- Jak to się stało, że właśnie taki model postaci rozpowszechnił się w literaturze polskiej pierwszej połowy ubiegłego stulecia?
- Typ bohatera samotnego, tajemniczego, prywatnie nieszczęśliwego, rzucającego się w wir walki o ojczyznę, lecz walki jednostkowej, często podstępnej?
Wyjaśnienia należy szukać w dwóch źródłach: w historii dziewiętnastowiecznej Polski i w biografiach twórców tamtej epoki.
Po co istnieje bohater literacki?
- Uosabia problemy i rozterki pokolenia – jest abstrakcyjnym przedstawicielem „młodych” ludzi danej epoki.
- Jest wzorcem, ukazuje przykłady postępowania i sposoby walki o swoje ideały.
Przyjmując te dwa założenia, wiele już wyjaśniliśmy.
- Bohater romantyczny wyrażał rozterki młodych ludzi epoki romantyzmu.
- Był, tak jak oni zbuntowany wobec konwenansów świata i naukowej koncepcji ich ojców.
- Wyznawał ideologię romantyzmu.
- Przeżywał nieszczęśliwą miłość, – zauważmy – że czołowi poeci romantyzmu przeżywali tragedię miłosną, Mickiewicz afekt do Maryli Wereszczakówny, Słowacki do Ludwiki Śniadeckiej.
- Przeżywali losy Wertera, odczuwali jego cierpienia, stąd ich bohaterowie także wplątani zostali w niesprawiedliwość form ówczesnego świata.
- Owi bohaterowie popełniali samobójstwa – pomijając fakt, że było to zjawisko, które nasiliło się w dobie romantyzmu – to kto wie, czy w ten sposób twórcy romantyczni nie ujawniali własnych uczuć i niechęci do życia.
Tak więc bohater romantyczny stawał się lustrem młodego człowieka tamtej epoki.
Jeśli tak – to nic dziwnego, że kształtowano jego losy jako pewną propozycję dalszego życia i działania. I tu potrzebna jest nam wiedza o historii kraju. Romantyzm – doba niewoli, rozdarcia Polski między trzech zaborców. Dla młodych ludzi oznacza to spiski i działalność konspiracyjną, zagrożenie więzieniem, zesłaniem, wreszcie udział w powstaniu. Sprawy prywatne odchodzą na plan dalszy. Bohater romantyczny rzuca się w wir walki o wolność.
Powstaje tylko pytanie: jak walczyć? Otwarta, rycerska walka była niemożliwa. Metoda podstępu, spisku, zdrady nie zawsze godziła się z ówczesną moralnością.
Dlatego bohater romantyczny nie jest postacią łatwą do oceny?
- Wallenrod używa podstępu i zdrady,
- Konrad z Dziadów bluźni przeciw Bogu,
- Kordian bliski jest królobójstwa.
Są to wzorce postępowania stawiane młodemu pokoleniu, lecz także jest to dyskusja o metodach walki, jaką trzeba podjąć, o jej moralnym wymiarze – a ów problem nurtował z pewnością romantyczną młodzież. Dlatego też postać bohatera romantycznego nie mogła mieć innego kształtu – właśnie taki model odpowiadał ówczesnym zapotrzebowaniom.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/liceum/c155-powtorka-z-epok-literackich/c163-romantzym/bohater-romantyczny-i-jego-modyfikacje-w-polskiej-literaturze
https://aleklasa.pl/liceum/c234-praca-domowa-w-liceum/c297-podpowiedzi-do-prac-domowych/przedstaw-kreacje-bohaterow-romantycznych
https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/realizm-pozytywizm/c423-pozytywizm-w-polsce-2/bohater-romantyczny-a-bohater-pozytywistyczny-proba-porownania