Ćwiczenie kształtujące umiejętność analizy i interpretacji tekstu na poziomie rozszerzonym.
FRAGMENT 4
Tadeusz Różewicz, Banan
Siedzieliśmy w drwalce na torfie. Z dachu leciała srebrna deszczówka. Wbita w pień świeciła niebieskim ostrzem siekiera. Pachniało smołą i mokrym drzewem. Wyciągnąłem z kieszeni paczuszkę, rozwinąłem szorstki szary papier. Na papierze leżał banan. Banan ten kosztował trzydzieści groszy i nie odznaczał się specjalną urodą. Był blady, trochę przywiędły i zgnieciony. Złociste, wspaniałe banany, z którymi leżał za szybą wystawy, były dwa razy droższe od niego. Ale ten był pierwszym bananem w naszym życiu i zaświecił w mrocznej drwalce jak księżyc.
Zadania:
- Jaka historia została opisana przez Różewicza? Streść ten fragment.
- Czy odnajdujesz w utworze jakieś znaczenia symboliczne?
- Jaka jest rola zdrobnień używanych w powyższym fragmencie, wymień je.
- Jak prowadzona jest narracja? Do jakiego typu przeżyć odsyła czytelnika?
- Co to jest proza poetycka?
Odpowiedzi:
1.W dosłownym rozumieniu jest to opowieść o ludziach, którzy siedzieli w drewutni. Opisane są przedmioty, które ich otaczają, zapachy. W którymś momencie ktoś wyciągnął z kieszeni zawiniętego w papier przejrzałego już banana. Był tani, ale dla bohaterów idealny, gdyż był to pierwszy banan, jakiego jedli.
2. Pod tą prostą historią ukryta jest druga – symboliczna. Dzięki upoetyzowaniu tego, co jest przedstawione, wydarzenia nabierają nowych znaczeń. Mamy wrażenie, jakby stara drewutnia była bajkową krainą, miejscem magicznej niemalże inicjacji. I srebrna deszczówka, i świecąca niebieskim ostrzem siekiera, i wreszcie banan, puszysty, biały, który w drwalce zaświecił jak księżyc. Jest to więc niezwykły poetycki obraz inicjacji (kluczem są słowa: “był pierwszym bananem w naszym życiu”), przejścia do dorosłości, do innego świata.
3. Świat przedstawiony opisany jest poprzez używanie zdrobnień (takich jak: drwalka, paczuszka), przez co staje się oswojony, łagodny. Dzięki temu czytelnik wprowadzony zostaje w świat dziecięcy. Zdrobnienia te uwypuklają i podkreślają jeszcze rolę inicjacji, która ma się odbyć.
4. Narracja prowadzona jest w czasie przeszłym. Jest to więc powrót do zdarzeń i przeżyć z lat dziecinnych. Oparta jest na sile wspomnień, co wprowadza atmosferę nieco sentymentalną. W ten sposób autor podkreśla istotę siły pamięci, pamięci zdarzeń, miejsc, ludzi, którzy mieli wpływ na nasze życie.
5. Proza poetycka to utwór prozatorski o budowie opartej na prostych motywach fabularnych, charakteryzujący się bogactwem metafor, figur poetyckich, a czasem silną rytmizacją.
Zobacz: