Także twórcy młodopolscy odżegnali się od romantycznej wizji świata, którego duszę stanowią groźne, swawolne, lecz pełne uroku nimfy, duchy. W plastycznych przedstawieniach, będących tłem stanów emocjonalnych bohaterów, wykorzystywano naturę do ogólniejszych, refleksyjnych, często pesymisty­cznych – zgodnie z modą na dekadentyzm – rozważań.

  • Nastrój smutku, melancholii, niepokoju wynikającego z przeświadczenia o wszechogarniającym złu, nieszczęściu, bezsensie życia, przemijaniu, rozpaczy, cierpieniu itp. dominuje w wierszach dekadentów, wykorzystujących w tym celu pejzaże: puste pola, łąki, zamglone drogi, wieczorne niebo, deszcz jesienny.
    Dramatu głównego bohatera nigdy nie ilustrują dynamiczne opisy burzy, wichru jak w romantyzmie tylko np. symboliczny obraz rozdartej sosny (Ludzie bezdomni).
  • Przyroda wspaniale nadawała się do wykorzystania w ramach nowego prądu – symbolizmu. Przykładem Krzak dzikiej róży w ciemnych smreczynach Jana Kasprowicza. Opis czerwonego kwiatu na tle szarych skał, srebrzystego potoku i próchniejącego pnia limby posłużył autorowi do ukazania zjawiska przemijania, śmierci. Ale można obraz ten utożsamiać też z klęską, niepowodzeniami. Zestawione kontrastowo barwy: jaskrawa czerwień jako młodość lub bunt przeciwko prawom natury, albo odradzanie się życia oraz błękitnopopielate odcienie wody i głazów jako codzienność, szara rzeczywistość lub twarde normy powodują u odbiorcy zderzenie uczuć optymistycznych – wiary, nadziei z przygnębiającymi, co zapewne miało oddawać zło­­­żoność ludzkiej egzystencji.
  • Malarskość tego przedstawienia – kontrastujące kolory, zmieniające się oświetlenie, które rzutuje na postrzeganie przyrody (i jej interpretację), stanowi świetny przykład realizacji założeń impresjonizmu w poezji.

Najpełniej jednak złożoność, bogactwo przyrody, jej ogromny wpływ na jednostkę i zbiorowość ukazał w swym dziele Chłopi Władysław Reymont.

  • Po pierwsze, przyroda narzuca rytm pracy – najmniej wolnego czasu mają chłopi w lecie, w tym okresie bowiem wypadają sianokosy, dożynki.
  • Także rytm życia towarzyskiego wyznacza natura – ożywia się ono w zimie, można wtedy spotkać się na tańcach w karczmie lub słuchać bajek i opowieści w domu. Zgodnie z prawami ziemi najważniejsze wydarzenia rodzinne – porody – odbywają się na wiosnę, gdy wszystko budzi się do życia.
  • Zmiany atmosferyczne mają duży wpływ na samopoczucie, nastroje chłopów; inaczej zachowują się, gdy pada deszcz, jest mglisto; inaczej reagują w upalne dni.
  • Przyroda stanowi także źródło inspiracji artystycznej – Jagna na przykład potrafi pięknie wycinać zwierzęta, rośliny z papieru.
  • Reymont zauważył również, iż ludzie w swych prawach moralnych przejęli niektóre elementy prawideł natury – pewne cechy walki o byt: w zbiorowości nie ma miejsca dla osobników starych, chorych, którzy zostają zmuszeni do żebrania bądź pracy najemnej u obcych.

Twórcy młodopolscy, w przeciwieństwie do romantycznych, nie wypracowali jednolitego kanonu postrzegania przyrody. Chłopi Reymonta, choć zdeterminowani naturą, pozostają w zgodzie z jej prawami. Chłopi Żeromskiego natomiast (Zmierzch), zmuszeni warunkami bytowymi do pracy ponad siły, wyłamują się, zakłócają odwieczny porządek.

Odkryciem Młodej Polski stały się Tatry. Po raz pierwszy w naszej literaturze zauważono ich piękno i bogactwo. Były wartością, która mogła nadać sens życiu, pozwolić na zapomnienie o bólu istnienia. Najwyższe osiągnięcia i największe mistrzostwo w tej tematyce wykazał Kazimierz Przerwa-Tetmajer. W jego Poezjach pojawiły się sugestywne opisy stawów, łańcuchów górskich, potoków oglądanych przez poetę z miejsc wówczas rzadko odwiedzanych. A także zjawisk atmosferycznych oddawanych za pomocą technik impresjonistycznych. Również innych twórców Tatry zachwycały swą potęgą, monumentalnością, bogatą florą i fauną, ale też stanowiły tło do refleksji związanych z problemem istnienia (Tadeusz Miciński, Jan Kasprowicz).

Zobacz:

https://aleklasa.pl/liceum/c155-powtorka-z-epok-literackich/c165-modernizm/mlodopolskie-tematy

https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/modernizm-mloda-polska-c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/c424-mloda-polska-2/jakie-poglady-na-temat-sztuki-i-roli-artysty-panowaly-w-epoce-mlodej-polski

Tematy charakterystyczne dla literatury Młodej Polski

Tematy młodopolskiej literatury

https://aleklasa.pl/liceum/c230-wiersze/spotkanie-z-poezja/spotkanie-9-w-masce-szatana