Bolesław Leśmian był absolutną indywidualnością epoki, twórcą o oryginalnej filozofii i poetyce. Debiutował w 1912 r. (więc jeszcze w Młodej Polsce), lecz cała jego dojrzała twórczość zawiera się w dwudziestoleciu międzywojennym. Mieszkał na prowincji, w Hrubieszowie, i nie związał się z żadną z grup poetyckich, zresztą poezja jego wyrasta z poprzedniej epoki, a izolacja jest cechą charakterystyczną tego poety.

  • Oto tytuły tomików, które wydał Leśmian:
    • 1920 – Łąka,
    • 1936 – Napój cienisty,
    • 1938 – Dziejba leśna – było to już wydanie pośmiertne, gdyż poeta zmarł w 1937 roku.
  • Wśród wierszy Leśmiana możemy wyróżnić dwa nurty:
    • Utwory opisujące przyrodę, ludzkie przeżycia i uczucia.
    • Wiersze filozoficzne i refleksyjne, przesycone baśniową poetyką.
  • Wśród cech typowych dla poezji Leśmiana wymienić trzeba:
    • neologizmy (błyszczydła, Dusiołek, samo nazwisko poeta sobie „upoetyzował”, gdyż w rzeczywistości nazywał się Lesman),
    • szczegółowość i konkretność obrazowania,
    • motywy ludowe, baśniowe, fantastyczne.

Leśmian był przeciwnikiem sfery codzienności i szarego człowieka jako tematów poezji.

  • Ciekawa jest filozoficzna koncepcja poety, która zaznacza się w wielu utworach. Oto szczególnie zajmuje się Leśmian relacją Człowiek – Bóg.
  • Poeta postrzega rzeczywistość jako podwójną, złożoną z dwóch sfer: realnej, materialnej – czyli człowieczej, oraz wiecznej, duchowej – czyli boskiej.
    Czyli że Człowiek i Bóg stoją na zupełnie przeciwnych biegunach.
  • Człowiek jest tak zanurzony w kręgu swoich ziemskich spraw, że nie może i nie chce z nich się wydobyć.
    Widząc kondycję ludzką, pyta Leśmian o sens i o absurd ludzkiego losu.
  • Człowiek – bohater poezji Leśmianowskiej rzuca Bogu wyzwanie, chce udowodnić swoją odrębność, inność wobec Boga – swoją ludzkość.
    Dlatego poeta eksponuje ułomność, słabość i kalectwo człowieka – to „emblematy”, które są czysto ludzkie, kalectwo bowiem nie może być przymiotem Boga.
  • Heroiczny humanizm w poezji Leśmiana polega na bohaterstwie istnienia, poczuciu godności i odrębności człowieka. Z faktu, że człowiek jest świadom swojej śmiertelności i podejmuje trud życia – wynika jego siła i duma.

Leśmianowskie inspiracje:

  • folklor – twórczość ludowa,
  • filozofia Bergsona,
  • filozofia Wschodu,
  • baśnie.

Leśmianowski język

Jest tak oryginalny, że poezja ta staje się nieprzetłumaczalna na języki obce. Głównie dzieje się tak za sprawą licznych neologizmów spokrewnionych z językami słowiańskimi, stworzonymi na podstawie skojarzeń brzmieniowych i znaczeniowych. Za pomocą słowa poeta przemienia świat. Najlepszym przykładem – nazwisko poety. Z twardobrzmiącego Lesmana przeistoczył się w Leśmiana, a tym samym upodobnił się nieco do postaci ze swojej poezji.

Cechy twórczości Leśmiana

  • symbolizm;
  • związki z folklorem (balladowa forma, postaci);
  • radosny powrót do natury i pierwotnej ludowości (pierwsze utwory);
  • motywy nicości i śmierci (późna twórczość);
  • obsesyjne zainteresowanie rozkładem ludzkiego ciała, pośrednimi formami egzystencji;
  • baśniowość;
  • orientalizm (w baśniach);
  • odkrywczość językowa (neologizmy!).

Leśmianowskie tematy

  • relacja Człowiek – Bóg;
  • zderzenie marzeń z rzeczywistością;
  • pochwała aktywności ludzkiej, heroiczny humanizm;
  • śmierć i miłość;
  • fantastyczne pejzaże i postacie (świat wyobraźni);
  • kalectwo, ułomność ludzka – jako istota człowieczeństwa.

Leśmianowskie postacie

Można je spotkać tylko w krainie tej poezji. Czy to ludzie, czy „ludzieńki”, czy człekopochodne stwory? Kto wie?

  • Pan Błyszczyński – wielki kreator obdarzony błyszczydłami.
  • Dusiołek – stwór, który dręczył człowieka, kłębek lęków, uosobienie zmór.

Inni: Znikomek, Srebroń, Śnigrobek, Świdryga, Midryga.

Najważniejsze dzieła Leśmiana:

zbiory poetyckie

  • Sad rozstajny, 1912;
  • Łąka, 1920;
  • Napój cienisty, 1936
  • Dziejba leśna, 1938;

proza baśniowa:

  • Klechdy sezamowe, 1913,
  • Przygody Sindbada Żeglarza, 1913.

Zobacz:

Twórczość Bolesława Leśmiana

Bolesław Leśmian matura

Poetycki świat Leśmiana

Leśmianowska kraina poezji

Bolesław Leśmian – portret

Bolesław Leśmian – jak pisać o…

Bolesław Leśmian