Postawą człowieka dzisiejszego wobec jawnego zła jest często naiwność i nieodpowiedzialność. Oprzyj swoje rozważania na podstawie opowiadania Sławomira Mrożka pt. Szuler. (rozprawka)
Forma wypracowania
To, oczywiście, rozprawka. Pamiętaj o jej trzech częściach – tezie, argumentach potwierdzających tezę, podsumowaniu (ostatecznym potwierdzeniu lub obaleniu tezy).
Teza słuszna czy nie?
Masz uzasadnić słuszność tezy zawartej w temacie wypracowania lub ją obalić. Jeśli więc zgadzasz się z tematem, Twoje zadanie to znaleźć argumenty, które potwierdziłyby stwierdzenie, że ludzie wobec zła są naiwni i nieodpowiedzialni. W naszym przypadku wystarczy, że przeanalizujesz postawę bohaterów opowiadania Mrożka.
Kontrargumenty
Pamiętaj, że w rozprawce możesz zawrzeć kontrargumenty. Nie wszyscy ludzie przecież wobec zła zachowują się naiwnie i nieodpowiedzialnie. W opowiadaniu Mrożka nie ma takich przykładów, ale znajdziesz je przecież wokół siebie.
Wiadomości z lekcji, czyli na czym bazujesz
Na lekcji omawialiście opowiadanie Sławomira Mrożka Szuler. Do napisania zadanej rozprawki niezbędne będą wnioski, do których doszliście.
Bohaterowie
Każdy z bohaterów reprezentuje pewien typ jest symbolem pewnych postaw ludzkich. Ma alegoryczne, niedosłowne znaczenie, które czytelnik sobie dopowiada, dookreśla.
- Szuler = cudzoziemiec
Oszust, który właściwie nie oszukuje, mówi od razu, kim jest. Nie wiemy, skąd się wziął, skąd przychodzi, dokąd idzie i właściwie po co tu jest. Nie zmusza bohaterów do gry, ostrzega, że nie mają z nim żadnych szans. Ogrywa ich w karty. Ale przede wszystkim wystawia na próbę ich wiarę.
Według ludowej tradycji (baśnie, podania) cudzoziemiec to ktoś, kto przychodził z zewnątrz, przynosił zagrożenie, zło; to obcy, szatan, kusiciel. (Uwaga! Inne znaczenie niż: obcokrajowiec).
- Nowosądecki
Nieufny, szybko się denerwuje, łatwo ulega emocjom, zawzięty. Zaczyna grę, bo podejrzewa, że cudzoziemiec kłamie. Nie chodziło mu o odegranie się, zdobycie utraconych pieniędzy. Nie liczył na nagłe odwrócenie passy i na wygraną. Od początku nie wierzył po prostu, że szuler był faktycznie oszustem. „Jego wiara przyniosła mu zaszczyt”. Jest przekonany, że przechytrzył szulera.
- Beyer
Niezdecydowany. Nie potrafi podejmować decyzji i pogodzić się z ich skutkami. Uległy. Na początku pragnie wygrać, ale po kolejnych przegranych chce mieć święty spokój, nie zależy mu na poznaniu prawdy za wszelką cenę. Ma dosyć grania i przegrywania, chce tylko, by szuler się przyznał, że oszustem nie jest.
- Narrator
Rozsądny, trzeźwo myślący, zdystansowany. Jest jednym z grających bohaterów, ale nie angażuje się w grę tak jak pozostali. Obserwuje reakcje i zachowanie graczy.
Dlaczego grają?
- Narrator – wie, że nie należy grać z szulerem, ale czemu nie spróbować. To nowe doświadczenie.
- Nowosądecki – nie wierzy, że szuler to szuler, chce udowodnić (przede wszystkim sobie), że cudzoziemiec kłamie.
- Beyer – nie chce dać się zastraszyć, myśli, że cudzoziemiec powiedział o swoich metodach, by gracze się przestraszyli i łatwiej poddali w grze.
Jakie postawy wobec zła uosabiają?
- ciekawość (narrator)
- kaprys, fantazja, naiwność (Beyer)
- ryzykanctwo, nieodpowiedzialność (Nowosądecki)
Morał
Interpretacja opowiadania prowadzi do pewnego wniosku, morału: w naszym świecie bywa (niestety) tak, że zło, nawet zupełnie jawne, zwycięża. Ludzie rozmaicie zachowują się w obliczu zła – bywają naiwni, nieodpowiedzialni. Próbują też różnie się złu przeciwstawić – są ostrożni, nieufni albo odważni i uparci, myślą rozsądnie, trzeźwo, są honorowi. Nawet pozorna uległość nie przechytrzy zła.
Przykładowe wypracowanie
Postawa człowieka wobec jawnego zła nie zmienia się od wieków. To strach, naiwność, ryzykanctwo, nieodpowiedzialność. Świetnie ilustruje to opowiadanie Sławomira Mrożka Szuler. Scenka z życia karciarzy prezentuje bowiem prawdy szersze, ogólne, charakterystyczne dla innych ludzi (którzy z kartami mogą nie mieć nic wspólnego). Jakie to prawdy?
Dlaczego ludzie są wobec zła tacy naiwni?
Dlaczego decydują się na zło? Bo, jak narrator opowiadania, mówią sobie: dlaczego właściwie nie spróbować, co mi szkodzi? Są ciekawi, chcą eksperymentować. Albo, jak Nowosądecki, mają nadzieję, że krzywda za chwilkę się skończy, i grzęzną w niej z czasem po uszy… Lub też, jak Beyer, pragną wykazać, że niesprawiedliwość wcale złem nie jest – wydaje im się, że jak usłyszą, że rzeczywistość jest dobra, zło odmieni się jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Są zbyt naiwni.
Zło wciąga – bohaterowie grają i grają… Nie zrażają ich kolejne przegrane. Nie chcą uwierzyć, że są oszukiwani. Ludzie często sami siebie oszukują, jak Nowosądecki, który zupełnie świadomie odrzuca prawdę, oszukuje się, widzi fakty, jak chce – myśli, że nabrał szulera, bo udawał, że wierzy w jego oszustwa. Niektórzy natomiast bezmyślnie, nieodpowiedzialnie naśladują innych, nie zastanawiając się nad tym, że ich wzór może być zły, tak jak przykład narratora, który gra tylko dlatego, że grają jego koledzy.
Interpretacja opowiadania prowadzi do jednego wniosku: w naszym świecie bywa, niestety, tak, że zło, nawet zupełnie jawne, zwycięża. Ludzie, co prawda, próbują się złu przeciwstawić – są ostrożni, nieufni albo odważni i uparci, myślą rozsądnie, trzeźwo, postępują honorowo. Jednakże z reguły okazują się w jego obliczu zbyt naiwni i nieodpowiedzialni.
Przykładowe wykorzystanie cytatu
Cytat popierający tezę, ilustrujący jeden z argumentów zawsze jest w rozprawce mile widziany. Ale nie może być pozostawiony sam sobie. Oto przykładowe wykorzystanie cytatu:
Zło jest puste i potrzebuje coraz więcej wokół siebie niegodziwości. Jest jak tocząca się z góry lawina. Na początku to kilka drobnych kamieni, które można zatrzymać. Pochłania również najlepszych. I, co gorsza, „największym złem nękającym świat jest nie siła ludzi złych, lecz słabość najlepszych” (Romain Rolland). Nie sprzeciwiając się złu u jego źródeł, okazujemy naszą słabość, bezmyślność i naiwność. Jest ono krzykliwe i dba o swoją reklamę. Dobro zaś, które nie pokazuje swej twarzy, tchórzy, skrywa się przed panoszącą się niegodziwością, jest złem największym, jest słabe i ustępuje pola nikczemności. Więc „zło dobrem zwyciężaj”, jak mówił ks. Jerzy Popiełuszko.
Zło inaczej
Nie możesz się powtarzać. Przygotuj grupę wyrazów bliskoznacznych, którymi możesz zastąpić „zło”, np.:
- krzywda,
- niesprawiedliwość,
- niegodziwość,
- zbrodnia,
- nikczemność,
- podłość,
- fatum,
- czyn niemoralny,
- czyn karygodny,
- szatański pomysł,
- czyn wołający o pomstę do nieba.
Pomocne pojęcie!
Groteska
Sposób przedstawiania świata w literaturze i sztuce. Rzeczywistość, w której zwyczajne, znane elementy łączą się z elementami dziwnymi, zdeformowanymi. Wszystko tu jest przejaskrawione, wyolbrzymione – przez to śmieszne, komiczne, absurdalne, bezsensowne.
Groteskowe opowiadania Mrożka przedstawiają charakterystyczne, życiowe postawy ludzi. Groteska Mrożka jest więc uniwersalna, często porównywana do przypowieści – mówi bowiem o ludziach, ich zachowaniach, charakterze, wartościach, mechanizmach rządzących człowiekiem, państwem, światem.
Zobacz: