Przed pracą klasową warto przemyśleć następujące tematy:
- Obrazy społeczeństwa średniowiecznego w świetle literatury epoki.
- Władza, miłość i śmierć w literaturze średniowiecza.
- Średniowieczni bohaterowie i ich postawy życiowe. Jak oceniasz je z punktu widzenia człowieka współczesnego?
- Uniwersalne problemy egzystencjalne trapiły ludzkość już w wiekach średnich… udowodnij w oparciu o literaturę epoki.
- Średniowieczna wizja Boga, świata i człowieka.
- Wzór świętego. W oparciu o przemyślenia nad biografią św. Aleksego, św. Franciszka i nad postulatami św. Augustyna (lub Tomasza) – przedstaw swoje zdanie.
- Kochankowie średniowiecza – które z miłosnych fabuł średniowiecznej literatury wzruszyły cię, a może… zirytowały?
- Świat literatury średniowiecza światem magii, baśni i symboli.
- Obyczaje i konflikty ludzi średniowiecza.
- Wzorce parenetyczne średniowiecza wczoraj i dziś. Czy wszystko uległo dezaktualizacji?
Komentarz
Pisemna wypowiedź na powyższe tematy nie powinna budzić wątpliwości. Dobrą formą pracy będzie rozprawka, ktoś ambitniejszy może pokusić się o esej. Można także poeksperymentować, jeśli chodzi o kompozycję wypracowania, choć lepiej robić to w uzgodnieniu z polonistą i raczej w pracy domowej niż na klasówce. Wówczas można podjąć próbę skonstruowania pracy-debaty pomiędzy np. rycerzem, królem a ascetą. Naświetlić problem z punktu widzenia drugoplanowych postaci (żony św. Aleksego, Oliwiera – przyjaciela Rolanda, króla Marka – męża Izoldy itd.). Można jako ramę pracy-opowiadania zafundować sobie podróż w czasie, ożywić średniowieczne dziełami malarskimi (pomysł dla zainteresowanych historią sztuki), użyć formy wykładów filozoficznych z ust autorytetów, nawet pozwolić sobie na założenia: co by było, gdyby… Wyobraźnia może podpowie Ci szereg innych pomysłów: scenariusz filmowy, sztuka teatralna, stary rękopis, listy zakochanych… Jak najciekawsze formy trzeba wypełnić dobrą treścią. Przywołać odpowiednie przykłady: postacie albo zdarzenia, przemyśleć i skomentować ich ideologię i sens. Sięgnij do cytatów z różnych utworów: tych średniowiecznych, tych nawiązujących do epoki i tych z opracowań epoki oraz po lektury i przykłady spoza kanonu szkolnego, to zawsze podnosi poziom pracy.
- Przy temacie 1
– nie zapomnijcie o hierarchiczności społeczeństwa średniowiecznego i o tym, że każdy stan otrzymał w literaturze charakterystykę, a czasem krytykę. Tu „częściami” pracy mogą być prezentacje kolejnych stanów (rycerstwo, kler…) z własnymi komentarzami (zawsze podaj literacki adres źródła!).
- Temat 2
wymaga prezentacji pojmowania wymienionych pojęć (czyli najpierw teorii), a potem potwierdzenia wniosków przykładami praktycznymi. Można i trzeba zdradzać własne opinie.
- Temat 3, 6, 7 oraz 10
odwołują się do bohaterów średniowiecznej literatury lub do osób historycznych – w każdym razie do ludzi. A zatem, chcąc nie chcąc, będziecie musieli użyć elementów charakterystyki. Niech będą jak najbardziej barwne, mogą być dowcipne – nie zapominajcie jednak o motywacjach czynów, jakie posiadali bohaterowie epoki w jej wymowie duchowej.
- Temat 4
jest nieco… filozoficzny. Może troszeczkę trudniejszy, ale ciekawy. Jeśli przyjrzymy się bliżej egzystencjalnym problemom trapiącym ludzi w zbrojach i habitach, dokonamy odkrycia, iż są te same co dziś, w dobie Internetu i lotów w kosmos. Podpowiem: lęk przed śmiercią, poczucie znikomości życia, ból po stracie najbliższych: ból matki nad zwłokami syna, uwielbienie dla ideałów, rozmyślania o cierpieniu człowieka, o honorze i powinnościach – wreszcie o miłości i rezygnacji z niej w imię wyższych celów. To naprawdę są również dylematy współczesne. Podpowiem też, by pracę układać według problemów i pokazywać, jak widziano je wówczas, jak dziś – nie według wyliczanki tytułów.
- Temat 5
z kolei pyta o wizję świata i Boga, a ta inna była w średniowieczu niż dziś. Przynajmniej w dużej mierze. Wypadałoby najpierw ją nakreślić: jej teocentryzm, wymowę systemów filozoficznych, potem zaś pokazać jaką realizację praktyczną znajdowała w życiu ludzi.
- Temat 8
każe popatrzeć na literaturę pod pewnym kątem: poszukać w niej baśniowości, magii, symbolu. Jest tego mnóstwo. Weźmiecie cykl arturiański: tam roi się od smoków, wróżek, jest czarnoksiężnik Merkin, św. Graal itd., itd. W Pieśni o Rolandzie magiczną moc ma róg Rolanda i jego miecz zwany Durendalem. Scena śmierci Rolanda kreowana na podobieństwo śmierci Chrystusa ma wymiar ze wszech miar symboliczny. Symboliczne jest zrośnięte drzewo, które wyrośnie z grobu Tristana i Izoldy. Czy trzeba więcej? Jeśli tak to przywołajmy zamiłowanie epoki do liczb, symbol drabiny – drogi do nieba, symbolikę barw (żółty po dziś dzień oznacza zdradę a czerwień miłość) i, oczywiście, alegorie epoki, doskonale widoczne w moralitetach. Uosobienia znalazły: Cnota, Męstwo, Czystość, a także – śmierć.
Zobacz: