Ćwiczenie kształtujące umiejętność analizy i interpretacji tekstu na poziomie rozszerzonym.
Fragment 37
Joseph Conrad, Smuga cienia
Tylko młodzi miewają takie chwile. Nie mówię o bardzo młodych. Ci w ogóle nie dostrzegają poszczególnych chwil. Przywilejem wczesnej młodości jest sięganie poza teraźniejszość – cudowna ciągłość nadziei, nie znającej przerw ani zagłębiania się w siebie.
Ledwo zawrzesz za sobą furtkę dzielącą cię od wieku chłopięcego, a już wkraczasz w zaczarowany ogród. Nawet cienie jarzą się tu od obietnic. Każdy zakręt drogi pociąga inną ponętą. Nie dlatego, aby to w twoim mniemaniu był ląd nie odkryty, przeciwnie, wiesz dobrze, że cała ludzkość kroczyła tą drogą. To, co ogarnia cię niewysłowionym urokiem, to właśnie zetknięcie się z powszechnym doświadczeniem, od którego oczekujesz jakichś szczególnych lub zupełnie osobistych wrażeń – odrobiny czegoś własnego. (…)
Pytania:
- Co możesz powiedzieć o narratorze i narracji w tym fragmencie?
- W jaki sposób potraktowany jest przez narratora czytelnik?
- Jakim tonem mówi narrator, dlaczego?
- W jaki sposób przedstawione są rozterki młodości?
- Jakich słów używa autor, by opisać nadzieje młodości?
Odpowiedzi:
1. Narrator w tym utworze jest pierwszoosobowy. Pierwszy fragment utworu to narracja opisowa, mówiąca o jakimś stanie wewnętrznym, przeżyciach. Można nazwać to narracją pamiętnikarską – narrator mówi o prawdach ogólnych, lecz w taki sposób, jakby wspominał swą młodość.
2. Narrator w swym wywodzie mówi tak, jakby zwracał się wprost do czytelnika, prowadził z nim pewnego rodzaju rozmowę, a w każdym razie, jakby czytelnik dokładnie rozumiał stan, w jakim narrator się znajduje. Czytelnik traktowany jest jako partner, narrator zwraca się do niego używając drugiej osoby liczby pojedynczej.
3. Narrator przemawia tonem niemalże patetycznym, jakby wygłaszał myśl, której nie sposób się sprzeciwić. I rzeczywiście, słowa narratora dotyczą prostych i oczywistych praw rządzących młodością, jej potrzebami i oczekiwaniami.
4. Młodość w tym utworze przedstawiona jest jako stan duszy, która domaga się przygody. Dorastający, ale jeszcze naiwni i ufni w przyszłość ludzie pragną, by ich życie nie było rutynowe, by to, co ich spotka, było jedyne w swoim rodzaju, by było godne opisania w powieści.
5. Określenia dotyczące młodości: cudowna ciągłość nadziei, zaczarowany ogród, obietnice, ponęty, ląd nie odkryty, niewysłowiony urok, osobiste wrażenia – wszystkie te określenia odnoszą się do radości życia, czegoś, co ma nastąpić, jest podniecające, a jednocześnie tajemnicze.