Dzieło Potop – środkowa część Trylogii – to powieść historyczna skoncentrowana wokół wydarzeń wojny polsko – szwedzkiej z 1655 roku. Razem z Ogniem i mieczem oraz Panem Wołodyjowskim tworzą fresk historyczny i obraz Polski szlacheckiej. Przywołuje czasy potęgi Rzeczpospolitej, pokazuje postawy patriotyczne, pociesza, pokazując zwycięskie wyjścia z najgorszych opresji. Utwór obejmuje trzy pierwsze lata walki od momentu wkroczenia armii szwedzkiej do Polski aż po jej wyparcie na tereny Danii. Ukazuje
Lalka Bolesława Prusa Problematyka Wymiar filozoficzny: powieść o ludzkich dążeniach, idealizmie, złożoności natury ludzkiej i różnorodności charakterów. Wymiar społeczno–obyczajowy: obraz ówczesnego społeczeństwa, sytuacji i przemian warstw społecznych: arystokracji, mieszczaństwa, rodzącej się inteligencji, podziałów między nimi; opis życia i obyczajów ówczesnej stolicy. Wymiar patriotyczny: pamięć o powstaniu styczniowym, postulat reform społecznych. Wymiar psychologiczny: wielka powieść o miłości. Program pozytywizmu: obraz życia ubogich warstw społecznych, postulat organicyzmu, kwestia żydowska. Kompozycja Powieść dojrzałego
