1. Którego historycznego wydarzenia dotyczy treść Kordiana?
a) koronacji cara Mikołaja I
b) powstania listopadowego
c) powstania kościuszkowskiego
d) III rozbioru Polski
1. Odpowiedź: a)
Komentarz:
To dość podchwytliwe pytanie, ponieważ Kordian został napisany przez Juliusza Słowackiego jako próba oceny powstania listopadowego i diagnoza jego klęski. Ale nie tego faktu dotyczy bezpośrednio treść utworu i nie o to wydarzenie w powyższym pytaniu chodzi, ale o koronację cara Mikołaja I na króla Polski w Warszawie w 1929 roku. Wokół tego właśnie wydarzenia osnuta jest treść aktu III (Spisek koronacyjny). Pierwsze trzy sceny tego aktu oddają atmosferę Warszawy w okresie koronacji cara na króla Polski.
2. Imię ukochanej Kordiana to:
a) Laura
b) Aniela
c) Maria
d) Ewa
2. Odpowiedź: a)
Komentarz:
Ukochane romantyczne to dość poważna sprawa, ponieważ prawdziwie romantyczna miłość była nieodłącznym elementem prawdziwie romantycznej biografii prawdziwego romantycznego bohatera. Ale nie tylko ówczesne literackie postacie posiadały swoje muzy, także poeci je mieli. Laura to ukochana Kordiana (imię znaczące literacko, patrz: Sonety Petrarki), Ewa to niespełniona miłość Jacka Soplicy, ale też jedna z bohaterek III części Dziadów (Widzenie Ewy), Aniela stanowi istną karykaturę romantycznej muzy w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry, a Maria to wielka miłość Adama Mickiewicza. Inna sprawa, że badacze zastanawiają się, czy poeta rzeczywiście kochał Marylę Wereszczakównę, czy… była mu ona potrzebna do romantycznego życiorysu i trochę owo uczucie koloryzował.
3. Winkelriedyzm to nic innego jak:
a) pogląd, który zakłada, że świat w swoim kształcie został przez Boga wcześniej zaplanowany, a jego scenariusz misternie obmyślany
b) postawa związana z dążeniem do nieśmiertelności, pokonaniem barier czasu i poznaniem zagadki istnienia, niezgodą na przemijanie
c) idea aktywnej walki i poświęcenia jednego narodu za inne
d) postawa wymagająca poświęcenia wartości moralnych oraz szczęścia osobistego dla dobra ojczyzny
3. Odpowiedź: b)
Komentarz:
Pojęcie winkelriedyzmu pochodzi z Kordiana Słowackiego i jest ono związane z hasłem: „Polska Winkelriedem narodów”. Słowacki przeciwstawia tę postawę mesjanistycznej bierności Mickiewiczowskiego: Polska Chrystusem narodów. Winkelried to legendarny szwajcarski bohater walk o niepodległość, który w czasie bitwy pod Sempach potraktował swoje ciało jak tarczę i osłonił współtowarzyszy przed pchnięciami lanc nieprzyjaciół. Dzięki temu jego rodacy odnieśli zwycięstwo nad wojskami austriackimi. Słowacki, nazywając Polskę Winkelriedem narodów, sugeruje, że czyn powstańczy tak zaabsorbował wielkie mocarstwa, przede wszystkim Rosję, że umożliwił innym narodom walkę o wyzwolenie.
4. Do którego słynnego utworu nawiązuje Słowacki w następującym fragmencie Kordiana?
Boże! zdejm z mego serca jaskółczy niepokój,
Daj życiu duszę i cel duszy wyprorokuj.
Żyć? alboli nie żyć?
Jam bezsilny!
a) do Hamleta Williama Szekspira
b) do Dies irae Jana Kasprowicza
c) do pieśni Czego chcesz od nas, Panie Jana Kochanowskiego
d) Do III części Dziadów Adama Mickiewicza
4. Odpowiedź: a)
Komentarz:
Chodzi tu o konkretnie o słowa „Żyć? alboli nie żyć?”, które wyraźnie nawiązują do najsłynniejszego chyba cytatu z Szekspira, do słów z monologu Hamleta: „Być albo nie być, oto jest pytanie”. Kordiana często porównuje się do Hamleta, albo wręcz nazywa się go bohaterem hamletyzującym, a to ze względu, między innymi, na jego wrażliwość, marzycielstwo oraz depresyjny i chwiejny charakter.
5. Jak kończy się Kordian?
a) śmiercią tytułowego bohatera
b) zamknięciem Kordiana w szpitalu dla obłąkanych
c) zakończenie dramatu jest otwarte
d) zapowiedzią powstania dalszej części losów głównego bohatera
5. Odpowiedź: c)
Komentarz:
Zakończenie dramatu jest otwarte, to znaczy, że autor pozostawia czytelnika (i bohatera) z pewnym niedopowiedzeniem. Przypomnijmy: rozstajemy się z Kordianem w chwili, gdy stoi na placu Marsowym przed plutonem egzekucyjnym i oczekuje na śmierć. Ale w tym samym czasie o życie bohatera kłócą się car Mikołaj i książę Konstanty. W chwili, gdy oficer dowodzący egzekucją wydaje rozkaz: “Ognia”, na plac wpada posłaniec z listem ułaskawiającym Kordiana. Ale czy zdąży? Słowacki nie przedstawił finału tej sceny. Można się jednak domyślać, że skoro planował napisać dalsze części dramatu (planował dzieło na miarę Mickiewiczowskich Dziadów), to pewnie pozostawił bohatera przy życiu. Nawiązując do pozostałych wariantów odpowiedzi: oczywiście, nie ma wzmianki o zamiarze kontynuacji dzieła w samym dramacie (punkt d)), natomiast Kordian rzeczywiście przebywał w szpitalu dla psychicznie chorych (punkt b). Fałsz twierdzenia z punktu a) jest oczywisty w świetle otwartego zakończenia utworu.
6. Kogo miał na myśli Słowacki, pisząc w zakończeniu Beniowskiego:
Bądź zdrów! – A tak się żegnają nie wrogi,
Lecz dwa słońc swych przeciwnych – Bogi?
a) dwóch bohaterów tego utworu: Maurycego i Beniowskiego
b) siebie i Adama Mickiewicza
c) nie wiadomo
d) Cypriana Kamila Norwida i Zygmunta Krasińskiego
6. Odpowiedź: b)
Komentarz:
Beniowski to poemat dygresyjny, w którym losy głównego bohatera (Maurycego Beniowskiego – to imię i nazwisko jednej osoby – patrz: punkt a) są pretekstem do licznych refleksji na rozmaite tematy. Kwestia stosunków z Mickiewiczem bardzo zajmowała Słowackiego. Nie czuł się gorszym poetą od uwielbianego wówczas Mickiewicza, ale bolało go niedocenienie przez współczesnych. Dlatego w utworze podkreślił nie różność, ale równość poetyckich talentów: swojego i Mickiewiczowskiego.
7. Z którego utworu Słowackiego Aleksander Kamiński zaczerpnął tytuł swojego utworu: Kamienie na szaniec?
a) z Grobu Agamemnona
b) z Testamentu mojego
c) z Beniowskiego
d) z Balladyny
7. Odpowiedź: b)
Komentarz:
Cytat z Testamentu mojego brzmi: “A kiedy trzeba [niech] na śmierć idą po kolei,/ Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec!…”. Aleksander Kamiński wykorzystał go jako tytuł swojej książki, aby podkreślić gotowość młodych ludzi w czasach II wojny światowej do umierania za ojczyznę, jak to zresztą postulował Słowacki. Utwór Kamińskiego opowiada o młodych harcerzach, którzy walczyli z okupantem w Warszawie.
8. Które z wymienionych utworów Juliusza Słowackiego nawiązują do powstania listopadowego?
a) Sowiński w okopach Woli, Śmierć pułkownika
b) Testament mój, Rozłączenie
c) Pogrzeb kapitana Meyznera, Sowiński w okopach Woli
d) Lilla Weneda, Horsztyński
8. Odpowiedź: c)
Komentarz:
Jak wiadomo, Słowacki całe życie bolał nad niezrozumieniem i niedocenieniem swojej poezji przez współczesnych. Właśnie wierszami powstałymi ku czci powstania listopadowego Słowacki zaskarbił sobie – nie na długo jednak – łaskę czytelników. Uwaga na punkt a): zawiera utwór rywala Słowackiego, czyli Mickiewicza.
9. W jakich latach żył Juliusz Słowacki?
a) 1809-1849
b) 1798-1855
c) 1812-1859
d) 1821-1883
9. Odpowiedź: a)
Komentarz:
Niestety, takie suche fakty też trzeba znać. Dla powtórki uporządkujmy: punkt a) dotyczy Słowackiego, w punkcie b) mamy lata, w których żył Mickiewicz, punkt c) to dane Krasińskiego, zaś punkt d) zawiera daty urodzin i śmierci Norwida.
10. Kogo nazywa Słowacki pawiem i papugą?
a) swojego rywala Adama Mickiewicza
b) Polskę
c) oświeceniowych poetów
d) krytyków swojej twórczości
10. Odpowiedź: b)
Komentarz:
Cytat z Grobu Agamemnona brzmi:
Polsko! Lecz ciebie błyskotkami łudzą;
Pawiem narodów byłaś i papugą,
A teraz jesteś służebnicą cudzą.
Jest to ostra krytyka narodu polskiego i mesjanistycznej koncepcji Polski proponowanej przez Mickiewicza.
11. Które z poniższych utworów to wyłącznie utwory Zygmunta Krasińskiego?
a) Nie-Boska komedia, Przedśpiew, Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego
b) Irydion, Psalmy przyszłości, Przedświt
c) Mąż, Przedświt, Nie-Boska komedia
d) Irydion, Nie-Boska komedia, Lilla Weneda
11. Odpowiedź: b)
Komentarz:
Odpowiedź a) odpada, bo zaplątał się tu utwór Mickiewicza: Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego. Z kolei w punkcie d) mamy dramat Słowackiego: Lillę Wenedę. Uwaga na punkt c) – mylący może tu być Mąż – to pierwotnie planowany tytuł dla Nie-Boskiej komedii. W końcu jednak Krasiński zrezygnował z tego tytułu, a wiec ta możliwość też odpada. Czasem metoda eliminacji jest skuteczna w rozwiązywaniu testów. Ale przydaje się ona wówczas, kiedy mamy lukę w wiedzy (np. nie znamy innych utworów Krasińskiego), a nie wtedy, gdy na dany temat nie wiemy nic (tu trzeba było znać utwory Mickiewicza i Słowackiego, aby móc je odrzucić).
12. Generał Wincenty Krasiński to ojciec Zygmunta Krasińskiego. W którym romantycznym utworze został sportretowany?
a) w Kordianie jako przywódca spisku koronacyjnego
b) w Nie-Boskiej komedii jako członek obozu arystokratów
c) w Dziadach jako gospodarz salonu warszawskiego
d) w Romantyczności jako Starzec
12. Odpowiedź: c)
Komentarz:
Generał Wincenty Krasiński to carski generał, który występuje w III części Dziadów jako gospodarz salonu warszawskiego w scenie VII. Był człowiekiem o silnej osobowości i miał on dominujący wpływ na poetę – decydował o nauce i karierze syna, jako zwolennik cara zabronił mu udziału w patriotycznej demonstracji. Zygmunt samotnie podążył na uczelnię, ponieważ brali w niej udział wszyscy jego koledzy.
13. Kto przewodzi obozowi rewolucjonistów w Nie-Boskiej komedii?
a) Leonard
b) Orcio
c) Pankracy
d) Mąż
13. Odpowiedź: c)
Komentarz:
Obozowi rewolucjonistów przewodzi Pankracy. Wprawdzie rewolucjoniści zdobywają okopy Świętej Trójcy, ale ich przywódca ginie porażony wizją Chrystusa ze słowami: „Galilejczyku, zwyciężyłeś!”.
14. Frenetyzm to:
a) sposób kreowania świata przedstawionego przy użyciu elementów grozy, makabry, satanizmu, ekspresyjnej poetyki, oddziałującej na wyobraźnię czytelnika.
b) typ wiersza chętnie stosowany przez Krasińskiego
c) dzieło o tematyce rewolucyjnej
d) pogląd, który zakłada, że świat w swoim kształcie został przez Boga wcześniej zaplanowany, a jego scenariusz misternie obmyślany
14. Odpowiedź: a)
Komentarz:
Takim sposobem kreowania świata posługuje się Zygmunt Krasiński w
Nie-Boskiej komedii w celu pokazania grozy i okrucieństwa rewolucji. W dramacie Krasińskiego rewolucja jest ukazana jako dzieło szatańskie. Wystylizował on swą wizję przewrotu społecznego na wzór Wielkiej Rewolucji Francuskiej – pojawiają się w tekście nawet charakterystyczne dla niej rekwizyty – czapeczka frygijska i motyw tańca wolności (tutaj, co prawda, wyraźnie sparodiowany).
15. Przyporządkuj następujących pisarzy do odpowiednich epok literackich:
a) Józef Ignacy Kraszewski ………………………………………………………………………………………………………………
b) Ignacy Krasicki …………………………………………………………………………………………………………………………..
c) Zygmunt Krasiński ………………………………………………………………………………………………………………………
15. Odpowiedź:
a) Józef Ignacy Kraszewski – romantyzm, pozytywizm
b) Ignacy Krasicki – oświecenie
c) Zygmunt Krasiński – romantyzm
Komentarz:
Bardzo często mylicie tych trzech pisarzy, ze względu na podobne brzmienie nazwisk. Nie wypada! Dlatego trzeba się ich raz na zawsze nauczyć.
16. “Ideał sięgnął bruku” to cytat z:
a) Kordiana Juliusza Słowackiego
b) Czarnych kwiatów Cypriana Kamila Norwida
c) Fortepianu Szopena Cypriana Kamila Norwida
d) Mazepy Juliusza Słowackiego
16 Odpowiedź: c)
Komentarz:
Jest to jeden z najsłynniejszych cytatów z trudnej poezji Norwida, pochodzi z utworu Fortepian Szopena. Istnieje pewien kanon cytatów z literatury pięknej, które warto znać. Po pierwsze, możesz zostać o nie zwyczajnie zapytany, a po drugie, niejednokrotnie pomogą Ci one uatrakcyjnić pracę i zdobyć dodatkowe punkty.
17. Rapsod to:
a) podniosła w tonie pieśń (lub poemat) poświęcona pamięci wielkiego bohatera i opisaniu jego niezwykłych czynów.
b) to czternastowersowy utwór o określonym układzie rymów, zazwyczaj podzielony na dwie części, ośmio- i sześciowersową, z których pierwsza miała przeważnie charakter opisowy, a druga – refleksyjny
c) jedna z form modlitwy zawierająca inwokacje i paralelizmy
d) krótki utwór wierszowany zazwyczaj zakończony dydaktyczną puentą
17. Odpowiedź: a)
Komentarz:
To pytanie à propos słynnego Bema pamięci żałobnego rapsodu Cypriana Kamila Norwida. Warto wiedzieć, że Czesław Niemen napisał muzykę do tego poetyckiego tekstu i w przejmujący sposób wykonał ten utwór. Sam zaś Józef Bem był generałem wojsk polskich, węgierskich i tureckich, Norwid nazywał go “mężem Hannibalowi równym”.
18. Które z wymienionych środków artystycznego wyrazu najczęściej stosował Norwid w swojej poezji?
a) Ironia, niedopowiedzenie, alegoria i symbol
b) Groteska i pamflet
c) Synestezja
d) Anafora i epifora
18. Odpowiedź: a)
Komentarz:
Ironia, niedopowiedzenie, alegoria i symbol to charakterystyczne środki wyrazu stosowane przez Norwida. Są to bardzo subtelne i trudne do interpretacji elementy poezji tego autora. Właśnie między innymi z tego powodu jego twórczość długo była niezrozumiana i wyśmiewana, a niektórzy z licealistów omijają ją szerokim łukiem do dziś.
19. Jaką budowę ma Bema pamięci żałobny rapsod Cypriana Norwida?
a) ma budowę stychiczną
b) napisany jest tzw. wierszem bohaterskim, czyli heksametrem
c) ma budowę sonetu
d) składa się z tak zwanych strof stanisławowskich
19. Odpowiedź: b)
Komentarz:
Heksametr nadaje utworowi niezwykłą, patetyczną melodię , która ma podkreślać bohaterstwo generała Bema. Ten rodzaj wiersza ma bardzo długą tradycję: są nim napisane eposy Homera. Warto przed maturą powtórzyć wiadomości teoretycznoliterackie, za zauważenie rodzaju strofy, rozpoznanie środków stylistycznych czy typu rymu dostaniesz cenne punkty. A często wybór np. gatunku jest kluczem do interpretacji utworu. Jeśli nie wiesz, co oznaczają pozostałe punkty: jak zbudowany jest sonet, co oznacza budowa stychiczna i jak wygląda strofa stanisławowska, zajrzyj do źródeł! Ta wiedza może Ci się przydać przy innym temacie.
20. Czarne kwiaty to:
a) tomik poezji Norwida
b) cykl obrazów Norwida
c) zbiór esejów Norwida
d) utwór Jerzego Lieberta poświęcony Norwidowi
20. Odpowiedź: c)
Komentarz:
Czarne kwiaty to cykl esejów Cypriana Kamila Norwida, które poświęcone są wspomnieniom ostatnich dni Mickiewicza, Szopena, Słowackiego… Powstał też cykl esejów Białe kwiaty. Oczywiste jest, że uczeń liceum nie jest w stanie przeczytać wszystkich dzieł choćby tylko najważniejszych polskich pisarzy. Ale pewna orientacja w tytułach i tematyce jest po prostu konieczna. Umiejętność przyporządkowania autora do tytułu dzieła jest absolutnie podstawowym elementem polonistycznej wiedzy.
Zobacz: