„Samotność – cóż po ludziach…” (A. Mickiewicz). Twoje refleksje o istocie samotności i literackich samotnikach.

Przykładowy wstęp

Zacytowane w temacie słynne słowa: „Samotność – cóż po ludziach…” wypowiada Konrad w czasie Wielkiej Improwizacji. Wiem, że padają one w stanie poetyckiego uniesienia, ale mimo to nie mogę ich zrozumieć, ani tym bardziej się z nimi zgodzić.
Żaden człowiek, jak mi się wydaje, nie ma prawa odrzucać innych ludzi. Nawet genialny artysta – tym bardziej Konrad, który mówi później o swojej misji wobec społeczeństwa i domaga się „rządu dusz”. Jego słowa o samotności, jak sądzę, mają charakter prowokacyjny. Często w złości, kiedy czujemy się niezrozumiani przez otoczenie albo bardzo przez kogoś zranieni, mówimy podobne rzeczy: „nikogo nie potrzebuję”, „wolę być sam” itp. A przecież właśnie w tych słowach kryje się wielka potrzeba kontaktu z drugim człowiekiem, wielka potrzeba bliskości.
Tak właśnie jest często z bohaterami literackimi i filmowymi, o których będę pisać. Są samotni z bardzo różnych powodów, w wyniku rozmaitych życiowych okoliczności, ale zawsze czują się ze swoją samotnością źle.

 

Proponowane rozwinięcie tematu

Przyczyny odrzucenia innych:

1. Nadmierna wrażliwość, nieprzystawalność do otaczającego świata:

  • Hamlet Williama Szekspira,
  • Cierpienia młodego Wertera Johanna Wolf­ganga Goethego,
  • Romantyczność Adama Mickiewicza,
  • Kordian, Horsztyński Juliusza Słowackiego,
  • Spowiedź dziecięcia wieku Alfreda de Musseta,
  • Wyśnione życie aniołów, reż. Eric Zonca,
  • Anioł przy moim stole, reż. Jane Campion.

2. Z powodu miłości

  • Nieodwzajemnione uczucie:
    • Cierpienia młodego Wertera Johanna Wolf­ganga Goethego,
    • Dziady cz. IV Adama Mickiewicza,
    • Bohater naszych czasów Michaiła Lermontowa,
    • Lalka Bolesława Prusa,
    • La Strada, reż. Federico Fellini.
  • Opuszczenie przez ukochanych:
    • Hamlet Williama Szekspira (Ofelia),
    • Romantyczność Adama Mickiewicza (Karusia),
    • Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza (Aldona),
    • Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej (Andrzejowa Korczyńska),
    • Ludzie bezdomni Stefana Żeromskiego (Joasia Podborska),
    • Brzezina Jarosława Iwaszkiewicza (Bolesław).
  • Miłość, która nie uwalnia od samotności, ale okazuje się wielkim rozczarowaniem:
    • Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej (Benedykt i Emilia),
    • Anna Karenina Lwa Tołstoja (Anna i Aleksiej, a później również Anna i Wroński),
    • Pani Bovary Gustawa Flauberta (nieudany związek Emmy z Karolem, a potem także z Leonem oraz Rudolfem),
    • Noce i dnie Marii Dąbrowskiej (Bogumił i Barbara),
    • Do Damaszku Augusta Strindberga,
    • Nora Henryka Ibsena,
    • Łuk Triumfalny Ericha Marii Remarque’a.
  • Niezaspokojona potrzeba miłości:
    • Kordian Juliusza Słowackiego,
    • Nie-Boska komedia Zygmunta Krasińskiego (Hrabia Henryk),
    • Pierwszy krok w chmurach Marka Hłaski
  • Dramat samotności osób niezdolnych do miłości:
    • Lalka Bolesława Prusa (Izabela),
    • La Strada, reż. Federico Fellini (Zampano)

3. Piętno geniuszu – w zwyczajnym świecie skazuje na samotność:

  • Nie-Boska komedia Zygmunta Krasińskiego (Orcio),
  • Klaskaniem mając obrzękłe prawice Cypriana Kamila Norwida

4. Jednostki wierne ideałom, heroicznie wypełniające swoją misję, zmuszone do samotności:

  • Książę niezłomny Pedra Calderóna de la Barca,
  • Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza,
  • Ludzie bezdomni, Siłaczka Stefana Żeromskiego

5. Samotność z powodu działań niemoralnych

  • W dobrej wierze, w imię wyższych wartości:
    • Hamlet Williama Szekspira,
    • Kordian Juliusza Słowackiego,
    • Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza.
  • W imię egoistycznych pobudek:
    • Makbet Williama Szekspira,
    • Balladyna Juliusza Słowackiego.

6. Samotność wynikająca z poczucia, że jest się w otaczającym świecie „obcym”:

  • Giaur George’a Byrona,
  • Sonety krymskie, Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza,
  • Hymn (Smutno mi, Boże…) Juliusza Słowackiego,
  • Moja piosnka [II] Cypriana Kamila Norwida,
  • Lalka Bolesława Prusa (Stanisław Wokulski),
  • Latarnik Henryka Sienkiewicza,
  • Cudzoziemka Marii Kuncewiczowej,

7. Niezdolność do życia w świecie takim, jaki jest – zamykanie się w rzeczywistości marzeń, iluzji, złudzeń:

  • Don Kichot Miguela de Cervantesa,
  • Nie-Boska komedia Zygmunta Krasińskiego (Hrabia Henryk),
  • Lalka Bolesława Prusa (Rzecki, Ochocki),
  • Pani Bovary Gustawa Flauberta (Emma),
  • Trzy siostry Antoniego Czechowa,
  • Noce i dnie Marii Dąbrowskiej (Bar­bara)

8. Samotność w wielkim mieście:

  • Michałko Bolesława Prusa,
  • Podwójne życie Weroniki, Trzy kolory, reż. Krzysztof Kieślowski

 

Przykładowe zakończenie

Od zarania dziejów samotność jest jednym z podstawowych doświadczeń człowieka. Uciekamy przed nią, bronimy się, a przecież każdy doświadczył jej nieraz.
Czy tylko dlatego samotność tak często staje się tematem dzieł literackich, filmowych czy też malarskich? Wydaje mi się, że nie.
Jest w samotności – doświadczeniu trudnym i bolesnym – coś fascynującego, jakaś niemożliwa do wyrażenia tajemnica. Tylko w samotności człowiek potrafi zmierzyć się z najgorszymi, ale i najpiękniejszymi przeżyciami. Przede wszystkim jednak musi się zmierzyć sam ze sobą. Ze swoją słabością, ułomnością, ale też na przykład zaskakującą zdolnością przetrwania czegoś, z czym – jak moglibyśmy wcześniej sądzić – w ogóle sobie nie poradzimy.
Bez wątpienia samotność bywa doświadczeniem cennym, które nas hartuje i uczy, nawet jeśli nie potrafimy dokładnie powiedzieć – czego. Częściej jednak okazuje się wielkim życiowym dramatem, od którego – niestety – nikt z nas uciec nie jest w stanie.

 

Zobacz:

Samotność – motyw literacki

Samotność – czym jest? Twoje rozważania na ten temat poparte przykładami z literatury, filmu, teatru

Samotność – przedstaw motyw, ilustrując wypowiedź przykładami tekstów kultury z różnych epok.