniu rozłącznym mówi się o czynnościach, które się wzajemnie wykluczają. Co to znaczy? To, że wykonawca czynności może wybrać i wybierze tylko jedną z czynności, np.

  • Damian wyjedzie na wycieczkę albo zostanie w domu.
  • Jutro napiszę do ciebie SMS-a albo zadzwonię.
  • Wolisz lizać lody czy chrupać chipsy?

Zapamiętaj spójniki zdań rozłącznych: lub, albo, bądź, czy.

Tak wygląda wykres zdania rozłącznego!
Jutro napiszę do ciebie SMS-a albo zadzwonię.
_____________________ ……. ________
. 1 2

Zdanie złożone współrzędnie wynikowe

Jak je rozpoznać?
W zdaniu wynikowym treść zdania drugiego wynika z treści zdania pierwszego, np.

  • Mam pieniądze, więc kupię sobie książkę.
  • Miałem gorączkę, dlatego nie byłem u babci na obiedzie.
  • Uwielbiam zwierzęta, zatem w sobotę wybiorę się na wystawę psów.

Zapamiętaj spójniki zdań wynikowych: więc, toteż, dlatego, zatem.

Tak wygląda wykres zdania wynikowego!
Mam pieniądze, więc kupię sobie książkę.
————————> ….. >—————————
. 1 2

Zdanie złożone współrzędnie przeciwstawne

Jak je rozpoznać?
W zdaniu przeciwstawnym są przeciwstawione różne osoby, cechy czy czynności, np.

  • Wyszedłem przed 7 z domu, ale spóźniłem się na urodziny Marcina.
  • Nad morzem pada deszcz, a w górach świeci słońce.

Zapamiętaj spójniki zdań przeciwstawnych: ale, lecz, a, jednak, natomiast, zaś.

Tak wygląda wykres zdania przeciwstawnego!
Nad morzem pada deszcz, a w górach świeci słońce.
————————> ….. <—————————

. 1 2

Teraz już wiesz, jak określić podane w zadaniu zdania współrzędne. Zobacz, jak poprawnie to zrobić:

  • Zapomniałem zeszytu do matematyki, dlatego musiałem wrócić do domu. – zdanie złożone współrzędnie wynikowe
  • Była susza, więc podlałem kwiaty w ogrodzie. – zdanie złożone współrzędnie wynikowe
  • Pisałam list do Majki i słuchałam muzyki. – zdanie złożone współrzędnie łączne
  • Pojadę na narty w góry albo wybiorę się do dziadka nad morze. – zdanie złożone współrzędnie rozłączne
  • Wyszedłem wcześnie z domu, ale spóźniłem się na autobus. – zdanie złożone współrzędnie przeciwstawne
  • Idziesz do domu czy jedziesz na basen? – zdanie złożone współrzędnie rozłączne

Zobacz:

Zdania złożone współrzędnie

Zdania złożone współrzędnie