Wesele – Stanisław Wyspiański

Autor

Stanisław Wyspiański (1869-1907), jeden z najwybitniejszych artystów młodopolskich, a zarazem człowiek renesansu – bo i malarz (jeden z najlepszych uczniów Jana Matejki), i pisarz, poeta, dramaturg, teoretyk teatru oraz sztuki, a także twórca kostiumów oraz dekoracji, reżyser, projektant mebli i wnętrz. W literaturze bliski tendencjom neoromantycznym, trwale zapisał się w historii polskiego dramatu i teatru: twórca nowoczesnego teatru polskiego (por. teatr ogromny); autor m.in. Warszawianki, Wyzwolenia i Nocy listopadowej.

Geneza i tytuł dramatu

Wesele Stanisława Wyspiańskiego po raz pierwszy zostało wystawione 16 marca 1901 roku na scenie krakowskiego teatru. Nawet niektóre zdarzenia oraz rozmowy oparte były na autentycznych. Wesele Lucjana Rydla (w dramacie Pan Młody) z chłopską córką Jadwigą Mikołajczykówną odbyło się kilka miesięcy wcześniej, 20 listopada 1900 roku w podkrakowskich Bronowicach (zabór austriacki). Na tym weselu bawiła się zarówno krakowska inteligencja, jak i bronowiccy chłopi. Na tym weselu bawił także Stanisław Wyspiański, i stało się ono przyczyną i tematem napisania dramatu pt. Wesele.

O czym jest Wesele?

Ten dramat o Polsce i Polakach to utwór z kluczem, ponieważ pierwowzorami postaci realistycznych są osoby rzeczywiste. Ale występują obok nich tzw. Osoby Dramatu, czyli odrealnieni bohaterowie symboliczni.

Obserwujemy na scenie chatę weselną, a w niej pogodzonych i połączonych radością (bo taką chwilą jest wesele) przedstawicieli dwu warstw: chłopów i inteligencji. Chata staje się nagle sceną narodową – wesele pretekstem do stawiania ważnych pytań. Wyspiański stawia współczesnemu sobie społeczeństwu: chłopom i inteligencji pytania:

• Czy dorośliście do prawdziwego czynu wyzwolenia ojczyzny?
• Czy dorośliście do pogodzenia się i wspólnego działania?
• Czy dorośliście do wielkich postaci, własnej legendy i historii?

Dalszy rozwój wypadków – można powiedzieć eksperyment, w którym Wyspiański daje tym wybranym ludziom szansę spełnienia czynu wyzwoleńczego, przynosi, niestety, odpowiedź negatywną.

 

Epoka

Młoda Polska, w której mnóstwo nowych zjawisk i tendencji – świadczą o tym chociażby różnorodne nazwy tej epoki:

• modernizm (fascynacja nowoczesnością),
• dekadentyzm (apatia spowodowana schyłkiem wieku; kryzys wartości),
• neoromantyzm (ożywienie ideałów romantycznych: sprawy walki narodowowyzwoleńczej, indywidualizm, kult sztuki oraz artysty).

Zaistniały nowe kierunki w sztuce i literaturze:

• symbolizm,
• impresjonizm,
• secesja.

Wesele nie ma ścisłej przynależności do któregoś z nurtów literackich epoki można mówić o elementach symbolizmu, realizmu i neoromantyzmu.

Dzieło

• Najsłynniejszy chyba dramat o Polsce i Polakach. Premiera – Kraków 1901, w reżyserii autora. Wesele to utwór z kluczem – pierwowzorami postaci realistycznych są osoby rzeczywiste.
• Miejsce akcji – wesele Lucjana Rydla w Bronowicach. Oprócz postaci realistycznych występują też tzw. osoby dramatu, czyli odrealnieni bohaterowie symboliczni.

 

Miejsce akcji

Podkrakowska wieś Bronowice. Zabór austriacki:

• największa autonomia: szkolnictwo w języku polskim, swoboda głoszenia haseł narodowych;
• rządy konserwatystów (zwanych stańczykami): lojalność wobec władz austriackich, odrzucanie idei walki;
• zacofanie gospodarcze, niewielki stopień uprzemysłowienia; dwie główne grupy społeczne to chłopstwo i szlachta z inteligencją;
• znaczenie Krakowa jako głównego ośrodka kultury młodopolskiej i miejsca pełnego pamiątek historii narodowej.

Omów kompozycję Wesela Stanisława Wyspiańskiego

Kompozycja Wesela Wyspiańskiego

Dramat realistyczno-symboliczny w trzech aktach. Można wyróżnić dwa plany zdarzeń: –

• realistyczny (wiejskie wesele)
• i symboliczny, oniryczny (wizje poszczególnych uczestników wesela, którym ukazują się zjawy, postacie dramatu, które mają charakter ­symboli).

Obie warstwy dramatu są bardzo ważne. Realistyczna ukazuje obyczaje, charakteryzuje bohaterów i stosunki: chłopi – szlachta oraz ironizuje z ludomanii, ważnego wówczas zjawiska kulturowego. Symboliczna niesie zaś ponadczasowe narodowe przesłanie.

Akt I: realistyczno-obyczajowy

• To 38 scen pokazujących relacje między chłopami a inteligencją, np. rozmowy Pana Młodego z Panną Młodą, Radczyni z Kliminą, Czepca z Dziennikarzem. Akt I prezentuje gości z miasta i chłopów z Bronowic. Nie brak prawdziwych indywidualności! Dialogi między szlachtą a chłopami charakteryzują i chłopów, i panów, zarysowują konflikty i brak porozumienia między nimi.

• Prezentacja sprzecznych punktów widzenia, charakterystyka bohaterów.

• W ostatnich scenach tego aktu następuje zaproszenie na wesele Chochoła, a razem z nim „nadprzyrodzonej mocy”.

• Zachowanie zasady trzech jedności.

Akt II: fantastyczno-symboliczny

• Pojawiają się zaproszeni, nieziemscy goście – Osoby Dramatu, widma, które ukazują się wybranym weselnikom. Wernyhora wręcza Gospodarzowi złoty róg, który ma poderwać wszystkich do powstania, daje mu misję zwołania ludzi z bronią w ręku i organizacji zrywu niepodległościowego.
  Spotkania:
  • Isia – Chochoł
  • Marysia – Widmo
  • Dziennikarz – Stańczyk
  • Poeta – Rycerz
  • Pan Młody – Hetman
  • Dziad – Upiór
  • Gospodarz – Wernyhora

• Kwestia powstania przeciw zaborcom (pozostawienie złotego rogu i nakazu zwołania chłopów do walki; powierzenie złotego rogu i zadania Jaśkowi).

Akt III: dramat narodowy; wątek realistyczny splata się z symbolicznym.

Akt trzeci przynosi wiele rozczarowań.

• Nastrój oczekiwania i niepewności w chacie bronowickiej.
• Zmęczony Gospodarz powierzył złoty róg Jaśkowi, lecz ten go zgubił, schylając się po czapkę z pawimi piórami. Gospodarz śpi, a lud rzeczywiście zbiera się i czeka na Wernyhorę.
• Lunatyczny taniec weselników do melodii granej przez Chochoła kończy dramat: przybywa Chochoł i zaczyna grać na patykach niby na skrzypcach. W takt jego muzyki goście weselni ruszają do tańca – a jest to taniec bolesny, letargiczny, somnambuliczny – dreptanie w kółko zamiast walki zbrojnej.

 

Kto jest kim w Weselu?

Postacie realne:

• Pan Młody – Lucjan Rydel, młodopolski poeta, w którym połączyły się talent z usposobieniem mało poetycznym – filisterskim, mieszczańskim. Śmieszył poprzez swoje gadulstwo oraz powierzchowne zafascynowanie wsią, objawiające się m.in. chodzeniem boso i nienoszeniem bielizny.

• Panna Młoda – 16-letnia Jadwiga Mikołajczykówna. Wyspiański ukazał ją jako energiczną, ale też nieco naiwną. W rzeczywistości była raczej cicha i nieśmiała.

• Gospodarz – Włodzimierz Tetmajer (1862–1923), przyrodni brat Kazimierza, malarz, pisarz, działacz polityczny. To on pierwszy (w 1890 roku) ożenił się z chłopką – Anną Mikołajczykówną (starszą siostrą Panny Młodej), czym zaszokował Kraków. Początkowo mieszkał w Bronowicach w biedzie, później zbudował własny dworek i to tam właśnie odbywało się wesele Rydla.

• Gospodyni – wówczas 27-letnia żona Włodzimierza Tetmajera; mądra, zaradna. Matka m.in. sportretowanej w dramacie Jadwisi (Isi).

• Marysia – trzecia z sióstr Mikołajczykówien. W młodości była zaręczona z malarzem Ludwikiem de Laveaux. Po jego wyjeździe za granicę i przedwczesnej śmierci wyszła za mąż za chłopa ze wsi.

• Poeta – Kazimierz Przerwa-Tetmajer (1865-1940). Doskonale wyraził dekadenckie nastroje epoki.

• Dziennikarz – Rudolf Starzewski (1870-1920), redaktor konserwatywnego dziennika „Czas”.

• Radczyni – profesorowa Antonina Domańska (1853-1917), ciotka Lucjana Rydla. Później pisał książki dla młodzieży (m.in. „Historia żółtej ciżemki” i „Paziowie króla Zygmunta”).

• Haneczka – Anna Rydlówna, młodsza siostra Lucjana Rydla.

• Zosia i Maryna – siostry Pareńskie, córki znanego lekarza krakowskiego. Zosia została później żoną Tadeusza Boya-Żeleńskiego.

• Żyd – Hersz Singer, karczmarz z Bronowic.

• Rachela – Pepa (Józefa) Singer, córka bronowickiego karczmarza.

• Czepiec – Błażej Czepiec, wuj Gospodyni, wójt i starosta weselny.

Wymienione postacie realne były tylko prototypami bohaterów Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W rzeczywistości Singer tak nie chciał „upodobnić się do fikcji”, że rozwiódł się z żoną i przeniósł do domu starców na krakowski Kazimierz. Chciał być sobą, a nie „Żydem z »Wesela«”. Jego córka Pepa zaś – w rzeczywistości raczej bezbarwna, tak się upodobniła do wizerunku przedstawionego przez Wyspiańskiego, że resztę życia zachowywała się jak Rachela.

 

Postacie fantastyczne:

Pojawiają się niektórym gościom. Symbolizują ich lęki, kompleksy, rozterki i marzenia. Są symbolami głębokich, nie zawsze uświadamianych pokładów psychiki tych ludzi.

• Widmo – malarz Ludwik de Laveaux, zmarły za granicą na gruźlicę. Pojawia się jednej z sióstr Mikołajczykówien, Marysi. Marysia wyszła za mąż za chłopa, chociaż również ona była zaręczona z inteligentem (Laveaux). Czyżby czuła się gorsza od sióstr, że nie poślubiła artysty, inteligenta? A może to cierpienie, tęsknota za tamtym lirycznym uczuciem?

• Stańczyk – znany z ciętego języka nadworny błazen ostatnich Jagiellonów. Jego pojawienie się Dziennikarzowi jest „wyrzutem sumienia” i aluzją do ideologii stańczyków. Odwołuje się do niepokojów bohatera, który nie do końca jest pewien, czy zaciemniając historię i propagując bierność, przekonanie o bezsensowności działań narodowowyzwoleńczych i lojalność wobec zaborców, postępuje słusznie.

• Rycerz Czarny – Zawisza Czarny z Garbowa, bohater spod Grunwaldu; średniowieczny ideał rycerza, prawego i honorowego. Przybywa do Poety, autora dramatu pt. „Zawisza Czarny”, który głosi ideały dekadenckie, pesymizm, pragnienie nirwany. Rycerz uosabia potęgę i moc, za którą tęskni poeta. I tematy narodowe zamiast pesymistycznych rozważań dekadenckich i schopenhaueryzmu.

• Hetman – zdrajca Franciszek Ksawery Branicki, jeden z przywódców konfederacji targowickiej. Zarzuca Panu Młodemu zdradę stanu szlacheckiego: „Czepiłeś się chamskiej dziewki!”. Pan Młody nie jest do końca przekonany, czy czasem nie zdradził swojej grupy społecznej, żeniąc się z chłopką. Wydaje się więc, że jego ślub nie był z miłości, ale wyrazem powierzchownej fascynacji wsią.

• Upiór – Jakub Szela, przywódca rabacji galicyjskiej z 1846 roku. Ukazuje się Dziadowi, starcowi, który przed laty uczestniczył w rabacji chłopskiej. Jego ukazanie się to przypomnienie krwawej przeszłości; rabacja galicyjska to wydarzenie, którego wspomnienie uniemożliwia porozumienie inteligencji i chłopów. Zresztą Dziad niezbyt wierzy w tę jedność.

• Wernyhora – legendarny lirnik ukraiński z XVIII wieku. Zwolennik porozumienia z Polską, wieszcz – jest sublimacją uczuć Gospodarza, który pragnie zgody narodowej. Jego pojawienie się jest być może wyrazem pragnienia czynu; wprowadza do utworu wątek powstania. Ta Osoba Dramatu różni się od pozostałych tym, że Wernyhora zostawia dowody swej obecności, są to: złota podkowa i złoty róg.

 

Co komu w duszy gra?

Pojawiające się w dramacie widma są uosobieniem rozterek, marzeń i problemów. Pojawienie się osób dramatu poszerza znacznie problematykę utworu, pozwala na wgłębienie się w dusze bohaterów. Staje się dziełem o naturze ludzkiej, lękach i obsesjach.

• Marysi ukazuje się Widmo – duch jej dawnego narzeczonego. Dziewczyna, choć jest mężatką, tęskni za utraconą miłością.

• Dziennikarzowi ukazuje się Stańczyk, który wręcza mu swą błazeńską laskę i powierza mu pewną misję: „Masz tu kaduceus polski,/ mąć nim wodę, mąć”. Bohater jest rozdarty wewnętrznie i cierpi z powodu błazeńskiej roli, jaką odgrywa w swoim środowisku.

• Poecie ukazuje się rycerz Zawisza Czarny, bohater spod Grunwaldu. Przypomina Poecie, że przed „świtem” wyzwolenia potrzeba narodowi wieszcza, który wskrzesi w narodzie siłę, przypomni jego dawną chwałę i wielkość. Poeta marzy o tym, by zostać wieszczem – odczuwa pragnienie potęgi, ale jednocześnie strach przed słabością.

• Panu Młodemu ukazuje się Hetman – Franciszek Ksawery Branicki, zdrajca ojczyzny, jeden z targowiczan. Hetman zarzuca Panu Młodemu zdradę stanu: „Czepiłeś się chamskiej dziewki?!”. Okazuje się, że ślub z wiejską dziewczyną nie był wynikiem głębokiego uczucia, lecz powierzchownej fascynacji wsią.

• Dziadowi ukazuje się Upiór – Jakub Szela, przywódca rzezi galicyjskiej. Dziad sceptycznie patrzy na zbratanie się chłopów i inteligencji.

• Gospodarzowi ukazuje się Wernyhora – postać z romantycznej poezji, legendarny prorok i lirnik ukraiński. Uwaga! Wernyhora różni się od pozostałych osób dramatu tym, że pozostawia po sobie dowody obecności (złoty róg i złotą podkowę). Gospodarz marzy o wielkim czynie narodowym, a jednocześnie nie potrafi podjąć działania.

 

Problematyka Wesela Wyspiańskiego

• Charakterystyka grup społecznych i ich wzajemnych relacji, ocena zdolności obu stanów – do czynu na rzecz ojczyzny.
  • Krytyka chłopomanii.
  • Słabość inteligencji.
  • Niezrozumienie wzajemnych potrzeb.

• Problem walki narodowowyzwoleńczej – brak gotowości społeczeństwa.

• Wpływ przeszłości na postawy współczesnych.

• Rozliczenie z mitami narodowymi, takimi jak: mit jedności narodowej, mit chłopa-kosyniera, mit szlachty (inteligencji) jako przewodniej siły narodu.

• Problem znaczenia literatury dla społeczeństwa.

• Krytyka pokolenia Młodej Polski – niezdolnego do czynu, pozbawionego wewnętrznej siły.

 

Symboliczny charakter dramatu

Przypomnij sobie najważniejsze symbole w dramacie:

• Chochoł – symbol martwoty i zniewolenia, ale też nadziei na odrodzenie się narodu.

• Taniec chocholi – symbol apatii i niemocy.

• Chata bronowicka – symbol polskiego społeczeństwa.

• Złoty róg – symbol jedności, siły duchowej narodu, pragnienia działania, na jego głos Polacy mieli powstać do walki o wolność.

• Czapka z piórami – znak próżności, egoizmu, przedkładania własnego interesu nad sprawy narodu.

• Złota podkowa – symbol szczęścia; Gospodyni chowa ją do skrzyni, co może oznaczać odłożenie tego szczęścia na później, ale także chciwość.

Spośród osób dramatu najbardziej wieloznaczny jest Chochoł. Być może, to symbol martwoty, fałszu, zniewolenia. Bywa też interpretowany jako ochrona, nadzieja na przyszłość – wiosną róża zakwitnie – Polska się odrodzi.

Symbolem jest także taniec do melodii granej przez Chochoła. Inspirację do tej sceny stanowił obraz Jacka Malczewskiego Błędne koło. Takie zakończenie sugeruje apatię, niemoc, niezdolność do czynu. Koło to powtarzalność – być może, polskich mitów, kompleksów czy ograniczeń. Ten zaklęty krąg nie pozwala na zerwanie z przeszłością, odrodzenie Polski i Polaków.

Symbole w Weselu:

• chochoł – symbol martwoty i zniewolenia, ale także nadziei na odrodzenie się narodu,
• taniec chocholi – symbol apatii i niemocy,
• chata bronowicka – symbol Polski, polskiego społeczeństwa,
• złoty róg – symbol jedności, siły duchowej narodu, pragnienia działania; na jego głos Polacy mieli powstać do walki o wolność,
• czapka z pawimi piórami – znak próżności, egoizmu, przedkładania własnego interesu nad sprawę narodową,
• złota podkowa – symbol szczęścia; Gospodyni chowa ją do skrzyni, co może oznaczać odłożenie tego szczęścia na później, ale także chciwość.

Rodzaje symboli w Weselu:

• symboliczne postacie – osoby dramatu,
• przedmioty – złoty róg, czapka z pawimi piórami, złota podkowa,
• miejsce – bronowicka chata,
• sytuacje – kończący utwór lunatyczny taniec.

Jaką ocenę poszczególnych warstw społecznych zawarł Wyspiański w Weselu?

Chłopi i inteligencja w Weselu

Uroczystości weselne stały się znakomitą okazją do przyjrzenia się relacjom dwóch grup społecznych: inteligencji i chłopom. Wyspiański dokonał pesymistycznej oceny polskiego społeczeństwa, które nie jest w stanie zjednoczyć się, by walczyć o wolność ojczyzny.

Czepiec próbuje porozmawiać o polityce, ale zostaje zlekceważony przez Dziennikarza, który wolałby widzieć wieś sielankową:

Niech na całym świecie wojna,
byle polska wieś zaciszna,
byle polska wieś spokojna.

Scena ta kończy się smutnym stwierdzeniem Czepca:

A, ja myślę, ze panowie
duza by juz mogli mieć,
ino oni nie chcom chcieć!

Panowie boją się, że polityczne zaangażowanie chłopów obróci się przeciwko nim (pamięć o rzezi galicyjskiej jest wciąż żywa). W rozmowach chłopów z panami widać niemożność porozumienia się – Radczyni w rozmowie z Kliminą wykazuje się kompletnym brakiem orientacji w realiach wiejskiego życia. Chłopi są nieufni – mają świadomość tego, że inteligencka fascynacja wsią jest płytka i że jest ona wynikiem przemijającej mody.

Wyspiański dokonuje surowej krytyki młodopolskiej ludomanii. Fascynacja wsią u Pana Młodego przybiera karykaturalne, niemal groteskowe rozmiary:

pod spód więcej nic nie wdziewam,
od razu się lepiej miewam.

O tym, że to pozorny zachwyt, świadczy fakt, że zabrania swojej siostrze pocałować parobka („drużbowie za głupi na to”) i sam nie jest pewien, czy żeniąc się z chłopką nie zdradza własnej klasy.
Gospodarz za to zafascynowany jest siłą i godnością chłopów, wśród których żyje już dziesięć lat:

A bo chłop i ma coś z Piasta,
coś z tych królów Piastów – wiele! (…)
chłop potęgą jest i basta!

Chłopi

• Mają zapał do walki, interesują się polityką.
• Lecz brakuje im świadomości narodowej, odpowiedzialności, umiejętności zrezygnowania dla sprawy narodowej z własnych korzyści (np. Jasiek gubi złoty róg, schylając się po czapkę z piórami).
• Potrzebują silnego, odpowiedzialnego przywódcy, który poprowadzi ich do walki.

Inteligencja

• jest spadkobierczynią szlacheckich tradycji narodowowyzwoleńczych, powinna przewodzić w walce; brakuje jej jednak chęci działania.
• Gospodarz kompromituje się jako ewentualny przywódca powstania, oddaje złoty róg Jaśkowi, zapomina o misji powierzonej mu przez Wernyhorę.
• Poeta jest pogrążony w apatii, boi się czynu.
• Dziennikarz, zamiast zagrzewać do walki, wspomina klęski Polaków.
• Inteligencja powinna być duchowym przywódcą, jednak nie ma wśród niej nikogo, kto udźwignąłby ciężar zadania.

 

Ocena społeczeństwa polskiego

Powstanie w Weselu nie wybucha. Żadna z grup społecznych nie dorosła do niego. Wyspiański rozprawia się z zakorzenionymi w polskiej świadomości mitami, m. in. z głoszonym w romantyzmie mitem jedności narodowej. Dość przypomnieć głoszone przez Zygmunta Krasińskiego hasło:

„Jeden tylko, jeden cud:
Z Szlachtą polską polski Lud”.

W dramacie widać fałsz przeświadczenia, że szlachta (inteligencja) jest przewodnią siłą narodu. Artysta sprzeciwia się także idealizowaniu chłopów po powstaniu kościuszkowskim – rozprawia się także z mitem chłopa kosyniera. Konfrontuje z trudną rzeczywistością wszystkie marzenia Polaków o odrodzeniu kraju.

Szukaj powiązań

Ocena narodu polskiego pojawia się w wielu utworach, np. w:

• Pieśni o spustoszeniu Podola Jana Kochanowskiego (Polak przed szkodą i po szkodzie głupi);

• Grobie Agamemnona Juliusza Słowackiego (Polska była „pawiem narodów” i „papugą”; skończyło się to fatalnie, bo została „służebnicą cudzą”);

• Modlitwie dziękczynnej z wymówką Andrzeja Bursy (osoba mówiąca w wierszu ma pretensje do Boga, że stworzył ją Polakiem);

• Co o bigosie pisać narodowym… Ernesta Brylla;

• Skumbriach w tomacie Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego i w przedstawieniach Teatrzyku „Zielona Gęś”

Portret pokolenia dekadentów
Tak by się nam serce śmiało
do ogromnych, wielkich rzeczy,
a tu pospolitość skrzeczy.

Ową pospolitość odnieść można do pokolenia Młodej Polski, które pokazuje Wyspiański w swoim dramacie. Młodzi dekadenci – Poeta, Nos – nie są w stanie sprostać zadaniom, które stawia przed nimi rzeczywistość. Nie potrafią zdobyć się na żaden czyn. Poeta marzy o byciu wieszczem, ale w swoich utworach pisze raczej o bezsensie istnienia, poddaje negacji wszystkie wartości. Nos jest karykaturą młodopolskiego cygana uciekającego w alkohol:

Piję, piję, bo ja muszę,
bo jak piję, to mnie kłuje;
wtedy w piersi serce czuję,
strasznie wiele odgaduję. (…)
Chopin, gdyby jeszcze żył,
toby pił.

 

Wesele jest dramatem o:

• Micie jedności narodowej – „Z polską szlachtą polski lud” – pisał Krasiński, a od tego czasu idea ta stała się jedną z najważniejszych klisz myślenia o Polsce. Wyspiański demaskuje ten mit, przedstawiając kulturową przepaść, jaka dzieli inteligencję od chłopów.

• Społeczeństwie, jego zróżnicowaniu – Wesele to także znakomity dramat obyczajowy. W zachowaniach postaci uchwycone zostały cechy poszczególnych grup społecznych i ich światopogląd. Znajdziemy w dramacie statecznych mieszczan, dekadenckiego artystę Nosa, cały przekrój społeczny chłopstwa, szlachcica-Sarmatę, żydowskiego karczmarza i krakowskich inteligentów. A wszyscy jak żywi.

• Kwestiach narodowych – tematyka to z rzadka poruszana w literaturze epoki. Tymczasem Wyspiański „odświeża temat”, w niełatwy i wnikliwy sposób przypomina o patriotyzmie, jednocześnie przedstawiając narodową niemoc, swoisty letarg.

• Śnie, uśpieniu – w tym wypadku chodzi przede wszystkim o uśpienie narodu symbolizowane przez chocholi taniec. Warto jednak zauważyć, że motywy oniryczne konstruują cały dramat, potęgując w ten sposób podstawowe znaczenie tematu.

 

Tematy, z którym można powiązać Wesele

• taniec,
• artysta,
• synkretyzm sztuk,
• ocena narodu polskiego,
• niepodległość,
• tradycja romantyczna,
• konflikty społeczne.

Źródła inspiracji Wyspiańskiego

• literatura romantyczna – łączenie świata rzeczywistego z fantastyką;

• koncepcja syntezy sztuk rozwinięta przez Ryszarda Wagnera – łączenie słowa poetyckiego z muzyką, śpiewem, tańcem, scenografią, światłem;

• nawiązania do malarstwa: Błędnego koła Jacka Malczewskiego, Kościuszki pod Racławicami, Stańczyka i Wernyhory Jana Matejki.

Zapamiętaj!

• Ludomania to fascynacja wsią i jej kulturą, która ogarnęła młodopolskich twórców; nie zawsze oznaczała szczere zainteresowanie, czasem to po prostu pozór. Jej owocem były między innymi śluby inteligentów z chłopkami. Została zarejestrowana w Weselu Wyspiańskiego.

• Wesele Stanisława Wyspiańskiego jest dramatem symboliczno-fantastycznym, lecz również realistycznym, spełnia rolę dramatu narodowego i dramatu społecznego.

• Teatr ogromny to koncepcja Stanisława Wyspiańskiego zakładała nie tylko możliwość ogarnięcia wielkich przestrzeni i różnych czasów przez dramat. Był on autorem wizji dramatu jako wielkiej syntezy sztuk, uważał, że na scenie powinny spotkać się muzyka, malarstwo, poezja. Ideę tę realizował w swoich dramatach.

Zobacz:

 

Wesele w pytaniach i odpowiedziach

Wesele na maturze

Czym i o czym jest Wesele Stanisława Wyspiańskiego?

77. Przedstaw Wesele Stanisława Wyspiańskiego jako dramat realistyczno-symboliczny.

Jakie są główne wyznaczniki artyzmu Wesela Stanisława Wyspiańskiego?

Omów kompozycję Wesela Stanisława Wyspiańskiego

Historia oraz współczesność w Weselu Stanisława Wyspiańskiego

Jaką ocenę poszczególnych warstw społecznych zawarł Wyspiański w Weselu?