Omów rolę motywów powstańczych w utworach II poł. XIX w.

Zacznij:
Przy odpowiedzi na to pytanie nie da się nie wspomnieć o historii. Zacznij od krótkiego zarysowania roli powstań narodowych w dziewiętnastowiecznych dziejach Polski. Zaznacz istnienie różnicy w romantycznym i poromantycznym sposobie postrzegania problemu.

Rozwiń:

  • Podkreśl znaczenie klęski powstania styczniowego w świadomości pisarzy epok poromantycznych. Powstanie styczniowe było potężnym wstrząsem dla Polaków – analiza jego klęski była nieunikniona przy podejmowaniu jakichkolwiek tematów narodowowyzwoleńczych w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski.
  • Zacznij od wczesnego pozytywizmu i buntu wobec tradycji powstańczej. Odrzucenie grożących wykrwawieniem narodu powstań było jednym z głównych tematów programowych tekstów pozytywizmu (My i wy). Później jednak sytuacja ulega zmianie – już Prus w Lalce całkiem życzliwie odnosi się do udziału Rzeckiego w Wiośnie Ludów i Wokulskiego w powstaniu styczniowym. Nad Niemnem Orzeszkowej to zaś w dużej mierze tekst o konieczności „pogodzenia się” z powstańczą tradycją.
  • W młodopolskich utworach Stefana Żeromskiego motywy powstańcze są pretekstem do „szarpania ran narodu” – czyli gorzkiego rozliczania się z polską historią.

Zakończ:
Swoistym zamknięciem problemu jest Wesele Wyspiańskiego i zawarta w nim sceptyczna analiza polskich mitów narodowych – w tym powstańczego.

 

Najważniejsze teksty: