Dyskusja
Macie rozstrzygnąć, kto znajdzie więcej materiału do swoich badań – historyk średniowiecza czy badacz literatury?
Jakich materiałów do badań będzie szukał w opowieści o rycerzach króla Artura historyk?
Jakie będą efekty tych poszukiwań?
Będzie poszukiwał informacji o królu Arturze i jego rycerzach, ażeby potwierdzić ich istnienie.
- Historyka nie przekonają o prawdziwości bohaterów nieprawdopodobne zdarzenia, które ich spotykają
– cuda, dziwne postacie, działanie sił nadprzyrodzonych.
Będzie poszukiwał odniesień czasowych.
- Historyk nie ustali precyzyjnie wskazanego czasu zdarzeń (ogólniki – np. wędrował wiele niedziel, czyli tygodni). Nie ma konkretnych dat.
Będzie poszukiwał odniesień geograficznych (topograficznych), ażeby dokładnie wskazać miejsce zdarzeń.
- Historyk nie znajdzie na mapie miejsc związanych z królem Arturem i jego rycerzami. Miejsc takich jak Camelot czy Karbonek nie ma na mapach. Nie da się także odtworzyć trasy, którą pokonywali rycerze króla Artura, szukając świętego Graala.
Jakich materiałów do badań będzie szukał w opowieści o rycerzach króla Artura badacz literatury? Jakie będą efekty tych poszukiwań?
Będzie badał język opowieści.
- W opowieści znajdzie wiele archaicznych słów, dla których będzie starał się znaleźć współczesne odpowiedniki. Sprawdzi, z jakiej epoki wywodzą się te wyrazy.
Sprawdzi cechy gatunkowe utworu.
Sprawdzi cechy gatunkowe utworu.
- Znajdzie elementy gatunków literackich, takich jak podanie, mit, legenda, baśń.
Poszuka motywów (toposów) oraz odniesień do innych utworów postaci literackich.
- Bez trudu zauważy, że obecny w utworze jest motyw podróży, wędrówki. Podróż Parsifala (i innych rycerzy) przypomina pełną niebezpieczeństw wędrówkę mitologicznego Odysa.
Przyjrzy się, w jaki sposób są konstruowane postacie, jakie cechy mają bohaterowie.
- Odkryje, że bohaterowie nie są dokładnie scharakteryzowani. Ich cechą jest schematyczność – każda postać odróżnia się od innych jedną cechą lub kilkoma cechami.
Poszuka metaforycznych odniesień przytoczonej historii, jej przenośnego sensu.
- Podróż, którą odbywają bohaterowie, jest ich walką ze swoimi słabościami, ze złem, które spotykają na swojej drodze, czyli w życiu, to dążenie do piękna i dobra.
Wnioski
Teza 1.
Opowieść o przygodach Parsifala nie może być źródłem historycznym, bo…
- Nie ma w niej dat ani dokładnie określonych miejsc.
- Nie pojawiają się postacie wymienione z nazwisk, dla których znalazłoby się poświadczenie w dokumentach historycznych.
- Zaprzeczeniem historii są dziwności, cudowne zdarzenia, w które trudno uwierzyć.
Teza 2.
Więcej materiału do badań znajdzie badacz literatury, bo…
- Może zbadać ciekawy język opowieści.
- Spotka się z dziełem interesującym gatunkowo.
- Znajdzie wspólny dla wielu utworów motyw podróży oraz zmagania się człowieka ze złem i z przeciwnościami losu.
- Określi gatunek literacki, do którego należą opowieści o rycerzach Okrągłego Stołu.
Bohaterowie
- Parsifal – jeden z rycerzy króla Artura. We fragmencie z podręcznika przedstawiony jest w czasie wędrówki, której celem było znalezienie świętego Graala.
- Galahad – rycerz z białą tarczą z czerwonym krzyżem. Przy Okrągłym Stole zasiadał na Stolicy Zguby, czyli w miejscu przeznaczonym dla najznakomitszego rycerza. Starł się zbrojnie z Parsifalem, a potem pomógł mu obronić się przed grupą rycerzy.
- Pustelnica – mieszkanka samotni, która przyjęła Parsifala w czasie jego wędrówki i uświadomiła mu, że jego anonimowym przeciwnikiem w walce był sam Galahad. To przed tą „świętą niewiastą” Parsifal złożył obietnicę, że w czasie misji poszukiwania świętego Graala będzie wystrzegał się zła.
- Panna Osobliwa – tajemnicza kobieta spotkana przez Parsifala w nocy. Od niej rycerz otrzymał czarnego konia, który chciał unieść Parsifala do piekła.
- Panna Wyzuta – piękna kobieta, która przed-stawiła się jako bogata dama pozbawiona majątku przez rabusiów. Zatrzymała Parsifala w drodze i próbowała go uwieść. W ostatniej chwili Parsifal przypomniał sobie, że przysiągł czystość i wierność swojej ukochanej Blanszfor.
- Mniszka Dindrana – ubrana na biało kobieta z zawieszonym na szyi krucyfiksem. Objawiła się Parsifalowi po to, by go obudzić i wskazać mu drogę do zamku Karbonek, gdzie umieszczony miał być święty Graal.
Przypomnij sobie te gatunki literackie!
- Legenda – opowieść epicka o życiu świętych, męczenników, przesycona elementami cudowności i niezwykłości, szerząca się drogą przekazu ustnego i pisanego. Opowieści te były otwarte – miały możliwość dalszego literackiego rozwijania wątków.
Poznałeś np. legendy o Warsie i Sawie, złotej kaczce, bazyliszku, smoku wawelskim.
- Mit – opowieść o stałej osnowie fabularnej będąca przekazem wyobrażeń danej społeczności o pochodzeniu, naturze i przeznaczeniu świata oraz człowieka. Mity pełnią funkcje poznawcze, światopoglądowe i sakralne: uzasadniają, wyrażają i kodyfikują wierzenia religijne związane z magią, kultem i rytuałem. Bohaterami są bogowie, demony, herosi, obdarzeni nadprzyrodzonymi właściwościami.
Poznałeś mity greckie (np. o stworzeniu świata, Dedalu i Ikarze, Demeter i Korze, Syzyfie).
- Baśń – opowiadanie ludowe o nadprzyrodzonych istotach, cudownych zdarzeniach, wróżkach, czarach. Główną cechą baśni jest schematyzm motywów tematycznych, ograniczonych do powtarzalnych sytuacji , konwencjonalna charakterystyka psychologiczna postaci oparta na kontrastowych zestawieniach (bogaty – biedny, głupi – mądry, litościwy – okrutny), brak ścisłej lokalizacji czasu i miejsca akcji, prosta fabuła oparta na jednym przejrzyście zarysowanym wątku, przewaga form dialogowych nad narracją.
Znasz baśnie o Kopciuszku, śpiącej królewnie, wodzie życia, dziewczynce z zapałkami.
Poszukaj cech gatunkowych w opowieściach o rycerzach króla Artura
Legenda
- Opowieść epicka.
- Opowiada o życiu króla Artura i jego rycerzy, zadaniem których było znalezienie kielicha świadczącego o męce Chrystusa.
- Zdarzają się w niej cuda oparte na motywach chrześcijańskich (np. samo objawienie świętego Graala).
- Bohaterowie są obdarzeni niezwykłymi cechami (są nad podziw mężni, odważni, dzielni, silni).
- Wiadomo, że opowieści te były przekazywane drogą ustną, a dopiero potem je spisano.
- Rozwinęły się różne wersje (przekazy) zdarzeń, przygód, które spotykały rycerzy króla Artura.
- Wciąż dopisywano nowe wersje zdarzeń, nowe wątki.
Mit
- Nie ma stałej osnowy fabularnej, lecz są różne wersje zdarzeń.
- Nie ma szczegółowych rozważań na temat pochodzenia świata i człowieka.
- Pojawiają się uzupełnienia wierzeń religijnych (chrześcijaństwo), ale tylko na poziomie lokalnym (Brytania, gdzie poszukiwano świętego Graala).
- Bohaterami są rycerze, którzy niejednokrotnie walczą z siłami nieczystymi.
Baśń
- Opowieści dotyczą głównie rycerzy, a nie istot nadprzyrodzonych, choć i tych występuje dużo.
- Każdego rycerza spotykają inne przygody – nie pokonują takiej samej drogi.
- Postacie nie są pogłębione psychologicznie, ale da się je odróżnić od siebie (wiadomo, że np. Parsifal był porywczy, a Galahad szlachetny).
- Nie ma tak ogromnych kontrastów między dobrymi a negatywnymi postaciami jak w baśniach – źli bohaterowie potrafią być sprytni i dobrze udawać szlachetność.
- Czas i miejsce akcji nie są określone geograficznie, ale i nie są określane jak w baśniach („Za siedmioma górami, za siedmioma rzekami…”).
- Występuje wiele wątków, które są powiązane z losami bohaterów.
- Większość tekstu stanowi narracja, która od czasu do czasu przeplatana jest dialogami.
Elementy realistyczne
- Wędrówka Parsifala – który jak wielu rycerzy przemierzał świat w poszukiwaniu przygód.
- Pojedynki i walki – mogły się zdarzyć rycerzom.
- Świat przedstawiony – wykreowane miejsca są prawdziwe, np. las, domy, zamki rycerskie, okręty.
Elementy fantastyczne (baśniowe)
- Umiejętności magiczne pustelnicy (umiejętność przewidywania przyszłości).
- Nadzwyczajna moc walczących rycerzy, np. Galahada, który potrafił pokonać oddział rycerzy.
- Widzenia Parsifala – zmagania ze złem, z szatanem.
- Ujarzmienie, oswojenie lwa.
- Różne wcielenia zła, np. w pokusach Panny Wyzutej.
Król Artur – według źródeł historycznych chrześcijański wódz celtyckich Brytów, który na przełomie V i VI w. zwyciężał atakujące Brytanię plemiona Anglosasów. Postać owiana legendą. Do jego rycerzy (tzw. rycerzy Okrągłego Stołu) należeli m.in. Parsifal, Lancelot, Galahad.
Święty Graal – kielich, do którego – wg przekazów legendarnych – miała spływać krew Chrystusa umierającego na krzyżu. Przywieziony do Brytanii przez Józefa z Arymatei ukazał się rycerzom w zamku Camelot, co zapoczątkowało jego poszukiwania.
Skojarz Parsifala…
…z Odysem!
Odyseusz po zakończonej wojnie trojańskiej ruszył w podróż do domu. Nie mógł tam jednak dotrzeć, gdyż niektórzy bogowie i ich wysłannicy utrudniali mu powrót do rodzinnej Itaki. Musiał wielokrotnie walczyć ze złymi mocami, pokusami i własnymi słabościami.
…z Sindbadem!
Bohater arabskich baśni Księga tysiąca i jednej nocy, roztrwonił bogactwa ojca i ruszył w podróż, której celem było odzyskanie majątku i dobrego imienia. Na swej drodze spotykał monstrualne ptaki, złe duchy, okrutnych ludzi, którzy stanowili zagrożenie dla niego.
…z Guliwerem!
Podróżnik, którego los wiedzie przez rozmaite krainy, gdzie sprawowane są różne formy władzy i istnieją różne układy społeczne.
…z Robinsonem Crusoe!
Rozbitek, który musiał kilka lat spędzić na bezludnej wyspie, gdzie nauczył się żyć i na własne potrzeby rozwinął małą cywilizację.
…z Don Kichotem!
Z błędnym rycerzem, dla którego bohaterami byli rycerze średniowieczni. Chciał tak jak oni przeżywać przygody, przestrzegać kodeksu rycerskiego, bronić słabszych.
Zobacz: