Jak Mickiewicz charakteryzuje szlachtę w Panu Tadeuszu?
Mimo wad i licznych przywar portret szlachty zawarty w Panu Tadeuszu jest jednak sielankowy.
Trudno znaleźć wśród szeregu świetnie zindywidualizowanych osób postać wyraźnie negatywną, antypatyczną lub odpychającą.
- Na przykład Stolnik Horeszko – niby pyszny, zadufany w sobie magnat, a jednak patriota, wróg zaborcy.
- Podobnie mściwy Gerwazy – okrutny, lecz wierny swojemu panu, także patriota, waleczny i odważny.
- Asesor i Rejent – dwa okazy kłótliwości są w swoich psich afektach sympatyczni i nieszkodliwi.
- Telimena – kokietka z manią petersburską jest oryginalna, kobieca i bawi towarzystwo.
- Dziwak Hrabia – jest także romantykiem z manierą – budzi pobłażliwe współczucie i sympatię.
W ostatecznym rozrachunku wychodzi na to, że dwie najlepsze postacie: Tadeusz i Zosia, w swojej doskonałości są po prostu najnudniejsze! Mówiąc zaś o szlachcie, trzeba pamiętać, że występuje ona w Panu Tadeuszu jako główny zbiorowy bohater. Umieszczenie w tytule młodego Tadeusza jest zwodnicze. Nie jest on tu pierwszoplanową personą – jest reprezentantem całej szlachty polskiej i dlatego nosi tak mało cech indywidualnych..
Nie jest też szlachta monolitem
Jest wewnętrznie zróżnicowana na określone grupy:
- magnateria (ród Horeszków),
- arystokracja (Hrabia),
- szlachta ziemiańska (Soplicowie),
- szlachta urzędnicza (Asesor, Rejent, Wojski, Gerwazy, Protazy),
- szlachta zaściankowa (Dobrzyńscy).
Wszystkie wyżej wymienione warstwy mają wady, lecz wszystkie mogą poszczycić się wieloma zaletami i miłością ojczyzny. Tęsknota do kraju, sentyment do dawnych czasów sprawił, że stworzył Mickiewicz wielką sielankę szlachecką.
Sarmatyzm
To pojęcie dotyczące kultury szlacheckiej poznałeś w baroku.
- W opiniach ludzi oświecenia nie było pochwałą – eksponowano szlacheckie wady, pychę, konserwatyzm, nietolerancję.
- W Panu Tadeuszu oglądamy inne oblicze sarmatyzmu: patriotyzm szlachty, jej przywiązanie do tradycji i obyczaju polskiego, prawość, waleczność. Mickiewicz pisze z sentymentem o szlachcie sarmackiej – takie ujęcie będzie kontynuował Sienkiewicz.
Zobacz:
W jaki sposób przedstawił Mickiewicz realizm życia obyczajowego szlachty w Panu Tadeuszu?
Pan Tadeusz Adama Mickiewicza jako portret szlachty polskiej.
Indywidualizacja języka postaci literackich w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza
Jakie cechy eposu homeryckiego kontynuuje Mickiewicz w Panu Tadeuszu, a co różni oba eposy?