Ćwiczenie kształtujące umiejętność analizy i interpretacji tekstu na poziomie rozszerzonym.
Fragment 53
Jarosław Iwaszkiewicz, Stara cegielnia
[…] Antoni dał mu scyzoryk, Wacek wyskoczył z baraku i skrywając się w gąszcz łopianów na narożniku nagle odwalił kamienie. Począł naprzód nakłuwać dość suchą ziemię nożem, a potem grzebać łapami, pazurami, palcami, aby jak najprędzej rozkopać to miejsce. Nachylił się nad ziemią, przypłaszczył pod krzakami i pracował jak pies dobierający się do nory królików. Twarz mu się ścięła w jeden wyraz bezmyślnego wysiłku. Pojękiwał z cicha. Włosy tak zawsze pięknie przyczesane wzburzyły się i pozlepiały nad czołem.
Pytania:
- Co możesz powiedzieć o narracji?
- Jakie czasowniki pojawiają się w tekście? Dlaczego?
- Jak prezentowane są działania bohatera?
Odpowiedzi:
1. Narracja w tym fragmencie jest obiektywna, opisująca prezentowane wydarzenia. Narrator nie ujawnia się szczególnie, choć daje wyraz swojej dogłębnej znajomości bohaterów: wie, jak wyglądali i co robili w sytuacjach innych niż ta opisywana. To narracja trzecioosobowa, charakterystyczna dla opowiadania.
2. Jak już wspomnieliśmy, ten fragment narracji jest opowiadaniem. I posiada wszelkie charakterystyczne dla tej formy literackiej znaki. Wszystkie czasowniki występują w czasie przeszłym. Ciąg zdarzeń jest ukazany chronologicznie, nie jest zakłócany żadnymi dodatkowymi wydarzeniami czy opisami.
3. Działania bohaterów prezentowane są chronologicznie (co podkreślają przysłówki takie jak: naprzód, potem). Co więcej, wszystkie działania prezentowane we fragmencie są jednostkowe, niepowtarzalne, stanowią jakby zapis dziania się jakiejś akcji, istnieją właśnie w tym konkretnym momencie fabuły.