Małą literą piszemy

  • Wszelkie rzeczowniki pospolite:
    kot, człowiek, kanapa, obraz, biurko
  • Nazwy dni tygodnia, nazwy miesięcy i okresów kalendarzowych:
    poniedziałek, sobota, czwartek, lipiec, miesiąc, kwartał, półrocze, rok, wiek, post, adwent.
    Wyjątek: Wielki Piątek, Wielka Sobota, Wielki Tydzień
  • Nazwy obrzędów, zwyczajów i nazwy tańców:
    andrzejki, mikołajki, dyngus, zaręczyny, oczepiny, walentynki, polka, kujawiak, oberek.
  • Nazwy epok literackich, prądów kulturalnych, gatunków literackich i muzycznych:
    antyk, romantyzm, futuryzm, modernizm, epos, ballada, preludium, sonata, bolero
  • Nazwy mieszkańców miast, osiedli, regionów i wsi:
    warszawianka, wrocławianin, lublinianin, poznaniak, lipczanka (mieszkanka wsi Lipce)
  • Nazwy okręgów administracyjnych:
    województwo podlaskie, powiat sieradzki
  • Nazwy strony świata i pojęć geograficznych:
    północ, południe, wschód, południowy zachód, biegun, przylądek, zatoka
  • Przymiotniki utworzone od nazw geograficznych
    azjatycki, norweski, tatrzańskie (pejzaże), skandynawskie (kraje), (obyczaje) kaszubskie
  • Nazwy wydarzeń historycznych:
    wojna stuletnia, kongres wiedeński, wojna chocimska, hołd pruski, bitwa pod Grunwaldem.
    Ze względów uczuciowych nazwy dotyczące nowszych wydarzeń historycznych można pisać wielkimi literami:

    • Powstanie Warszawskie,
    • Porozumienia Sierpniowe,
    • Obrady Okrągłego Stołu.
  • Nazwy istot mitologicznych lub fantastycznych:
    krasnoludki, syrenki, rusałki, diabły, trole, baba-jaga, elfy, gnomy, trolle, wilkołaki.
    Ale imiona istot mitologicznych i baśniowych zawsze pisze się wielką literą:
    Herakles, Afrodyta, Ozyrys, Set, Marduk, Isztar
  • Nazwy tytułów naukowych, zawodowych i godności:
    doktor, profesor, magister, inżynier, premier, prezydent, senator
  • Wyrazy, takie jak pub, kawiarnia, restauracja, apteka, hotel, zajazd, które towarzyszą nazwom lokali i obiektów handlowych, ale nie wchodzą w ich skład:
    • cukiernia „Magda”,
    • księgarnia „Conrad”,
    • zajazd „Zagłoba”
  • Nazwy religii i wyznawców:
    katolicyzm, buddyzm, islam, katolik, buddysta, protestant
  • Nazwy walut:
    dolar, rubel, marka, frank, złoty, euro.

Wielką literą piszemy

  • Imiona i nazwiska:
    Piotrek, Tomek, Magda, Jan Kowalski, Adam Nowak, Henryk Sienkiewicz, Staś Tarkowski.
  • Przydomki, pseudonimy, przezwiska:
    Rudy, Piegus, Mały, Gruby.
    Gdy w skład nazwiska, pseudonimu lub przydomka wchodzą przyimki, piszemy je małą literą (pozostałe człony wielką), np. Jan bez Ziemi.
  • Imiona własne zwierząt i roślin:
    Burek, Azor, Kleks, Reks, dąb Bartek.
    Ale nazwy gatunków roślin i ras zwierząt – zawsze małą literą:
    dog, pekińczyk, renkloda, malinówka, złota reneta, tulipan, storczyk.
  • Nazwy dynastii
    Jagiellonowie, Piastowie, Habsburgowie, Andegaweni
  • Imiona bogów i postaci mitologicznych:
    Zeus, Hera, Hefajstos, Demeter, Herakles, Atlas, Syzyf.
  • Nazwy kontynentów, państw, miast, regionów, prowincji, regionów, osiedli, wsi
    Polska, Austria, Zakopane, Łódź, Kujawy, Teksas, Saksonia, Alzacja, Żuławy, Zawoja
  • Nazwy mieszkańców kontynentów, państw i regionów, a także nazwy ludzi jako członków narodów, ras, plemion, szczepów:
    Afrykanin, Australijczyk, Azjata Niemiec, Rosjanin, Ślązak, Mazur, Wielkopolanin, Kaszub, Murzyn, Żyd, Apacz, Hebrajczyk, Aborygen.
  • Nazwy (geograficzne) rzek, mórz, jezior, wysp, gór, wyżyn, nizin, pustyń, puszcz, wysp, zatok, kanałów, zalewów, cieśnin, szczytów gór, przełęczy, jaskiń, wodospadów (niezależnie od tego, czy nazwa ta składa się z jednego czy z kilku wyrazów).
    Wisła, Bałtyk, Morze Czerwone, Gopło, Tatry Wysokie, Rysy, Sahara, Puszcza Białowieska, Wyspy Wielkanocne, Zatoka Gdańska, Kanał Panamski, Zalew Zegrzyński, Niagara

    • Jeżeli nazwa własna składa się z dwu członów i drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku, który się nie odmienia, wtedy pierwszy człon (wyraz pospolity): góra, nizina, półwysep, morze, jezioro, pustynia itp. piszesz małą literą, natomiast człon drugi – wielką.
      pustynia Gobi, wyspa Uznam.
    • Jeżeli nazwa własna składa się z dwu członów i człon drugi jest rzeczownikiem w dopełniaczu lub przymiotnikiem w mianowniku, oba człony piszesz wielką literą.
      Góra Kościuszki, Kanał Panamski, Wyżyna Małopolska
    • Przymiotniki: południowy, północny, wschodni, zachodni piszesz wielką literą, jeżeli stanowią one integralną część nazw geograficznych, nazw państw lub innych jednostek terytorialnych lub administracyjnych.
      Beskidy Wschodnie, Morze Północne, Tatry Zachodnie, Timor Zachodni
  • Nazwy gwiazd, planet, i konstelacji:
    Mała Niedźwiedzica, Gwiazda Polarna, Jowisz, Ziemia, Droga Mleczna, Księżyc, Słońce
  • Nazwy mieszkańców planet:
    Ziemianin, Marsjanin, Wenusjanin.
  • Nazwy dzielnic, ulic, placy, rynków, parków, budowli
    Mokotów, Plac Defilad, Stary Rynek, Park Saski, Barbakan, (katowicki) Spodek
  • Jeżeli stojący na początku nazwy wyraz: ulica, aleja, plac, park, kopiec, kościół, klasztor, pałac, zamek, most, brama, cmentarz itp. jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), piszesz go małą literą, a pozostałe wyrazy, które wchodzą w skład nazwy – wielką literą.
    kościół Mariacki, osiedle Zawodzie, kopiec Kościuszki, cmentarz Rakowiecki, plac Unii Lubelskiej, ulica Parkowa
    ale Aleje Jerozolimskie, Aleje Ujazdowskie
  • Nazwy świąt i dni świątecznych
    Nowy Rok, Boże Narodzenie, Wigilia, Wielkanoc, Boże Ciało, Dzień Matki, Dzień Dziecka, Święto Zmarłych, Wszystkich Świętych.
  • Tytuły czasopism:
    Pani, Wprost, Polityka.

    • W tytułach które się nie odmieniają, wielką literą piszesz tylko pierwszy wyraz.
      Dookoła świata, Mówią wieki, Po prostu, Żyjmy dłużej, Na przełaj
    • Jeśli w tytule występuje spójnik albo przyimek, napisz go małą literą,
      Kobieta i Życie, Literatura na Świecie.
  • Małą literą piszemy nazwy gatunkowe wydawnictw: dziennik, tygodnik, miesięcznik, kwartalnik.
    Ale, kiedy wyrazy tego typu są częścią tytułu: Nasz Dziennik, Tygodnik Powszechny, Kwartalni Literacki piszemy je wielką literą!
  • Tytuły oraz pierwszy wyraz w tytułach wielowyrazowych dzieł sztuki, utworów literackich i naukowych, w tytułach ich rozdziałów, w tytułach dzieł sztuki, deklaracji i ustaw.
    • W pustyni i w puszczy,
    • Fizyka ciała stałego,
    • Hołd pruski,
    • Konstytucja 3 maja,
    • Kodeks pracy,
      Ale są wyjątki: Pismo Święte, Stary Testament.
  • Tytuły filmów piszemy wielką literą, a w przypadku tytułów wielowyrazowych wielką literą piszemy pierwszy wyraz:
    Faraon, Podróż za jeden uśmiech.
  • Jednowyrazowe tytuły programów, audycji i widowisk radiowych i telewizyjnych:
    • Wiadomości,
    • Teleexpress,
    • Panorama
  • Nazwy jednostkowe urzędów, instytucji, szkół, fundacji, organizacji i towarzystw.
    • Publiczne Gimnazjum im Jana Kochanowskiego w Zawadach,
    • Sąd Rejonowy w Rzeszowie,
    • Ministerstwo Obrony Narodowej,
    • Uniwersytet Warszawski,
    • Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
  • Nazwy własne firm i przedsiębiorstw:
    Orlen, Winiary, Wedel, Kaliszanka
  • Nazwy marek wyrobów przemysłowych:
    • pióro Parker,
    • samochód Opel,
    • spodnie Wrangler,
    • narty Elan,
    • buty Adidas
  • Ale małymi literami – jeśli oznaczają konkretne nazwy wyrobów przemysłowych użytkowanych jako wyroby seryjne, np:
    Muszę kupić nowe adidasy.
  • Nazwy imprez politycznych, sportowych, rozrywkowych i kulturalnych
    • Igrzyska Olimpijskie,
    • Bieg Piastów,
    • Międzynarodowy Konkurs Chopinowski
  • Nazwy orderów i odznaczeń, nagród.
    • Małymi – nazwy: order, krzyż, medal, nagroda, jeśli nie wchodzą w skład pełnych nazw, np. order Virtuti Militari.
    • Jeśli są częścią nazw, piszemy je wielką literą – Order Orła Białego.
  • Wielkimi literami piszemy również nazwy programów i systemów komputerowych
    Word, Exel, Power Point.
  • Wielką literą pisze się przymiotniki utworzone od imion, nazwisk, pseudonimów, które odpowiadają na pytanie: czyj?
    • komedia Molierowska – czyja? napisana przez Moliera;
    • ballada Mickiewiczowska – czyja? napisana przez Mickiewicza,
    • poezja Miłoszowa – czyja? napisana przez Miłosza.
  • Jeśli przymiotniki utworzone od imion, nazwisk odpowiadają na pytanie: jaki? i określają książki, sztuki, filmy, obrazy, ale nie są wytworem osoby, od której nazwiska je utworzono – piszemy je wówczas małą literą, np.
    • dramat szekspirowski – jaki? napisany w stylu Szekspira,
    • komedia molierowska – jaka? w stylu Moliera

Zapamiętaj!

  • Wielką literą rozpoczynasz nowe zdanie.
  • Piszesz list do mamy? Wielką literą napisz:
    Kochana Mamo!
    Z niecierpliwością czekałem na list od Ciebie!
  • Piszesz pismo do dyrektora szkoły? Napisz wielką literą:
    Szanowny Panie Dyrektorze!
    Klasa II B ma zaszczyt zaprosić Pana na przedstawienie teatralne, które odbędzie się…”.

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Zasady ortografii

Interpunkcja. Zasady zastosowania przecinka