Przeczytaj uważnie poniższe fragmenty powieści, a następnie wykonaj kilka poleceń:
„Dwie córki państwa Borejków były rude: Ida i Natalia. Dwie pozostałe: Patrycja i Gabriela, były blondynkami, jak mama. (…) W istocie, Gabriela odznaczała się bujną strzechą krzywo przyciętych, jasnopopielatych kosmyków, Ida była ruda jak wiewiórka, zaś mała Natalia mawiała o sobie, że jest pomarańczową blondynką i było to trafne określenie: jej włosy były dokładnie koloru marchewki. Najmłodsza Patrycja była zasadniczo podobna do barokowego aniołka z różowego alabastru i zgodnie z tym wokół pulchnej buzi miała wijące się złote loczki”.
„Borejkowie zamieszkali w tej szacownej mieszczańskiej kamienicy z roku 1914 przed niespełna dwoma miesiącami. Duże mieszkanie miało kaflowe piece, do których węgiel trzeba było zdobywać podstępem i szantażem, po zdobyciu zsypywać do piwnicy, a następnie wnosić codziennie w kubełkach do mieszkania. Czyż jednak mogło istnieć coś rozkoszniejszego niż piec z pięknych starych kafli, do którego tak błogo przytulić się plecami w mroźny wieczór zimowy? Podobnie spaczone widzenie rzeczywistości przejawiali ci beznadziejnie nieżyciowi lokatorzy w odniesieniu do rozmamłanego i grożącego wybuchem piecyka w łazience (który ich zdaniem był prześlicznym mosiężnym zabytkiem niemieckiej secesji), podłóg spróchniałych i wymagających ustawicznego pastowania (lecz jakże miło skrzypiących pod nogami). Rychłej sytuacji remontowej raczej nie przewidywano. Ojciec Borejko, filolog klasyczny i bibliotekoznawca był ostatnim człowiekiem, który mógłby zbić majątek. Mama Mila od urodzenia Natalii przestała pracować w biurze i zajęła się wyłącznie domem oraz wychowywaniem córek. Na całe szczęście, rodzina Borejków była tak umęczona spółdzielczo-osiedlowym betonem, że nowe mieszkanie podobało się wszystkim, nawet w obecnym stanie. Każdy, kto pobył w nim choćby pół godziny, wychodził pełen uznania dla jego przytulności, urody i nieokreślonego wdzięku, jakim oddychał tu każdy kąt”.
1. Z jakiej powieści pochodzi prezentowany przez nas fragment? Wybierz jedną z możliwości: (1p.)
A. Henryk Sienkiewicz W pustyni i w puszczy
B. Małgorzata Musierowicz Kwiat kalafiora
C. Bolesław Prus Placówka
D. Irena Jurgielewiczowa Ten obcy
2. Jak ma na imię mama Borejko? (1p.)
A. Ida
B. Patrycja
C. Gabriela
D. Mila
3. Ile córek ma ojciec Borejko? (1p.)
A. 3 (Mila, Patrycja, Ida)
B. 4 (Gabrysia, Patrycja, Ida, Natalia)
C. 5 (Gabrysia, Natalia, Ida, Patrycja, Mila)
D. 2 (Patrycja, Ida)
4. Mała Natalia ma włosy „koloru marchewki”. Czy któraś z niżej wymienionych bohaterek ma rude włosy? (1p.)
A. Ania Shirley
B. Gabriela Borejko
C. Zosia, bohaterka Pana Tadeusza
D. żadna z wymienionych postaci
5. Narrator w przytoczonym fragmencie występuje: (1p.)
A. w trzeciej osobie liczby pojedynczej
B. w pierwszej osobie liczby pojedynczej
C. w pierwszej osobie liczby mnogiej
D. w trzeciej osobie liczby mnogiej
6. Wybierz z każdego szeregu tylko te informacje, które mogą najlepiej pasować do opisu mieszkania Borejków: (8p.)
A. ciasne, obszerne, wąskie, ogromne, przestronne
B. mroczne, jasne, widne, ponure
C. wystrój nowoczesny, wystrój staroświecki
D. budownictwo przedwojenne, budownictwo powojenne, budownictwo nowoczesne
E. podłoga z klepek, wykładzina podłogowa
F. centralne ogrzewanie, piece kaflowe
G. mieszkanie przytulne, pełne uroku, nieprzytulne, brzydkie
H. kamienica do remontu, kamienica po generalnym remoncie
7. Ojciec Borejko jest bibliotekoznawcą, a bibliotekoznawstwo to: (1p.)
A. zespół czynności związanych z wydawaniem tekstu drukiem
B. dział nauki poświęcony analizie i rozważaniu tekstów biblijnych
C. dział nauki o książce, dotyczący wiedzy z zakresu organizacji i prowadzenia bibliotek
D. zbieranie, kolekcjonowanie rzadkich, cennych książek
8. Uzupełnij podane zdania, wstawiając w wolne kratki „ż” lub „rz”: (9.5p, po 0,5p.)
Wyobra…asz sobie, że ten wielki tchó…, Dyzio, ta…ał się wczoraj w pok…ywach? Wie…gał nogami, w…eszczał,…ucał się jak zwie…ę, a tak…e obra…ał nas wyzwiskami. Jednak…aden chłopiec z naszej dru…yny nie odwa…ył się do niego podejść. Ka…dy bał się opa…eń. Wreszcie dru…ynowy wszedł w k…aki, chwycił Dyzia za kołnie… i zaprowadził do namiotu. A nam powiedział, że surowo go uka…e.
9. Jakie dźwięki wydają te zwierzęta? (6.5p.)
sowa…………………………………,
żaba…………………………………,
kaczka…………………………………,
gęś…………………………………,
pies…………………………………,
kot…………………………………,
wąż…………………………………,
świnia…………………………………,
owca…………………………………,
wróbel…………………………………,
koń…………………………………,
krowa…………………………………,
mucha…………………………………
10. Jakie przedmioty mogą wydawać poniższe dźwięki (do każdego dźwięku możesz dobrać kilka)? (8p.)
cyka …………………………….,
turkocze…………………………..,
łopocze…………………………,
skrzypią……………………………….,
trzeszczą…………………………………,
zgrzyta……………………………….,
dzwoni………………………………,
szemrze…………………………………
11. W poniższych zdaniach zamień podkreślone wyrazy na bliskoznaczne związki frazeologiczne: (4p.)
A. W moim domu działy się ostatnio okropne sceny.
B. Temu człowiekowi pożyczyłem pieniądze, a on teraz chce się wymigać.
C. Ja już od dawna toleruję jego wady.
D. Marta w każdym towarzystwie chce być osobą najważniejszą.
12. W zdaniu: „Myślę o tobie” nie ma (podkreśl właściwe odpowiedzi):(2p.)
A. podmiotu
B. orzeczenia
C. dopełnienia
D. okolicznika
E. przydawki
13. Uzupełnij tabelkę: (4p.)
• czynność jednokrotna:………………
czynność wielokrotna: migać
• czynność jednokrotna: być
czynność wielokrotna:……………
• czynność jednokrotna:………………
czynność wielokrotna: dorabiać
• czynność jednokrotna: popisać się
czynność wielokrotna:………………..
14. Dokończ, dopisując razem lub oddzielnie partykułę: „nie”: (6p.)
A………systematycznie
B………pracuje
C………brzydko
D………ładny
E………przychylnie
F………bezpieczeństwo
15. Podaj 3 wyrazy bliskoznaczne do słowa „konsumować”. (3p.)
……………………………….
……………………………….
……………………………….
16. Dokończ tytuły: (6p.)
H.Christian Andersen, „Brzydkie………………………….….”
Walt Disney, „Królewna…………………………………….……”
Carlo Collodi, „………………………………………………….…..”
Jan Brzechwa, „Akademia…………………………………..…..”
Maria Konopnicka, „O krasnoludkach i…………………….”
Jan Brzechwa, „Kaczka……………………………………….…..”
17. Skojarz termin z odpowiednią dziedziną sztuki: (4p.)
wirtuoz scenografia baszta fraszka
A. literatura
B. architektura
C. teatr
D. muzyka
A teraz przeczytaj zamieszczony niżej krótki tekst i wykonaj kilka poleceń:
Kto zbudował pochyłą dziś wieżę w Pizie?
Słynna krzywa wieża w Pizie jest dzwonnicą katedry pizańskiej. Została ona zbudowana wraz z całą katedrą w latach 1063-1270. Jest to okrągła, ośmiokondygnacjowa wieża. Kondygnacje jej mają ślepe kolumnowe galeryjki. Wieża stoi osobno, w pewnej odległości od katedry. Na skutek częściowego obsunięcia się fundamentów wieży, pochyliła się ona na zewnątrz od reszty budowli. Katedra wraz z wieżą są klasycznym dziełem późnego stylu romańskiego w środkowych Włoszech. Kto był twórcą tego wspaniałego zabytku, do dziś nie wiemy.
(W. Zonn, K. Boruń, Kto, kiedy, dlaczego?)
18. Piza to: (1p.)
A. pyszna potrawa włoska
B. obniżony teren u ujścia rzeki
C. miasto we Włoszech
D. imię bohaterki książki Astrid Lindgren
19. Która z podanych niżej informacji jest fałszywa? (1p.)
A. Włochy to państwo, które leży w południowej Europie.
B. Włochy są otoczone morzami: Adriatyckim, Jońskim, Tyrreńskim i Liguryjskim.
C. Inna nazwa Włoch to Italia.
D. Stolicą Włoch jest Elba.
20. Widoczny w pierwszym zdaniu wyraz „katedra” moglibyśmy zastąpić wyrazem: (1p.)
A. ratusz
B. główny kościół diecezji
C. zamek
D. główna baszta w mieście
21. Słynna wieża w Pizie jest dziełem sztuki: (1p.)
A. średniowiecza
B. baroku
C. renesansu
D. oświecenia
22. Wieża w Pizie jest słynna, dlatego że: (1p.)
A. jest zabytkiem bardzo starym i zniszczonym
B. jest dziełem późnego stylu romańskiego
C. na skutek obsunięcia fundamentów odstaje od reszty budowli
D. nie wiemy, kto był jej twórcą
23. Jeśli nie wiadomo, kto jest twórcą dzieła, oznacza to: (1p.)
A. symboliczność sztuki
B. anonimowość sztuki
C. wiarygodność sztuki
D. jednoznaczność sztuki
24. Wyobraź sobie, że przebywasz na wakacjach we Włoszech. Korzystając z podanych wyrażeń i zwrotów, napisz dwie kartki pocztowe. Jedną do Twojego najlepszego kolegi z klasy, drugą do dyrektora Twojej szkoły. (6p.)
Zwroty i wyrażenia:
• ładna pogoda • gorące pozdrowienia ze słonecznej Italii • moc serdecznych pozdrowień • wspaniała kuchnia • podziwiam piękne widoki • zwiedzam zabytki • niedługo przyjeżdżam
25. Określ zasadę, według której zostały dobrane wyrazy w każdej grupie, a następnie z każdego zestawu wykreśl jedno słowo (nie pasujące do pozostałych). (4p.)
A. Polska, Francja, Kraków, Holandia, Belgia
B. maślak, borowik, kurka, prawdziwek, muchomor
C. król, car, cesarz, hrabia, faraon
D. obiektyw, perspektywa, ostrość, oświetlenie, pędzel
26. Połącz części mowy z lewej strony z odpowiadającymi im wyrazami z prawej. (5p.)
przyimek halo
partykuła ponad
rzeczownik gorący
czasownik śpiewając
przysłówek my
wykrzyknik oraz
zaimek czyta
imiesłów źle
spójnik dobro
przymiotnik nie
27. O jakich postaciach mówią cytowane teksty? (2p.)
A. „Wydaje się dumny jak król. Płaszcz z białych gronostajów pokrywa jego wyniosłą postać i tak dziką, że przypomina źle oswojonego jaguara. Twarz ma jakby wykutą z miedzi, podobną do głowy orła, a w tej twarzy świecą zimnym blaskiem oczy prawdziwie indyjskie, spokojne, niby obojętne – a złowrogie. Wodzi on nimi po zgromadzeniu, jakby chciał sobie upatrzyć ofiarę . Bo zresztą uzbrojony jest od stóp do głów. Na głowie jego chwieją się pióra, za pasem ma topór i nóż do skalpowania, w ręku tylko zamiast łuku trzyma długi drąg, który służy do chwytania równowagi podczas chodzenia po drucie”.
B. „Teraz ujrzał mołojca smukłego jak topola, z obliczem smagłym, zdobnym w bujny, czarny wąs zwieszający się ku dołowi. Wesołość na tej twarzy przebijała przez ukraińską zadumę jako słońce przez mgłę. Czoło miał watażka wysokie, na które spadała czarna czupryna w postaci grzywki ułożonej w pojedyncze kosmyki obcięte w równe ząbki nad silną brwią. Nos orli, rozdęte nozdrza i białe zęby, połyskujące przy każdym uśmiechu nadawały tej twarzy wyraz trochę drapieżny…”.
Odpowiedzi:
1. B
2. D
3. B
4. A
5. A
Narrator – choć to osoba fikcyjna – jest w powieści niezwykle ważny, bowiem to on opowiada nam o wszystkich wydarzeniach dziejących się w świecie przedstawionym. Jego opowiadanie nazywamy narracją. Jak wiemy – może on ukrywać się poza światem przedstawionym, wtedy będzie przeważnie występował w trzeciej osobie, albo też być uczestnikiem, świadkiem wydarzeń owego świata (narrator w pierwszej osobie). Pamiętaj, że obecność narratora jest charakterystyczna dla wszystkich gatunków epiki (np. powieść, nowela, opowiadania), natomiast jego odpowiednikiem w poezji jest tzw. podmiot liryczny.
6. A. obszerne, ogromne, przestronne; B. jasne, widne; C. wystrój staroświecki; D. budownictwo przedwojenne; E. podłoga z klepek; F. piece kaflowe G. mieszkanie przytulne, pełne uroku; H. kamienica do remontu.
7. C
Wszystkie terminy są związane z książką, a kolekcjonowanie rzadkich książek (inaczej „białych kruków”) to nic innego jak bibliofilstwo (D). Miłośnika czy zbieracza cennych dzieł nazwiemy więc bibliofilem. Zespół czynności związanych z wydawaniem tekstu drukiem (A) – to inaczej edytorstwo, które obejmuje prace organizacyjne, redakcyjne, związane z opracowaniem graficznej formy książki. Analiza tekstów biblijnych to z kolei biblistyka (B).
8. Wyobrażasz sobie, że ten wielki tchórz, Dyzio, tarzał się wczoraj w pokrzywach? Wierzgał nogami, wrzeszczał, rzucał się jak zwierzę, a także obrażał nas wyzwiskami. Jednak żaden chłopiec z naszej drużyny nie odważył się do niego podejść. Każdy bał się oparzeń. Wreszcie drużynowy wszedł w krzaki, chwycił Dyzia za kołnierz i zaprowadził do namiotu. A nam powiedział, że surowo go ukarze.
9.
sowa pohukuje
żaba rechocze (albo kumka)
kaczka kwacze
gęś gęga
pies szczeka
kot miauczy
wąż syczy
świnia kwiczy
owca beczy
wróbel ćwierka
koń rży
krowa ryczy
mucha bzyczy
Wakacje spędzane na łonie natury sprzyjają podsłuchiwaniu zwierząt. Zadanie łatwe, prawie banalne, ale okazuje się, że tego typu polecenia możecie spotkać na egzaminach, a także na lekcjach ze stylistyki, więc przypomnieć sobie to i owo warto.
10.
cyka zegar, bomba zegarowa, świerszcz (za kominem)
turkocze wóz (po bruku), kołowrotek
łopocze proporzec, flaga (na wietrze)
skrzypią drzwi, schody, buty (na śniegu)
trzeszczą deski, suche gałęzie, schody, szwy (w spodniach)
zgrzyta ząb, hamulec, gąsienica czołgu
dzwoni dzwonek, budzik, deszcz (o szyby)
szemrze strumyk, wiatr, (szemrzą) fale, liście
Kolejne ćwiczenie stylistyczne, którego zadaniem jest wzbogacanie Waszego słownictwa, prawidłowe kojarzenie czasowników z rzeczownikami.
11.
A. W moim domu działy się ostatnio dantejskie sceny.
B. Temu człowiekowi pożyczyłem pieniądze, a on teraz chce wykręcić się sianem.
C. Ja już od dawna patrzę przez palce na jego wady (można też coś „puścić płazem”).
D. Marta w każdym towarzystwie chce grać pierwsze skrzypce.
12. D, E
Jeśli odpowiedź sprawia Ci trudność – musisz wykonać rozbiór logiczny zdania (podział na części zdania) i zilustrować go graficznie, rysując tzw. drzewko. W naszym krótkim zdaniu jest podmiot (domyślny: „ja”), orzeczenie czasownikowe („myślę”) i dopełnienie (o kim? „o tobie”). Zabrakło przydawki i okolicznika.
13.
• czynność jednokrotna: mignąć
czynność wielokrotna: migać
•czynność jednokrotna: być
czynność wielokrotna: bywać
•czynność jednokrotna: dorobić się
czynność wielokrotna: dorabiać się
•czynność jednokrotna: popisać się
czynność wielokrotna:popisywać się
Tym razem fleksja i wiedza o czasownikach, a mogą być dokonane i niedokonane, przechodnie i nieprzechodnie, w formach osobowych i nieosobowych. Mogą też oznaczać czynności wielokrotne, np. chadzać, mawiać albo jednokrotne, np. uśmiechnąć się, dorysować.
14. A. niesystematycznie, B. nie pracuje, C. niebrzydko, D. nieładny, E. nieprzychylnie, F. niebezpieczeństwo.
15. konsumować – spożywać, delektować się, jeść, wcinać
Wyrazy bliskoznaczne to inaczej synonimy, które mogą być nacechowane stylistycznie dodatnio i ujemnie, np. dom mieszkalny może oznaczać zarówno pałac, willę, (dodatnie), jak też chałupę, ruderę, budę (ujemne). Mały chłopiec będzie dla mamy słodkim berbeciem, chłopczykiem, dla kogoś obcego zaś okropnym bachorem, smarkaczem, szczeniakiem (miejmy nadzieję, że tak nie jest!).
16. H.Christian Andersen, Brzydkie kaczątko; Walt Disney, Królewna Śnieżka; Carlo Collodi, Pinokio; Jan Brzechwa, Akademia Pana Kleksa; Maria Konopnicka, O krasnoludkach i sierotce Marysi; Jan Brzechwa, Kaczka Dziwaczka.
17. wirtuoz – D; scenografia – C; baszta – B; fraszka – A.
Przypomnijmy, że:
- wirtuoz – to występujący na koncertach wykonawca, który opanował w sposób mistrzowski grę na jakimś instrumencie muzycznym, np. fortepianie, skrzypcach, gitarze
- scenografia – ogół dekoracji, kostiumów i rekwizytów, zaprojektowanych specjalnie przez plastyka (scenografa) dla sztuki teatralnej, filmowej, telewizyjnej
- baszta – wysoka, okrągła, kwadratowa albo wielokątna – była stałym elementem dawnych zamkowych fortyfikacji, z niej obserwowano wroga, wysyłano sygnały
- fraszka – jest krótkim utworem poetyckim, przeważnie żartobliwym, lekkim, wdzięcznym, nazywanym też figlikiem, a pisali je i Mikołaj Rej, i Jan Kochanowski.
18. C
19. D
20. B
21. A
22. C
23. B
24.
Moc serdecznych pozdrowień z uroczej Wenecji dla Ciebie i całej naszej „paczki” przesyła Marek.
PS Pogodę mamy ładną, więc podziwiamy piękne widoki i zwiedzamy zabytki. Kuchnia włoska też jest wspaniała. Nie martw się o mnie, bo niedługo przyjeżdżam. Wenecja, 15 lipca 1999r.
Gorące pozdrowienia ze słonecznej Italii przesyła Anna Konarska. Wenecja, 15 lipca 1999r.
Krótkie teksty użytkowe bywają na egzaminach, więc i my będziemy się nimi od czasu do czasu zajmować (np. przepisem na ciasto, pozdrowieniami dla rodziny, telegramem, zawiadomieniem, zaproszeniem). Najważniejsze elementy pozdrowień to określenie miejsca pobytu, zasygnalizowanie okazji (np. możecie być na dwutygodniowych wczasach albo na obozie wędrownym). Istnieją przeróżne schematy pisania takich tekstów, ale ja – sugeruję Wam oryginalność i większą swobodę twórczą.
25. A. Kraków; B. muchomor; C. hrabia; D. pędzel
Pytanie wymagające spostrzegawczości i… inteligencji. W pierwszym rzędzie mamy do czynienia z nazwami państw, więc nie pasuje do nich nazwa miasta. W przypadku (B) – wszystkie grzyby, oprócz muchomora, są jadalne. Z kolei w szeregu (C) znalazły się określenia władców, natomiast tytuł hrabiego jest tytułem arystokratycznym, dziedziczonym po przodkach. Wszyscy miłośnicy fotografii odnaleźli zapewne w zestawie (D) bliskie im pojęcia fotograficzne, do których nie pasował „pędzel” – określenie malarskie.
26. ponad – przyimek; halo – wykrzyknik; śpiewając – imiesłów; oraz – spójnik; my – zaimek; gorący – przymiotnik; czyta – czasownik; źle – przysłówek; dobro – rzeczownik; nie – partykuła
27.
A. Sachem, ostatni wódz plemienia Czarnych Węży, tytułowa postać noweli Henryka Sienkiewicza;
B. watażka Bohun, postać z powieści Henryka Sienkiewicza, pt. Ogniem i mieczem.
A teraz obliczamy:
87 – 85 celująca
84 – 80 bardzo dobra
79 – 69 dobra
68 – 51 dostateczna
50 – 34 dopuszczająca
33 – 0 niedostateczna
Zobacz: