Romantyzm i realizm bardzo różnią się między sobą jako epoki literackie. Różnice te dotyczą jednak przede wszystkim spojrzenia na literaturę i sztukę.
- Dla romantyków źródłem twórczości było przede wszystkim natchnienie i wyobraźnia twórcza kierowana uczuciem, dla realisty rzeczą podstawową jest wiedza na temat środowiska i ludzi, których opisuje. Stąd wykreowana przez realizm sylwetka pisarza to wzór badacza, który wie więcej i swa wiedzą dzieli się z resztą społeczeństwa. Romantyzm relacji pisarz-społeczeństwo w ogóle nie zakładał. Tam twórca był jednostka wybitną, nadwrażliwcem stroniącym od ludzi i nie znajdującym wśród nich zrozumienia.
- Literatura realistyczna ze względu na swe założenia jest więc literaturą opisującą rzeczywistość – ma przekazywać prawdy o społeczeństwie i jego prawach oraz nauczać, jak nie postępować lub postępować słusznie. W romantyzmie dominowała głównie literatura tyrtejska, nawołująca do czynu i wyrażająca wole walki. Jej głównym zadaniem było wyrażanie uczuć, a celem ukazanie wewnętrznego świata jednostki pojmowanej jako indywiduum. Dlatego też pod względem gatunkowym w romantyzmie panował przede wszystkim poezja: to czas liryki i dramatu. W realizmie rozwijają się głównie gatunki epickie: powieść, nowela i opowiadanie.
Zobacz:
Jakie pojęcia i hasła uznasz za najbardziej charakterystyczne dla epoki romantyzmu?
Program i filozofia epoki realizmu. Wymień pojęcia i ich znaczenie
Jaka jest romantyczna wizja świata i czym różni się od wizji oświeceniowej?
Wymień główne założenia romantyzmu. Czym romantyczna wizja świata różni się od oświeceniowej?