1. Podanemu związkowi frazeologicznemu odpowiada tylko jedno wyjaśnienie. Wybierz je.

A. Pleść androny:

a) mówić głupstwa
b) mówić dużo
c) mówić zbyt szybko

B. Krewny po kądzieli:

a) krewny ze strony matki
b) ktoś wyróżniony, szczególnie drogi
c) krewny ze strony ojca

C. Czarno na białym:

a) Murzyni idący przez jezdnię
b) coś oczywistego, nie budzącego wątpliwości
c) negatywny bohater powieści, który osiąga sukces

D. Zimny prysznic:

a) codzienna kąpiel
b) gwałtowny powrót do rzeczywistości
c) pozbycie się czegoś istotnego, ważnego

E. Miecz Damoklesa:

a) dawna broń rycerza
b) stale grożące niebezpieczeństwo
c) trudna sprawa do załatwienia

2. Dokończ niepełne frazeologizmy:

a) po mieczu … ……
b) ….. …jak Zabłocki na mydle
c) myszy tańcują ….. ….. ….. …

3. W zdaniu: „Ten pies był bardzo stary”, wyraz „stary” jest:

a) przydawką
b) dopełnieniem
c) orzecznikiem w orzeczeniu imiennym

4. Podkreśl poprawną formę przymiotnika:

a) bardziej szorstki
b) bardziej lepszy
c) słońszy

5. Który z wyrazów został podany w postaci narzędnika liczby mnogiej?

a) żonami
a) przyjaciół
a) żółwiach

6. Podkreśl prawdziwe odpowiedzi.

a) K.K. Baczyński jest autorem elegii.
b) J. Kochanowski jest autorem bajki, pt. „Ptaszki w klatce”.
c) B. Prus jest autorem „Janka Muzykanta”.
d) M. Konopnicka jest autorką „Roty”.

7. Wybierz dla każdej postaci dziedzinę działalności:

A, malarstwo, B, muzyka, C. filozofia, D. literatura, E. polityka, F. medycyna, G. sport, H. kino

a) A. Radwańska – ………..
b) K. Kutz – ………..
c) J. Waszyngton – ………..
d) Z. Religa – ………..
e) J. Malczewski – ………..
f) Sokrates – ………..
g) N. Bonaparte – ………..
h) B. Clinton – ………..
i) K. J. Gałczyński – ………..
j) J.S. Bach – ………..

8. Podkreśl poprawne nazwy mieszkańców miast:

a) Kociewie – Kociewiak – Kociewianin
b) Kraków – Krakowiak – Krakowianin

9. Podkreśl pary wyrazów, które znaczą to samo:

a) metafora – przenośnia
b) zwrotka – strofa
c) woda – płyn
d) prawnik – adwokat

10. Dopisz antonimy do wyrazów:

a) piękny – ………………………………………..
b) pozytywny – …………………………………..
c) sympatyczny – ………………………………..
d) otyły – …………………………………………..
e) miejski – ………………………………………..
f) ciągły – ………………………………………….

11. Uzupełnij schemat:

………………………… > …………………….. > podgórski
………………………… > ręczyć > …………………….. > poręczenie

12. Kto jest autorem słów: „O, gdybym kiedy dożył tej pociechy, żeby te księgi zbłądziły pod strzechy”.

a) Bolesław Prus
b) Jan Kochanowski
c) Stefan Żeromski
d) Adam Mickiewicz

13. Podkreśl gatunek należący do epiki:

a) oda
b) epopeja
c) sonet
d) elegia

14. Uszereguj wyrazy według znaczeń – od najbardziej ogólnego do najbardziej szczegółowego: wątek, fabuła, akcja, zdarzenie.

l. ………………………………………..
2. ……………………………………….
3. ……………………………………….
4. ……………………………………….

15. Ironia to:

a) ukazywanie rzeczywistości w sposób zdeformowany, przejaskrawiony
b) ukryta drwina, szyderstwo, złośliwość

l6. Co napisał:

a) Juliusz Słowacki – „Grażyna”, „Balladyna”, „Świtezianka”,
b) Henryk Sienkiewicz – „Siłaczka”, „Potop”, „Zemsta”

17. Wyraz „oaza” można podzielić na:

a) dwie sylaby
b) trzy sylaby
c) cztery sylaby
d) to wyraz jednosylabowy

18. Dopisz peryfrazy do wyrazów:

a) – słońce
b) – książka
Wzór: telewizor – szklany ekran, okno na świat

l9. Podkreśl prawidłowe określenie:

karząca ręka to:
a) związek zgody
b) związek przynależności
c)związek rządu

20. Jaki proces fonetyczny zachodzi w wyrazie „prośba”?

a) udźwięcznienie wewnątrzwyrazowe wsteczne
b) udźwięcznienie wewnątrzwyrazowe postępowe
c) ubezdźwięcznienie wewnątrzwyrazowe postępowe
d) ubezdźwięcznienie wewnątrzwyrazowe wsteczne

21. Komizm sytuacji polega na tym, że:

a) bohater śmieszy swoim wyglądem, zachowaniem, poglądami
b) występuje komiczny splot zdarzeń, zawikłana intryga
c) wykorzystuje się grę słów postaci, ich wieloznaczność

22. Synonimy występują tylko w szeregu:

a) chodzić, chodak, schody, przychodnia
b) listonosz, pocztylion, goniec, kurier
c) piękno, brzydota, dobro, zło
d) wspaniały, wspanialszy, najwspanialszy

23. Który z liczebników jest liczebnikiem porządkowym:

a) piętnaścioro
b) piętnasty
c) piętnaście

24. Neologizm znaczeniowy to wyraz:

a) chodak
b) bagaż
c) plomba

25. Wyraz „grotołaz” to:

a) wyraz prosty (rozwinięty)
b) wyraz złożony (złożenie)
c) wyraz złożony (zrost)

26. Uzupełnij zdania łączną lub rozdzielną pisownią partykuły „nie”.

a) …..świadomość grzechu …..czyni.
b) Ani na wsi, ani w mieście …..trzeba wierzyć …..wieście.

27. Wstaw prawidłowe litery:

Z oddali dost…egałem oczy dzikiej bestii. Ja…yły się w głębi zieleni niczym ..ar..wki. Trwo..liwie spoj…ałem na za..artowanego w bojach p…yjaciela. Romek wy..ylił się zza k…ew..w i spokojnie podszedł do zwie..ęcia. To był lew, kr..l p..szczy. Na jego widok wszyscy wpadali w popło… i ..ciekali ze stra..u. Dziś lew był …sposobiony p…y..ylnie do zwiedzający… zoo. P..yjaźnie pat..ył zza krat i stroszył g..ywę.

 

Odpowiedzi

1. odp.
A. a) pleść androny
B. a) krewny po kądzieli
C. b) czarno na białym
D. b) zimny prysznic
E. b) miecz Damoklesa

Pytanie to wymaga znajomości znaczenia związków frazeologicznych.
Pamiętaj! Związki frazeologiczne to wyrazy tworzące całość o znaczeniu przenośnym, zrozumiałe dla wszystkich Polaków. Dzielą się na wyrażenia, zwroty i frazy, to też miejmy w pamięci.

2. odp.
a) po mieczu i po kądzieli,
b) wyjść jak Zabłocki na mydle,
c) myszy tańcują, kiedy kota nie czują.

3. odp. c) orzecznikiem w orzeczeniu imiennym.
Polecenia dotyczące składni wymagają przeprowadzenia rozbioru logicznego (podziału na części zdania). „Był stary” to orzeczenie imienne, składające się z łącznika „był”) i orzecznika („stary”).

4. odp. a) bardziej szorstki
Prawidłowa odpowiedź wymaga znajomości trzech rodzajów stopniowania przymiotników: zwykłego, nieregularnego i opisowego. Formy b) i c) są nieprawidłowe.

5. odp. a) żonami
W tym przypadku przyda Ci się praktyczna powtórka z deklinacji rzeczowników. Jeśli nie widzisz od razu narzędnika – odmień w pamięci rzeczowniki.

6. odp.
a) Krzysztof .K. Baczyński jest autorem elegii (np. „Elegia o…. … chłopcu polskim”)
d) Maria Konopnicka jest autorką „Roty”.
To zadanie bada Twoją znajomość literatury, przeczytanych lektur i wierszy. Przyszły licealista nie powinien np. mylić Ignacego Krasickiego, autora bajek z twórcą epoki odrodzenia, Janem Kochanowskim (pisał fraszki, treny).

7. Odp. a) G. sport, b) – H. kino, c) E. polityka, d) F. medycyna, e) A. malarstwo, f) C. filozofia, g) E. polityka, h) E. polityka, i) D. literatura, j) D. muzyka.

8. odp.
a) Kociewiak
b) Krakowianin

9. odp.
a) metafora – przenośnia,
b) zwrotka – strofa
Pytanie sprawdza, czy potrafisz określać zakres znaczeniowy wyrazu. Płyn może być wodą, ale także olejem, kawą. Prawnik to adwokat, ale też radca prawny, sędzia, prokurator. Istnieje klasa wyrazów o znaczeniu ogólnym (płyn) i klasa wyrazów o znaczeniu szczegółowym.
Przypomnij też sobie naukę o synonimach (metafora to synonim przenośni), strofa to samo co zwrotka, ale płyn to dużo więcej niż woda! Synonimy to wyrazy o tym samym znaczeniu.

10. odp.
a) piękny – brzydki
b) pozytywny – negatywny
c) sympatyczny – antypatyczny
d) otyły – chudy
e) miejski – wiejski
f) ciągły – przerywany

Pamiętaj! Antonimy – to wyrazy przeciwstawne.
To pytanie bada zakres Twojego słownictwa. Powinieneś je wzbogacać, więc zaglądaj do „Słownika wyrazów obcych” lub „Słownika wyrazów bliskoznacznych”. Uważaj na tworzenie antonimu za pomocą zaprzeczenia „nie”; słowo „niesympatyczny” też jest prawidłowe, ale „antypatyczny” – zdradza bogaty zakres słownictwa.

11. odp.
a) góra >górski > podgórski
b) ręka> ręczyć > poręczyć > poręczenie
Zadanie sprawdza wiedzę dotyczącą słowotwórstwa, a ściślej, tworzenia rodzin wyrazów pokrewnych. Wyrazy pochodne tworzymy przeważnie przez dodanie odpowiednich formantów do podstaw słowotwórczych (górski = gór + ski, podgórski = pod + górski). Wykorzystaliśmy formanty „ski” i „pod”. Podstawą zaś jest tu część słowa „góra”.

12. odp. d) Adam Mickiewicz, a cytat pochodzi z epopei szlacheckiej „Pan Tadeusz”. W testach może znaleźć się więcej tego typu pytań, wymagających znajomości ważniejszych tytułów, cytatów z dzieł literackich.

13. odp. b) epopeja (nawet brzmienie słowa podpowiada prawidłową odpowiedź).

  • Oda to uroczysty liryk, którego tematem jest jakieś ważne zdarzenie (ogólnonarodowe), prawda filozoficzna, np. „Oda do młodości” A. Mickiewicza.
  • Sonet to gatunek liryczny o tematyce refleksyjnej, miłosnej. Przeważnie składa się z czterech zwrotek (dwie po cztery wersy, dwie po trzy), np. „Sonety krymskie” A. Mickiewicza.
  • Elegia to utwór żałobny lub miłosny, np. „Elegia…o chłopcu polskim” K.K. Baczyńskiego.

14. odp. fabuła, akcja, wątek, zdarzenie.

Pytanie to wymaga od Ciebie znajomości pojęć teoretyczno-literackich.

  • Zdarzenie jest najmniejszą cząstką utworu epickiego.
  • Wątek to ciąg różnych zdarzeń, który prowadzi do jakiegoś celu. Taki ciąg jest połączony osobą bohatera (lub bohaterów) i zawsze układa się w porządku przyczynowo- skutkowym. Rozróżniamy wątek główny (układ zdarzeń związanych z głównym bohaterem) i poboczne (związane z postaciami drugoplanowymi).
  • Wątki wchodzą w skład akcji (zawiązanie akcji, rozwinięcie i rozwiązanie-finał).
  • Wszystkie te elementy są budulcem fabuły (cały zasób zdarzeń w świecie przedstawionym).

15. odp. b) ukryta drwina, szyderstwo, złośliwość
Pytanie odwołuje się do znajomości pojęć literackich.

16. odp.
a) Juliusz Słowacki – „Balladyna”;
b) Henryk Sienkiewicz – „Potop”.

17. odp. b) trzy sylaby ( o-a-za)
Tym razem – fonetyka. Przypominam: każda samogłoska jest sylabotwórcza, a więc tworzy sylabę (lub jest jej ośrodkiem).

18. odp. np.
a) słońce to ognista kula, gwiazda ogrzewająca Ziemię
b) książka to przyjaciel człowieka, mądry doradca
Bez problemu opiszesz słońce, czy książkę, prawda? Trudność zatem tkwi tylko w tym, by wiedzieć, że taka opisowa definicja to peryfraza.

19. odp. a) związek zgody
Polecenie z dziedziny gramatyki (składni) wymaga od Ciebie znajomości rodzajów związków, w jakie łączą się ze sobą wyrazy.

20. odp. a) udźwięcznienie wewnątrzwyrazowe wsteczne
Polecenie z fonetyki sprawdza znajomość upodobnień, a więc procesów, które powodują, że inaczej mówimy, a inaczej piszemy dany wyraz.
Zobacz: w wyrazie prośba mówimy: pro-ź-ba, udźwięczniliśmy ś! Tak zadziałała (wstecz) obecność dźwięcznego b:śb.

21. odp. b) występuje komiczny splot zdarzeń, zawikłana intryga.
Zwróć uwagę na pytanie: komizm sytuacji. Przy odpowiedzi musisz uwzględnić trzy rodzaje komizmu:

  • postaci
  • słowny
  • sytuacji

Komizm postaci – bohater śmieszy wyglądem, czy zachowaniem;
komizm słowny wykorzystuje grę słów, charakterystyczne elementy mowy.

21. odp. b) listonosz, pocztylion, goniec, kurier
Tylko te znaczą to samo lub prawie to samo, czy nie?
Synonimy to wyrazy bliskoznaczne, takie jak np. pieczątka-stempel, ziemniak-kartofel. Mogą być nacechowane stylistycznie, np. dom- willa, pałac, chata, chałupa itd.

23. odp. b) piętnasty
Pytanie z działu gramatyki (fleksji) wymaga znajomości podziału liczebników.
Pamiętaj, że liczebniki dzielą się na:

  • główne (jeden),
  • porządkowe (pierwszy),
  • ułamkowe (jedna druga),
  • zbiorowe (jedenaścioro),
  • mnożne (podwójny),
  • wielorakie( dwojaki).

24. odp. c) plomba
Dział neologizmów (wyrazów nowo utworzonych w języku) obejmuje: neologizmy znaczeniowe, słowotwórcze, artystyczne, zapożyczenia. „Plomba” ma wiele znaczeń (w zębie, zapieczętowane mieszkanie, do którego nie można wejść).
Inne przykłady: zebra (zwierzę, przejście przez pasy); mur (ściana, żywy mur, który piłkarze ustawiają na boisku, by zasłonić bramkę).

25. odp. b) wyraz złożony (złożenie)
Polecenie odsyła Cię do dziedziny słowotwórstwa (podziału na zrosty, złożenia i zestawienia).

  • Zrost – powstał przez bezpośrednie połączenie dwóch lub trzech wyrazów, np. wiarygodny (godny wiary).
  • Złożenie – oznacza złączenie dwóch lub trzech podstaw słowotwórczych, połączonych zrostkami: o, i lub y, np. grotołaz (grot + o + łaz)
  • Zestawienie – to pisane oddzielnie wyrazy, które jednak stanowią jedno określenie, np. Stare Miasto.

26. odp.
a) Nieświadomość grzechu nie czyni.
b) Ani na wsi, ani w mieście nie trzeba wierzyć niewieście.
Celem polecenia jest sprawdzenie Twojej znajomości zasad pisowni partykuł.
Pamiętaj! Partykułę „nie” jako zaprzeczenie piszemy łącznie:

  • z rzeczownikami, np. nieszczęście, niedoświadczenie
  • z przymiotnikami w stopniu równym, np. nietrwały, nieżonaty
  • z imiesłowami w funkcji przymiotnikowej, np. niezbity (dowód), ale: nie zbita szklanka leżała przy oknie.

Partykułę „nie” piszemy rozdzielnie z zaimkami, liczebnikami, bezokolicznikami i osobowymi formami czasownika.

27. odp.
Z oddali dostrzegałem oczy dzikiej bestii. Jarzyły się w głębi zieleni niczym żarówki. Trwożliwie spojrzałem na zahartowanego w bojach przyjaciela. Romek wychylił się zza krzewów i spokojnie podszedł do zwierzęcia. To był lew, król puszczy. Na jego widok wszyscy wpadali w popłoch i uciekali ze strachu. Dziś lew był usposobiony przychylnie do zwiedzających zoo. Przyjaźnie patrzył zza krat i stroszył grzywę.