Wybrane portrety kobiece z literatury polskiego międzywojnia.
Temat sugeruje, że można skupić się na wybranych postaciach, niekoniecznie pierwszoplanowych. Dla jednych może ciekawa jest postać służącej uwiedzionej przez pana (Granica), dla innych tolerującej mężowską zdradę Elżbiety, a może warto napisać o pani Barbarze z Nocy i dni, albo o Żańci, Cecyli Kolichowskiej z Granicy.
Pomysłem na pracę może okazać się klasyfikowanie kobiet na różne grupy, np. szczęśliwe i zawiedzione, żony i kochanki, kobiety z różnych grup społecznych…
Jak zacząć?
Przykład
Pisarze dwudziestolecia mający ambicje tworzyć literaturę psychologiczną zajmują się – jak nigdy dotąd w Polsce – wnikaniem w psychikę kobiet. Ukazują uczucia pań z wyższych warstw i ze społecznych nizin, portretują kobiety wierne i niewierne, zdradzające i zdradzane. Oddają głębię ich psychiki i raczej nie powielają stereotypów. Przyjrzyjmy się kilku kobiecym bohaterkom dwudziestolecia…
Co w rozwinięciu?
Kobieta toksyczna – Róża Żabczyńska
- osoba niespełniona w miłości,
- niespełniona artystka,
- modliszka przyciągająca mężczyzn i gardząca nimi, zwłaszcza mężem,
- toksyczna matka i teściowa – syna i synową dręczy, córkę obciąża nadmiernymi ambicjami artystycznymi.
Histeryczka – Barbara Niechcic
- kobieta zawiedziona w młodzieńczej miłości.
- żona lojalna i sumienna, ale niezbyt szczęśliwa.
- skłonna do narzekań, hipochondryczka.
- idealistka – patriotka.
- marzycielka, skłonna do autorefleksji.
- ambitna.
- dobra, choć histeryczna matka.
- zaradna, pracowita osoba, dbająca o rodzinę.
Justyna Bogutówna – portret kochanki
- uboga i bezradna, reprezentująca niziny społeczne,
- ślepo zakochana w Zenonie,
- bezwolna,
- śmiała jak na osobę tak niskiego stanu,
- szalona; opętana miłością i nienawiścią tak, że aż zdolna jest do zbrodni, po której chce popełnić samobójstwo, ale w końcu pozwala się aresztować.
Elżbieta Biecka – portret kobiety zdradzanej
- inteligentna,
- wyrozumiała,
- zdolna do przyjaźni z mężczyzną,
- próbująca sprostać roli żony człowieka z przeszłością – wyrozumiała, a nawet współodpowiedzialna za losy jego kochanki,
- do końca wierna swemu powołaniu matki i żony,
- skrzywdzona – mąż naraża ją na cierpienie z powodu swego romansu, narusza jej zaufanie, spada na nią niesława męża, a jednak przy nim trwa.
Jak zakończyć?
Przykład
Jak widzimy, Nałkowska, Dąbrowska, Kuncewiczowa przedstawiają całą gamę postaci kobiecych. Są one dalekie od stereotypu matki Polki.
Autorka Cudzoziemki ma odwagę pokazać toksyczną matkę, niechętną swemu potomstwu i odreagowującą na rodzinie własne niepowodzenia. Pisarka jeszcze dalej posuwa się w Przymierzu z dzieckiem – książce, w której pokazuje, w jakich bólach rodzi się macierzyństwo (nie jest ono, jak chcieli niektórzy lekarze dwudziestolecia, jedynie błogostanem, wiąże się także z cierpieniem i wręcz wewnętrzną walką, kobieta musi do niego dojrzeć).
Pisarki mają też odwagę pokazywać nie tylko racje żony, ale i kochanki (Justyna Bogutówna). Niechęć do dzieci, niepowodzenia miłosne, funkcjonowanie w toksycznych związkach przestają być tematem tabu. Stąd w literaturze dwudziestolecia tyle barwnych, wielowymiarowych portretów kobiecych.
Jak można urozmaicić pracę
- Powołując się na literaturę autobiograficzną (zwłaszcza dzienniki Nałkowskiej – portret estetki i femme fatale oraz dzienniki Dąbrowskiej).
- Można też przywołać poezję kobiecą dwudziestolecia międzywojennego, m.in. wiersze Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej – portretujące kobietę zakochaną i zawiedzioną, estetkę.
- Niezłym pomysłem jest również odwołanie się do literatury brukowej, wszak w dwudziestoleciu stworzono tak dobrze funkcjonujące w świadomości społecznej postacie, jak np. niewinna, skrzywdzona, uboga piękność ze Znachora Tadeusza Dołęgi-Mostowicza.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/liceum/c250-motywy-do-prac-pisemnych/kobieta-3
Bogumił i Barbara – główni bohaterowie Nocy i dni, dwie odmienne postawy wobec życia.