Miłość romantyczna to uczucie tragiczne. W wielu lekturach romantycznych oglądamy ją wciąż taką samą: zakochany, młody, wrażliwy romantyk wyznaje swój afekt wybrance. Ona nie jest mu nieprzychylna. Poza uczuciem łączą ich podobne poglądy i zainteresowania, podobne spojrzenie na świat i poezję. Wszystko zatem byłoby dobrze, gdyby nie nieubłagana ręka opatrzności.

Najczęściej konwenanse świata, wola rodziców, nikły stan majątkowy romantyka stają na przeszkodzie szczęściu. Rozstanie jest tragiczne w skutkach – obłęd i cierpienie odrzuconego kochanka prowadzi go do samobójstwa. Nie rozpatrujmy skutków tego czynu – tak czy inaczej bohater przestanie istnieć dla świata jako prywatna osoba, będzie natomiast wyrazicielem sprawy społecznej.

 

A oto pary literackie, dotknięte romantyczną miłością:

  • Konrad Wallenrod i Aldona, córka Kiejstuta. Ich miłość była szczęśliwa i zaakceptowana przez otoczenie, dopóki nie nadeszło zagrożenie „z zewnątrz”. Wallenrod musiał poświęcić żonę i życie rodzinne dla sprawy kraju – i w tym tkwił tragizm miłości obojga bohaterów.
  • Gustaw i Pasterka – Dziady. Typowy schemat miłości romantycznej, wzorowany na osobistych przeżyciach Mickiewicza. Ona – nie może wyjść za niego za mąż, gdyż on nie jest odpowiednią partią, zatem godzi się z wolą rodziny. On – Gustaw – cierpi do granic obłąkania i usiłuje popełnić samobójstwo. Cała IV część Dziadów jest wielkim studium miłości romantycznej.
  • Jacek Soplica i Ewa Horeszkówna – znów odzywa się biograficzny wątek autora. Stolnik odmówił Jackowi ręki Ewy i podał czarną polewkę, bo był Soplica zbyt niski stanem dla magnackiej córki. Ewa kochała Jacka, lecz była słaba i płochliwa – zgodziła się z wolą ojca. W akcie zemsty Jacek Soplica zabił Stolnika i udał się na bolesną tułaczkę.
  • Kordian i Laura – bohaterowie dramatu Juliusza Słowackiego. Tu też odzywa się motyw z życia poety – wspomnienie uczucia do Ludwiki Śniadeckiej, która zlekceważyła wyznania młodszego od siebie zalotnika. Po raz pierwszy ciężar odpowiedzialności za nieszczęście spada nieco na samą wybrankę – to Laura odepchnęła afekt Kordiana, który w konsekwencji popełnił samobójstwo.
  • Hrabia Henryk i… Maria. Mimo wszystko Maria, chociaż tu schemat romantycznej miłości został mocno skomplikowany. Maria kocha Henryka tak jak on ją i pobierają się. Tragedia rozpoczyna się po ślubie. Miłość romantyczna przybiera tu postać Dziewicy z piekła rodem, a Maria pozostaje uosobieniem zwykłej, ziemskiej żony. Tym razem ona – Maria popada w obłęd i umiera. I dopiero wówczas hrabia Henryk rozumie, że to żona była jego prawdziwą miłością. Straconą, nieszczęśliwą – więc także romantyczną.

Zauważmy, że

  • ukształtowany w romantyzmie schemat miłości funkcjonuje jak mit w świadomości pokoleń. Jeszcze tylko poświata księżyca, zapach ogrodu nocą, kwiaty, pamiętniki, bolesne rozstanie i każdy wie: to miłość romantyczna. Ten właśnie schemat zafundowali nam romantyczni wieszczowie.
  • To z punktu widzenia mężczyzny poznajemy definicję miłości. Kobieta jest niby święta, lecz Mickiewicz woła: „Kobieto, puchu marny!”, ubolewając nad przekupnością kobiet, a Słowacki zauważa to samo w Kordianie, poddając próbie Wiolettę. Najrozsądniej podchodzi do sprawy Aleksander Fredro: on bowiem w Ślubach panieńskich głosi, że o miłość trzeba walczyć, i że powinna ona być szczęściem, radością ludzi, a nie grobowcem skąpanym we łzach kochanków.

Zapamiętaj ten słynny cytat Mickiewicza:

Na każdym miejscu i o każdej dobie
Gdziem z tobą bywał, gdziem się z tobą bawił
Zawsze i wszędzie będę ja przy tobie
Bom wszędzie cząstkę swej duszy zostawił

Już wkrótce odnajdziemy go w Lalce Prusa, w dość smutnych okolicznościach nieszczęśliwych miłości.

I refleksję również Mickiewicza:

Precz z moich oczu – posłucham od razu
Precz z mego serca – i serce posłucha
Precz z mej pamięci… nie tego rozkazu
Moja ni twoja pamięć nie posłucha.”
Do M….

Zobacz:

Na podstawie znanych utworów Adama Mickiewicza odpowiedz na pytanie: Jaka była romantyczna miłość.

IV część Dziadów jako wielkie studium miłości.

https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/romantyzm/c138-synteza-reomantyzmu/jaki-obraz-milosci-odnajdziemy-w-literaturze-romantycznej

Motyw miłości w literaturze XIX wieku

Dlaczego bohaterami literatury romantyzmu są tak często ludzie młodzi?

https://aleklasa.pl/liceum/praca-domowa-w-liceum/wypracowania-az-pozytywizmu/milosc-ujeciu-aleksandra-fredry-opozycji-wizji-romantykow

https://aleklasa.pl/liceum/c334-testy-w-liceum/test-z-romantyzmu-z-komentarzem-cz-2