Warto uporządkować fakty z życia i twórczości Adama Mickiewicza, gdyż składają się one na typową, romantyczną biografię pokolenia i wyznaczają drogę polskiego romantyzmu.

Etap wileńsko-kowieński

  • 1820 – Oda do młodości;
  • 1822 – Ballady i romanse;
  • 1823 – Grażyna;
  • 1823 – Dziadów część II i IV, tzw. wileńsko-kowieńskie.

Etap rosyjski

  • 1826 – Sonety odeskie i Sonety krymskie;
  • 1828 – Konrad Wallenrod;
  • 1829 – Poezje (t. 1–2, a w nich m.in. ballady Czaty i Trzech budrysów), poprzedzone polemiczną przedmową O krytykach i recenzentach warszawskich.

Etap drezdeński – lata 1829-1832

  • 1930 – Do matki Polki
  • 1831 – Śmierć pułkownika, Reduta Ordona;
  • 1832 – Dziadów część III, tzw. drezdeńskie.

Etap paryski

  • 1832 – Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego
  • 1834 – Pan Tadeusz
  • 1839/40 – liryki lozańskie (Szwajcaria)
  • 1848 – Skład zasad
  • 1849 – twórczość publicystyczna w Trybunie Ludów

I etap – dzieciństwo sielskie anielskie

Urodził się w Zaosiu koło Nowogródka w Wigilię Bożego Narodzenia 1798 r. jako drugi syn państwa Barbary i Mikołaja Mickiewiczów. Tu też upływało mu dzieciństwo i pierwsze lata szkolne. W 1812 r. umarł ojciec poety, jego śmierć i przegrane procesy majątkowe sprawiły, że sytuacja materialna rodziny (matki i czterech synów) była trudna.

  • W 1815 r. Mickiewicz ukończył szkołę powiatową prowadzoną przez ojców dominikanów i rozpoczął studia w Wilnie.

Nigdy nie miał kompleksów ubogiego prowincjusza. Wychowanie w skromnym drobnoszlacheckim domu i kontakt z folklorem, białoruskim i litewskim, były dla niego powodem do dumy i źródłem siły, kapitałem, który procentował przez całe twórcze życie.

II etap – wileńsko-kowieński

Nazwą tą określa się okres życia Mickiewicza związany z dwoma miastami: najpierw studia w Wilnie 1816 – 1819, potem praca w szkole w Kownie, którą Mickiewicz musiał podjąć, by spłacić dług zaciągnięty na opłaty studiów (1819 – 1823; rodzaj dzisiejszego stypendium fundowanego). Studiował na wydziale filologiczno-historycznym Uniwersytetu Wileńskiego, pozostającym w tym czasie w kręgu ideologii oświeceniowej.

  • W 1817 r. z przyjaciółmi założył tajne Towarzystwo Filomatów (Miłośników Nauki) i Towarzystwo Filaretów (Miłośników Cnoty).

Zapałał wielkim romantycznym uczuciem do panny Maryli Wereszczakówny, ale rodzina uznała młodego nauczyciela i początkującego, niezbyt bogatego poetę za partię nieodpowiednią. Młodą Wereszczakównę wydano za mąż za majętnego hrabiego Puttkamera. Mickiewicz ogromnie to przeżył, a ów zawód miłosny odcisnął piętno na jego twórczości.

III etap – rosyjski

  • Rok 1823 odmienił życie Mickiewicza. Wykryto organizację filomatów, rozpoczął się proces, Mickiewicz został uwięziony w Wilnie, a potem zesłany w głąb Rosji – stąd nazwa tego okresu (rosyjski). Przebywał w Petersburgu, Odessie, Moskwie, wyprawił się także na Krym. W tym okresie spotkał w Rosji i zaprzyjaźnił się z tamtejszymi romantykami-buntownikami (m.in. Konradem Rylejewem, Aleksandrem Bestużewem, Aleksandrem Puszkinem).

Więzienie i przymusowy pobyt w Rosji były brutalną lekcją życia – trafił do kraju wroga, mógł poznać jego mentalność. Nieocenionym doświadczeniem była sama podróż przez Rosję – z północy na południe, z Petersburga do Odessy (nie pociągiem czy samochodem, ale saniami i powozem), ukazująca bogactwo i kontrasty przyrody, wtajemniczająca w Orient. Opuszczając Rosję, był już uznanym przywódcą polskiego romantyzmu.

IV etap – 1829 – 1832 (zwany drezdeńskim)

W roku 1929 dzięki przyjaciołom udało się Mickiewiczowi załatwić wyjazd z Rosji i udać w podróż po Europie. W Berlinie słuchał wykładów Hegla, w Weimarze odwiedzał Goethego, w Bonn – Schlegla, a w Szwajcarii poznał Zygmunta Krasińskiego. We Włoszech (1830) dotarła do niego informacja o powstaniu listopadowym, które wybuchło w ojczyźnie. Mickiewicz zdecydował się wyruszyć do Polski. Następuje tu niejasny i różnie interpretowany odcinek biografii – oczekiwanie poety, Paryż w r. 1831, wreszcie w końcu powstania przybył do Wielkopolski, lecz do Królestwa się nie przedostał. W rezultacie nie brał udziału w powstaniu.

  • W 1832 r. wraz z falą popowstaniowej emigracji znalazł się w Dreźnie – tu napisał słynną III część Dziadów. W lipcu 1832 r. przybył do Paryża, w którym z niewielkimi przerwami miał spędzić resztę życia.

V etap – Paryż

W Paryżu Mickiewicz przebywał właściwie już stale, na krótko tylko wyjeżdżał.

  • W 1834 r. wydał Pana Tadeusza i ożenił się z Celiną Szymanowską.
  • 1839/40 – przebywał w Lozannie w Szwajcarii jako profesor literatury łacińskiej – czas ten zaobfitował cyklem liryków lozańskich.
  • W 1840 r. objął katedrę literatur słowiańskich w Collège de France w Paryżu.
  • Początek lat 40. to kontakt z Andrzejem ­Towiańskim i okres tzw. towianizmu w życiu poety.
  • W 1848 r. (Wiosna Ludów) próbował Mickiewicz we Włoszech stworzyć legion polski, który mógłby walczyć o wolność kraju – próba właściwie nie powiodła się.

Mickiewicz napisał w tym czasie Skład zasad, program przyszłej Polski. Po powrocie do Paryża rzucił się w działalność publicystyczną, artykuły „głosił” w „Trybunie Ludów„. W życiu prywatnym układało mu się źle. Żona ciężko chorowała, sytuacja materialna rodziny (sześcioro dzieci) była trudna. Mickiewicz stracił pracę wykładowcy i został bibliotekarzem w paryskiej Bibliotece Arsenału. W 1855 r. podjął próbę walki o wolność. Był to rok wojny krymskiej. Mickiewicz pragnął stworzyć oddziały walczące przeciw Rosji.

  • Wyprawa ta jednak skończyła się inaczej – w Konstantynopolu 26 listopada 1855 r. wielki polski poeta zakończył swoje życie – zmarł powalony chorobą.
  • Pochowano go w Montmorency na polskim cmentarzu, a w 1890 r. przeniesiono trumnę do sarkofagu w katedrze na Wawelu.

 

Zobacz:

Adam Mickiewicz

Biografia i twórczość Adama Mickiewicza

Działalność Mickiewicza w Związku Filomatów

Czym były związki filomatów i filaretów?

Początki romantyzmu w Polsce. Poezja Mickiewicza.