Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej to powieść tendencyjna czy realistyczna?
Zacznij:
Zaznacz różnicę znaczeniową między terminami powieść realistyczna i powieść tendencyjna. Podkreśl, że powieść tendencyjna była formą charakterystyczną dla pierwszej fazy pozytywizmu polskiego, w miarę rozwoju prądu zaś znacznie popularniejsze stały się utwory typowo realistyczne.
Rozwiń:
Przedstaw realistyczne i tendencyjne cechy powieści:
- Dowody realizmu: wieloaspektowy, zróżnicowany obraz społeczeństwa; typowe dla realizmu kwestie techniczne – metoda millieu, narracja auktorialna; drobiazgowość topografii Korczyna i okolic; dokładność w opisie postaci i obyczajowości.
- Dowody tendencyjności: idea pracy – podporządkowane są jej najważniejsze wydarzenia powieści; schematyzm postaci – bohaterowie negatywni i pozytywni (oceniani także poprzez stosunek do pracy); fragmenty typowo ideologiczne – rozmowy Witolda z Benedyktem.
Zakończ:
Oczywiście odpowiedź brzmi – powieść realistyczna z elementami tendencyjności. Warto zauważyć, że to, co przeciętnego czytelnika Nad Niemnem najbardziej w powieści irytuje, to właśnie elementy poetyki realizmu tendencyjnego (schematyzm postaci, jednostronność ujęć problemów, patos niektórych scen).
Ważne pojęcie:
Powieść tendencyjna – inaczej powieść z tezą – choć jej autor posługuje się technikami realistycznymi, to naczelnym celem powieści jest z góry założone udowodnienie wybranej tezy – na ogół o charakterze społecznym, politycznym. W związku z tym niektóre aspekty przedstawionej rzeczywistości zostają wyolbrzymione, inne przemilczane. Ważne jest też uschematyzowanie postaci – bohaterowie są czarno-biali, jednoznaczni.
Zobacz:
Czy Nad Niemnem jest powieścią tendencyjna czy realistyczną?