Scharakteryzuj funkcje poezji w życiu narodu w świetle lektury Konrada Wallenroda.
Jak zacząć?
Wajdelota nazwał poezję „strażniczką narodowego pamiątek kościoła”. To metaforyczne stwierdzenie wyjaśnia wiele: poezja przekazuje i przechowuje najważniejsze wartości etyczne i moralne, konstytuujące tożsamość danego narodu.
W rozwinięciu
- Poezja jako wieść gminna – to poezja ludowa, przenoszona z pokolenia na pokolenie w przekazach ustnych, pieśniach i opowieściach rycerskich. Jest ona nosicielką tradycji, tworzy narodową świadomość poprzez fakt bycia łączniczką serc i sumień ludzkich. Zespala przedstawicieli danego narodu w wartościach, dążeniach i celach. Taka właśnie rola poezji ma istotną wagę dla narodu, który tak jak Polska pod zaborami nie miał własnego bytu państwowego i oficjalnej literatury. Wówczas właśnie poezja ocala język i pozwala przetrwać istocie danego narodu.
- Poezja jest „arką przymierza między dawnymi i młodszymi laty”. Rolą poezji jest więc łączenie przeszłości z teraźniejszością i przyszłością, budowanie na zrębach tradycji świadomości narodowej przyszłych pokoleń. W poezji są ukryte czucia i myśli ludu, poezja również inspiruje ludzi do walki o niezależność i wolność własnego kraju, a więc jest w dużej mierze poezją tyrtejską. Utrwala historię narodu, jego tradycję i kulturę, pobudza do patriotycznych działań.
- „Płomień rozgryzie malowane dzieje / Skarby mieczowi spustoszą złodzieje / Pieśń ujdzie cało”. Poezja, mimo że ulotna i niematerialna, jest trwalsza niż inne dobra kulturowe. Nie można jej zniszczyć, wychodzi cało z klęsk narodowych, trwa dopóty, dopóki naród żyje i pamięta. Poezja ludowa jest więc w pewien sposób pamięcią narodową.
- Poezja w dziele zemsty. Halban mówi, że poezja „czasem dzierży i miecz archanioła”. Poezja jest więc także wezwaniem do słusznej zemsty dla znękanego narodu. Poezja ucieka w góry, nuci piosenki żałoby, towarzyszy narodowi w chwilach smutnych i podniosłych. Przede wszystkim jednak uczy patriotyzmu, bynajmniej nie wolnego od nienawiści i pragnienia odwetu. Halban uznaje za swe posłannictwo rozgłoszenie po całej Litwie wielkości czynu i śmierci Konrada. Ma bowiem nadzieję, że „Z tej pieśni wstanie mściciel naszych kości”.
- Poezja przeklęta? Podczas uczty Konrad zarzuca wajdelocie, że każda jego pieśń wróży nieszczęście, zaraża jak jadem pragnieniem zemsty na wrogu.
Jeszcze w kolebce wasza pieśń zdradziecka
Na kształt gadziny obwija pierś dziecka
I wlewa w duszę najsroższe trucizny
Głupią chęć sławy i miłość ojczyzny
W pewien sposób poezja niszczy więc spokój i beztroskę, nie pozwala jednostce cieszyć się osobistym szczęściem, podczas gdy ojczyzna cierpi. Poezja tworzy bohaterów, ale zarazem skazuje ich na tragiczne wewnętrzne rozdarcie.
W zakończeniu
Podsumuj: wszystkie wymienione wyżej funkcje poezji mają głęboko romantyczny rodowód. Poezja nie tylko jest twórczością natchnioną, ale sama współtworzy rzeczywistość. Kreuje ludzi i ich czyny. Przecież to właśnie Halban wpoił Konradowi już w dzieciństwie miłość do Litwy i tęsknotę za oswobodzeniem własnego kraju. Poeta jest więc współautorem bohaterskiej i straceńczej misji zemsty Wallenroda.
Zobacz:
Konrad Wallenrod – narodowy bohater czy zdrajca? Twoja ocena postaci.