Test
1. Przeczytaj fragment Wesela i wskaż,
a) kto posługuje się gwarą
b) kto używa języka literackiego
Zosia:
Drużba tańczy, proszę ze mną.
Kasper:
Panienka obcasem wpada.
Zosia:
A w kółeczko…
Kasper:
Dookoła.
Panienka se ta wesoła.
Ano Kaśka będzie rada,
jak przestoi.
Odp.
a) Zosia ………………………………………………..
b) Kasper ……………………………………………..
2. Na czym polega stylizacja w następującym tekście:
Od orawskiej strony dujom zimne wiatry,
Śnieżek polatuje, osedziały Tatry!
Kayimiery Przerwa-Tetmajer
a) na użyciu rymu i rytmu,
b) na obecności nazw geograficznych: Tatry, orawska strona,
c) na przekształceniach brzmieniowych: dujom, śnieżek, osedziały,
d) nie ma tu w ogóle stylizacji.
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………….
3. Jakim terminem określisz powyższą stylizację:
a) archaizacja,
b) dialektyzacja,
c) gwara środowiskowa
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………….
4. Czym różnią się stylizacje w przytoczonych niżej tekstach:
A.
Prowda… prowda je i moja i twoja, i wszystkich, kużdy ją mo… Prowda nie pies, coby ją jednyn wzion sobie na posterunek i ino lo siebie.
Władysław Reymont Zawierucha
B.
Medyk, medyk… Zaś by szlachecka córka, z samej krwi, miała pójść za człeka tak podłej kondycji?
Henryk Sienkiewicz Potop
C.
Zaraz wbiję się w swoje dorosłe, urodzinowe ciuchy! (…) Mogę się ubierać tak, jak zechcę!
Ubieram się oczywiście w „ciucharni”. Ile oni tam mają szykownych ciuchów, to aż głowa boli. Kosztują grosze, bo wszystko na wagę. Na Żabiance mamy trzy ciucharnie.
Lucyna Legut Miłość trzynastolatki
A. …………………………………………………………………………………………..
B. …………………………………………………………………………………………..
C. …………………………………………………………………………………………..
5. Stylizacja poniższego tekstu dokonana jest za pomocą:
a) archaicznych wyrazów
b) wyrazów typowych dla środowiska
c) przekształceń fonetycznych
– Na jedno musis przystać: abo się głodem zamórz, łeb se o mur rozwal, abo kies chłop, kie mas siłe w zyłak i kościak, to se upatrz takie jedno misce w sobie, chyć sie onego pazurami – i trzym.
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………….
6. Wskaż w tekście archaizmy:
To dziw, jakom ja całe życie tę białogłowską płeć lubił, a żeby tak powiedzieć za co, sam nie wiem, boć to licho bywa i zdradliwe, i płoche… Jeno, że to mdłe jako dzieci, więc niechże którą krzywda jakowaś spotyka, to aż ci serce z mizerykordii piszcy.
Henryk Sienkiewicz Pan Wołodyjowski
a) płeć, licho, jeno, serce
b) białogłowska, płocha, jeno, mdłe, mizerykordia
c) dziw, boć, jeno, jakowaś
d) dziw, licho, jakowaś, serce
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………….
7. Przeczytaj tekst i odpowiedz: czy autor posłużył się stylem:
A. potocznym,
B. popularnonaukowym,
C. urzędowym,
D. artystycznym.
Podróż cesarska do Gniezna spowodowana była szczególnie korzystnym dla Chrobrego zbiegiem okoliczności. Jedna z najbardziej znanych postaci na dworze cesarza rzymskiego – biskup praski Wojciech, osobisty przyjaciel Ottona III, zginął w 997 r. Z rąk pogan podczas swej misji chrystianizacyjnej w Prusach. I Otton i Wojciech mieli przed oczyma ideę wskrzeszenia Rzymu – uniwersalnego państwa chrześcijańskiego. Pod koniec X wieku mogło się wydawać, że czas zjednoczenia Włoch, Niemiec, Francji i nowych ziem – Słowiańszczyzny jest już niedaleki…
Na podstawie artykułu Henryka Samsonowicza Odprawa u Bolesława
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………….
8. W tekstach popularnonaukowych kalendarium służy do:
A. analizowania źródeł historycznych,
B. zaprezentowania faktów z otaczającej rzeczywistości,
C. uporządkowania informacji w sposób chronologiczny,
D. przedstawienia faktów w układzie przyczynowo-skutkowym.
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………….
9. Cechą stylu popularnonaukowego, który charakteryzuje poniższy tekst, jest:
A. przekazanie fachowych informacji w powszechnie zrozumiały sposób,
B. przewaga autorskiego komentarza nad prezentowaniem faktów,
C. obecność dużej liczby dat w tekście,
D. stosowanie prostych zdań w celu przedstawienia wydarzeń w zwięzły sposób.
List musi stanowić produkt rozwiniętej cywilizacji (nadawca musi umieć pisać, odbiorca – czytać, posłaniec być godny zaufania i móc poruszać się po kraju względnie bezpiecznie). Rozległym scentralizowanym monarchiom starożytnego Bliskiego Wschodu niezbędna była dobra łączność w przestrzeni, aby móc w granicach swych państw skutecznie sprawować rządy. Wiele tysięcy listów zapisanych pismem klinowym na glinianych tabliczkach wykopali archeologowie z piasków Mezopotamii. Najstarszy znany list egipski wysłał około r. 2400 p.n.e. faraon Pepi II niejakiemu Hirfufowi. Egipcjanie korespondowali dużo i ochoczo – papirus był świetnym i praktycznym materiałem piśmiennym. Sygnały optyczne stosowane były głównie w starożytnej Grecji. W czasach historycznych jednak używano przede wszystkim gońców pieszych, biegaczy długodystansowych, którzy przekazywali wiadomości ustnie. Najsłynniejszym z nich był legendarny żołnierz, wysłany w 490 r. p.n.e. pod Maratonem. (…)
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………….
10. Przeczytaj fragment wiersza Leśmian. Zaznacz wyrazy utworzone lub przekształcone przez poetę.
Wóz miotał w byle wieczność ognia rozprószyny,
A on patrzył w to tylko, co się w dal rozwidnia
I górując dołująca, mknął jak śród białydnia!
Bolesława Leśmian – Eliasz
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………….
11. Dopasuj neologizmy do wyrazów:
a) ściereczka do kurzu……………………………………………………………..
b) śliniaczek…………………………………………………………………………….
c) lampa………………………………………………………………………………….
d) szklanka……………………………………………………………………………..
e) pokrywka…………………………………………………………………………….
f) łyżeczka………………………………………………………………………………
g) dentysta………………………………………………………………………………
h) kapcie…………………………………………………………………………………
Neologizmy: zwis czteroramienny, kipichron, dźwigarek ręczny, łatwostłuczka, podgardle dziecięce, zębolek, skurzawka, cichostępy.
12. Neologizm znaczeniowy to wyraz:
a) chodak,
b) bagaż,
c) plomba.
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………….
13. Przeczytaj wiersz Juliana Tuwima i wypisz neologizmy artystyczne.
Wanda
Woda Wanda wiślana
głaź głębica srebliwa
po ciemurzu pazurem
wodzi jaskro księżawiec
sino płynie dno śpiewa
woda wanda ruślana
czesze włosy świetłodzie
topiel dziewny kaziewny
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………….
14. A. Określ co znaczą podane wyrazy:
dawniej: dziś:
a) prawica – ……………………………………………………………
b) rubież – ……………………………………………………………
c) nieboskłon – ……………………………………………………………
d) komnata – ……………………………………………………………
e) niewiasta – ……………………………………………………………
f) kobierzec – ……………………………………………………………
B. Uzupełnij: Powyższe wyrazy to: ……………………………………………..
15. Spróbuj dopisać archaizmy do współczesnych odpowiedników.
a) rabunek, bezprawne zabranie cudzej własności – …………………………………………………………….
b) wielki pożar – ………………………………………………………………………………………………………………..
c) torba podróżna, woreczek na pieniądze – ………………………………………………………………………..
d) szerokie, bufiaste spodnie – ……………………………………………………………………………………………
16. Przyporządkuj ciąg przykładów do odpowiedniego terminu.
A. ociec, bahatyr, wiesna, gwoli, onegdaj, aliści.
B. pała, lać wodę, kuć, skoczyć na drzewo – odejść
C. hit, make-up, peeling, cappucino
D. zwis męski, ćwiczki, oddeszcznica, błyskoprzytyk
a) archaizmy
b) neologizmy
c) zapożyczenia
d) gwara środowiskowa
Odpowiedzi:
1. Zosia – b), Kasper a),
2. c),
3. c),
4. A. dialektyzacja, B. archaizacja, C. stylizacja na gwarę młodzieży,
5. b),
6. b),
7. B.,
8. C,
9. A.,
10. rozprószyny, dołując, białydnia,
11. a) – skurzawka; śliniaczek; b) podgardle dziecięce; c) zwis czteroramienny; d) łatwostłuczka; pokrywka – kipichron; łyżeczka – dźwigarek ręczny, dentysta – zębolek, kapcie – cichostępy,
12. plomba;
13. głaź głębica srebliwa, jaskro księżawiec, ruślana, świetłodzie, topiel dziewny kaziewny
14. A. prawica – ręka, rubież – granica, nieboskłon – niebo, komnata – pokój, pomieszczenie, niewiasta – kobieta, kobierzec – dywan B. archaizmy;
15. a) – grabież; b) pożoga; c) sakwa; d) hajdawery;
16. A. – a); B. – d); C. – c); D. – b).
Zobacz: