Św. Augustyn (354-430) urodził się w Tagasta, w Afryce, jego ojciec był poganinem, matka zaś chrześcijanką. Do badań filozoficznych skłoniły go pisma Cycerona. Nie od razu jednak filozofował w duchu chrześcijańskim, najpierw był wyznawcą manicheizmu. Dopiero pod wpływem lektury dzieł Platona i żarliwych kazań biskupa Ambrożego nawrócił się do kościoła.
Filozofia Augustyna stała się podstawą dla całej późniejszej myśli katolickiej, była doktryną, której Kościół nigdy się nie wyrzekł, co najwyżej unowocześniał ją i dopasowywał do wymogów czasu.
Widniejący w każdym kościele napis: „wiara, nadzieja, miłość” pochodzi właśnie od Augustyna, który tak określił cnoty potrzebne duszy do poznania. „A co chcesz poznać? Pragnę poznać Boga i duszę. Nic więcej? Nic więcej” – ten fragment z jednego z dialogów filozofa całkowicie charakteryzuje jego filozofię poznania.
- Najwyższą istotą jest jeden, wieczny i istniejący a priori (bez dowodzenia) Bóg, to on kieruje całym światem i wszelkim stworzeniem.
- Jest pierwszą i ostateczną przyczyną wszelkiego bytu, swego dzieła ciągle dogląda i nieustannie je zmienia.
- Rzeczywistość zewnętrzna jest ulotna i niezrozumiała, człowiek nic naprawdę nie pozna poprzez zmysły, bowiem one mogą się mylić, jedyną drogą do prawdy jest zgłębienie samego siebie: „we wnętrzu człowieka mieszka prawda”.
- Jedyne, czego jesteśmy pewni, to tego, że istniejemy i że myślimy. Skądś już to znasz, prawda? „Myślę, więc jestem” – podstawowe założenie filozofii Kartezjusza odkryte przez Augustyna już tysiąc lat wcześniej!!!
- Boga może człowiek poznać tylko poprzez nieśmiertelną duszę, ta jednak musi być „zdrowa” – wyzbyta wszelkich pragnień i żądz. Gdy jest gotowa do zgłębienia prawdy, Bóg oświeca ją swoją światłością i pozwala jej dotknąć nieśmiertelności. Duszy, oprócz zdrowia, potrzebne są także „dobre oczy”, czyli rozum oraz – co najważniejsze – bezgraniczna, silna i prawdziwa wiara.
Człowiek i Bóg w ujęciu św. Augustyna (augustynizmu).
- Św. Augustyn wyznaje i głosi prymat ducha nad ciałem.
- Najwyższym bytem jest Bóg.
- Bóg to także dobro, piękno, prawda i źródło wiedzy i wiary.
- Człowiek jest Bogu całkowicie podporządkowany, „aby zrozumieć, musi najpierw uwierzyć”.
- Dobra cielesne, materialne w ujęciu tej filozofii to „rzeczy, które przed swoim powstaniem są nicością, w okresie trwania dążą do nicości, a ginąc – przechodzą w nicość.
- Wiedzę można posiąść tylko drogą iluminacji – czyli oświecenia z woli Boga.
Zapamiętaj!
Iluminacja – znaczy: olśnienie, oświecenie. Św. Augustyn uważał, że człowiek może posiąść wiedzę nadprzyrodzoną tylko drogą iluminacji, czyli oświecenia z łaski Boga.
Zobacz: