W polskim romantyzmie powraca pięć ważnych tematów:
- Miłość
Miłość romantyczna – wpływa na los bohatera romantycznego, pojawia się w poezji, w dramacie i w eposie. Jest to miłość tragiczna, nieszczęśliwa, prowadząca do obłędu i samobójstwa. Stanowi też zapis z osobistych losów twórców w literaturze.
Zaistniała w romantyzmie także krytyka tego schematu – w komediach Aleksandra Fredry.
- Natura
Jest nie tylko tłem wydarzeń w romantycznych utworach.- Natura jest inspiracją dla wyobraźni poetyckiej, żywym i znaczącym elementem świata, współodczuwa cierpienia postaci, stwarza nastrój.
- Nie traktowano natury naukowo – obdarzono ją duszą, natura to „twór żywy i czujący” – z jednej strony idealny, uporządkowany, wiecznie się odradzający, z drugiej pełen grozy, tragiczny i naznaczony śmiercią.
- Natura towarzyszy wszystkim bohaterom utworów romantycznych, jest tłem Sonetów krymskich, odgrywa niebagatelną rolę w lirykach Mickiewicza, Słowackiego, jest głosem w dyskusji o świecie.
- Poezja i rola poety
To bardzo ważny temat literatury romantycznej.- Wizerunek poety to obraz człowieka wyniesionego ponad tłumy, samotnego i wyobcowanego.
- Poeta jawi się na górskich szczytach, pojedynkuje się z Bogiem, sam walczy o idee narodów.
- Poezja jest siłą stwarzającą, a zatem niemal mocą Boską.
- Nawołuje do walki (tyrteizm) lub uspokaja, może być także skarbnicą świętości narodowych i więzią zespalającą pokolenia.
- Mesjanizm
Temat charakterystyczny dla literatury polskiej. Literatura romantyzmu stworzyła typ bohatera, który spełnia misję poświęcenia się za innych, jest „Mesjaszem”, czyli zbawcą. Modne było również hasło mesjanizmu narodowego, czyli interpretowania niewoli Polski jako aktu poświęcenia się za inne narody, uznawanie Polski za naród wybrany, za Chrystusa narodów.
- Walka o wolność
Również temat charakterystyczny dla romantyzmu polskiego. Patriotyzm i walka o wyzwolenie kraju spod zaborów. Literatura nie tylko ujawnia miłość ojczyzny i pragnienie wolności głoszonej przez twórców, także dyskutuje metody walki i sposób działania (mit buntu, spisku i zdrady). Towarzyszy temu wspomnienie dawnej świetności Polski, i uświęcenia portretów męczenników sprawy narodowej.
Zobacz:
Określ powieść poetycką jako gatunek literacki