1. Wyjaśnij co znaczy i z jaką wiąże się epoką:
a) racjonalizm …………………………………………………………………………………………………………………
b) krytycyzm …………………………………………………………………………………………………………………..
c) sentymentalizm …………………………………………………………………………………………………………..
d) humanizm …………………………………………………………………………………………………………………..
e) mistycyzm …………………………………………………………………………………………………………………..
f) teocentryzm …………………………………………………………………………………………………………………
g) sarmatyzm …………………………………………………………………………………………………………………..
2. Kim byli:
a) Roland …………………………………………………………………………………………………………………………
b) Don Kichot ……………………………………………………………………………………………………………………
3. Kto to napisał:
a) Świętoszek ………………………………………………………………………………………………………………….
b) Mikołaja Doświadczyńskiego Przypadki ………………………………………………………………………….
c) Podróże Guliwera …………………………………………………………………………………………………………
d) Kandyd ………………………………………………………………………………………………………………………..
e) Nowa Heloiza ……………………………………………………………………………………………………………….
f) Laura i Filon …………………………………………………………………………………………………………………..
g) Powrót posła …………………………………………………………………………………………………………………
h) O skutecznym rad sposobie ……………………………………………………………………………………………
4. Jakie epoki tak scharakteryzujesz:
a) Epoka reform, prób naprawy kraju, wiary w naukę i siłę ludzkiego rozumu.
…………………………………………………………………………………………………………………
b) Epoka wojen, dysharmonii, przepychy w sztuce
…………………………………………………………………………………………………………………
c) Epoka wskrzeszenia ideałów starożytnych
…………………………………………………………………………………………………………………
d) Epoka światła
…………………………………………………………………………………………………………………
5. Kto to powiedział:
a) Świat poprawiać zuchwałe rzemiosło
…………………………………………………………………………………………………………………
b) Prawdziwa cnota krytyk się nie boi
…………………………………………………………………………………………………………………
c) Nie zgadzam się z tobą ale zawsze będę bronił twego prawa do własnych poglądów.
…………………………………………………………………………………………………………………
6. Nipu i Eldorado to przykłady utopii. Wyjaśnij jak to rozumiesz i skąd znasz te nazwy.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
7. Czy postawę romantyczną skojarzysz jako bliższa sentymentalizmowi czy empiryzmowi?
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
8. Dlaczego romantycy będą walczyć o wolność ojczyzny? Podaj jakie wydarzenia historyczne określił tę sytuację?
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
9. Jakim gatunkiem była Monachomachia?
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
10. Kiedy przypadły i czym się charakteryzowały czasy stanisławowskie?
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Odpowiedzi:
1.
a) Racjonalizm – postawa człowieka uznającego rozumu i przesłanki naukowe za jedynie słuszne dla poznania i oceny świata.
b) Krytycyzm – postawa myślicieli oświecenia – krytyczna wobec autorytetów i instytucji nawet takich jak kościół czy władza królewska
c) Sentymentalizm – postawa czułego serca, wrażliwości, postulat bliskości człowiek a z naturą. Głosi go Jan Jakub Rousseau.
d) Humanizm – postawa epoki renesansu – ideologia według której to człowiek jest centrum zainteresowania sztuki i nauki.
e) Mistycyzm – postawa charakterystyczna dla epok uduchowionych, pokładających wiarę w religii –jak średniowiecze czy barok. Oznacza kontakt z Bogiem, pozamaterialną sferą życia, wiarę w duchowość wszelkich zjawisk, ich niewidzialną ale istniejącą i ważną duchową postać.
f) Teocentryzm – idea średniowiecza, – Bóg w centrum zainteresowań człowieka, głównym tematem sztuki i dociekań filozofii, myśl religijna motywem przewodnim życia.
g) Sarmatyzm – typowo polska, charakterystyczna dla wieku XVII i XVIII postawa a nawet formacja kulturowa polskiej szlachty. Główne jej cechy to duma narodowa, tradycjonalizm, religijność, nieufność wobec zagranicznych wzorców. Bardzo skrytykowana w dobie oświecenia
2.
a) Roland – rycerz średniowieczny, bohater eposu rycerskiego z cyklu karolińskiego, wzór parenetyczny – czyli ideał rycerza. Jego cechy to honor, waleczność , wierność, królowi, bogu, ojczyźnie. Należał do rycerzy Króla Karola, walczył z Saracenami, zginą bo honor nie pozwala mu wezwać pomocy.
b) Don Kichot – tytułowy bohater powieści Cervantesa, pisarza z XVII wieku. To także wzór rycerza – ale obłąkanego Don Kichot dostał pomieszania rozumu od nadmiaru lektury romansów rycerskich – wydaje mu się ze jest rycerzem i wyrusza walczyć ze złem świata, czyli z wiatrakami . Wędrówka Don Kichota jest jednak nie tylko krytyką romansów czy parodią rycerstwa, lecz satyrą istniejącego świata.
3.
a) Świętoszek – Molier
b) Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki – Ignacy Krasicki
c) Podróże Guliwera – Johnatan Swift
d) Kandyd – Wolter
e) Nowa Heloiza – Jan Jakub Rousseau
f) Laura i Filon – Franciszek Karpiński
g) Powrót posła – Julian Ursyn Niemcewicz
h) O skutecznym rad sposobie – Stanisław Konarski
4.
a) oświecenie
b) barok
c) renesans
d) oświecenie
5.
a) Krasicki
b) Krasicki
c) Wolter
6.
Nipu i Eldorado to nieistniejące krainy – idealne, będące według ich autorów wzorem państw, dlatego utopijne, nierealne.
Nipu pochodzi z Mikołaja Doświadczyńskiego przypadków Ignacego Krasickiego, Eldorado – z Kandyda Woltera. Są to państwa do których trafiają bohaterowie: Mikołaj i Kandyd, by zaznać życia w szczęśliwej, sprawiedliwej krainie.
7.
Romantyzm bliższy jest sentymentalizmowi, który docenia człowieka jako wrażliwą jednostkę, za istotę wartości przyjmuje serce, uczucie i postuluje życie w bliskości z natura. Empiryzm to postawa poznawcza oparta o doświadczenie i badanie, taką zaś romantycy odrzucali.
8.
Postawy romantyków zdominuje walka o odzyskanie wolności, bo w XVIII wieku Polska utraciła suwerenność i zniknęła z mapy Europy. Pod zaborami będzie znajdować się ponad sto lat. Wydarzenia historyczne, które o tym decydują to rozbiory Polski; I w 1772, II w 1793, III w 1795. Ostatni oznaczał koniec panowania króla Stanisława Augusta i koniec państwowości do roku 1918.
9.
Monachomachia to przykład poematu heroikomicznego. To gatunek oparty na komizmie wynikającym z zestawienia cech poematu wysokiego, eposu z niskim, satyryczny, Opisuje wojnę mnichów, pełnym patosu tonem scenę…. rzucania kuflami i butami.
10.
Czasy stanisławowskie to najdojrzalszy okres polskiego oświecenia – są to czasy panowania króla Stanisława Augusta, ostatniego króla Polski. Zakończyły się klęską, bo zaborami, ale były to też czasy rozkwitu kultury i sztuki, reform politycznych i prób ocalenia ojczyzny. Król dał się poznać jako mecenas artystów – za jego czasów odbywały się słynne obiady czwartkowe, zaczął działać pierwszy teatr narodowy, rozwinęła się prasa i czytelnictwo. Wówczas obradował Sejm Wielki. Czasy stanisławowskei trwały od roku 1764 do 1795.