Mikropowieść, powieść parabola, opowiadanie alegoryczne, satyra – takie oto nazwy gatunku utworu Orwella możemy usłyszeć. Mikropowieść lub opowiadanie podkreślają rozmiary tego dzieła – jest to bowiem książeczka dość krótka, bez rozbudowanych wątków pobocznych, o akcji żywej, lecz skondensowanej.
- Wymowa satyryczna Folwarku zwierzęcego jest bezdyskusyjna, sam autor potwierdza ją w słowach: „rozważałem zdemaskowanie mitu sowieckiego w opowiastce, którą mógłby zrozumieć niemal każdy”. System komunistyczny został poddany tu ostrej, satyrycznej krytyce.
- Najistotniejszym chwytem kompozycyjnym wydaje się paraboliczność utworu.
Na czym polega?
Pamiętamy, że powieść parabola (przypowieść) ukazuje pewne prawdy i problemy wielkiej wagi, posługując się prostą fabułą, która jest jedynie pretekstem i przykładem.Utwór paraboliczny to utwór „podwójny” – jego zewnętrzna, pierwszoplanowa treść nie jest najważniejsza, istotą są znaczenia ukryte. Taką powieścią była Dżuma Camusa, Proces Kafki. Takim utworem jest też Folwark zwierzęcy Orwella. Przecież jasne jest, że nie jest to opowieść o zwierzątkach. Te zwierzęta to my – ludzie, to, co przydarzyło się czworonożnym mieszkańcom folwarku Jonesa, jest czystym odzwierciedleniem poczynań dwunogów rozumnych – mieszkańców różnych krajów. Folwarki Orwella to państwa sąsiadujące ze sobą na politycznej mapie ziemi, państwa, wśród których jedno dokonało rewolucyjnego przewrotu. Prawda o czynach wodzów – świń i wydarzeniach na zbuntowanym folwarku jest prawdą o ludziach – potwierdziła to historia Rosji Radzieckiej i dzieje innych państw o systemie totalitarnym.
- Wymowa paraboliczna utworu jest tym bardziej wyraźna, że Orwell zapożycza sobie literacki chwyt z gatunku starego jak świat – czyli bajek. Bajki miały wymowę paraboliczną, a bohaterowie tego gatunku – lisy, kruki, owce, szczury (pamiętamy je choćby z dzieł Krasickiego), reprezentowały świat ludzi. „Orwell konstruuje rozbudowaną, prozatorską, satyryczną i paraboliczną bajkę”. Personifikuje zwierzęta i daje im ludzkie dusze, dar mówienia, a nawet pisania. Tym samym stwarza krainę fantastyczną, ma możliwość organizowania scen komicznych. Klucz i potęga paraboli i bajki tkwią jednak w tym, że gdy śmiejemy się z czworonożnych bohaterów Orwella lub pogardzamy nimi – śmiejemy się z siebie i pogardzamy własnym rodem człowieczym…
- Cel gatunku zwanego parabolą to pouczenie, które odbiorca powinien pojąć i zapamiętać.
Zobacz:
Przedstaw treść i tematykę utworu George’a Orwella pt. Folwark zwierzęcy