Z ocenami bohaterów literackich zawsze jest ten kłopot, że są subiektywne. W tym przypadku jeszcze dodatkowo zmienione przez upływ czasu. Zapewne zupełnie inaczej oceniałby Rolanda średniowieczny czytelnik, inaczej człowiek współczesny. Trudno pochwalić rycerza, który dla własnego honoru naraża na śmierć przyjaciół, pozwala, by wybito ich w pień, dopuszcza do przegrania bitwy i sam ginie. Można jednak tego rycerza zrozumieć – honor to przecież główna wartość kodeksu rycerskiego, splamić honor to w przypadku rycerza stokroć gorsza hańba niż klęska czy śmierć. To właśnie o honorze rycerskim opowiada Pieśń o Rolandzie, powiedzielibyśmy wręcz: o obsesyjnym lęku rycerza przed jego utratą. Dla ludzi współczesnych starcie z przeważającymi siłami wroga, bez szans na zwycięstwo, jest szaleństwem, bo cudów nie ma… Ale zapatrywanie na kwestię cudów i Boskiej opieki było zupełnie inne w średniowieczu. Roland dla honoru poświęca nie tylko swoich towarzyszy broni – również własne szczęście, przecież we Francji czeka nań jego narzeczona, Oda, notabene postać bardzo mało wyeksponowana, jej rolą jest umrzeć na wieść o śmierci Rolanda. Jeszcze raz potwierdza się szczególna pozycja honoru rycerskiego w hierarchii wartości.
Skojarz
- Mickiewiczowski Wallenrod poświęcił honor dla idei, Roland wszystko dla honoru – czy rzeczywiście to Roland miał rację, a Wallenrod skazał duszę na potępienie?
- Rycerz-kobieta to Grażyna z dzieła Adama Mickiewicza.
- Patos rycerskiego pogrzebu czyni materią wspaniałego wiersza Norwid (Bema pamięci żałobny rapsod).
- Rycerz (Zawisza) pojawi się w młodopolskim Weselu Wyspiańskiego.
Zobacz:
Przedstaw najważniejszych rycerzy literatury średniowiecznej