Dawid Copperfield
Treści związane z lekturą, potrzebne do egzaminu
Obraz szkoły – ważne lekcje opisane w literaturze
Jest ich trochę. Bardzo nadają się na temat główny testu – kiedyś szkoła doczeka się tego zaszczytu. Jak literatura pokazuje szkołę, co o tym pamiętać, jak krytykuje ułomności systemu kształcenia, szkołę i bezduszne, otępiające metody wychowawcze.
Do tych scen możemy zaliczyć:
- Słynną lekcję polskiego z Ferdydurke Witolda Gombrowicza, na której Pylaszczkiewicz nie chce sztucznie zachwycać się Słowackim i nie może pogodzić się ze sloganem, że Słowacki wielkim poetą był… O przestraszonych belfrach wypełniających nakazy programu padają tu słowa – że nigdy nie powstała w ich głowach myśl własna…
- Obrazy londyńskiej szkoły pana Creakle, do której trafia Dawid – to skandaliczna placówka. Dickens celowo opisuje ją w taki sposób, by protestować przeciw podobnym instytucjom, tworzonym przez podejrzane indywidua… Metody wychowawcze, zastraszanie i dzieci, i nauczycieli, ponura atmosfera, pole do przemocy jednostek silniejszych nad słabszymi – to zbiór prawd o szkole XIX wieku, przeciw której protestuje pisarz.
- Podobnie nieludzkie metody i warunki bytowania angielskiej szkoły dla dziewcząt pokazuje pisarka wiktoriańska Emily Brőnte w Dziwnych losach Jane Eyre. Pokazuje, jak ważna jest edukacja dla ukształtowania w człowieku wartości, odnalezienia siebie.
- Podobna tematykę podejmuje Gombrowicz w Ferdydurke. Pokazuje jak silny wpływ ma szkoła na kształtowanie młodych umysłów choć wcale tego nie pochwala. (Recytacja romantycznej poezji Syfona okazuje się zwycięska wobec buntu Pylaszczkiewicza.)
Dojrzewanie, młodość, poszukiwanie siebie – taki temat gościł na egzaminie w roku 2008! Powtórz wiedzę przy lekturze: Mały Książę, Syzyfowe prace, Kamienie na szaniec.
Sieroty – nieszczęśliwe dzieciństwo
Taki motyw wiodący jest jak najbardziej możliwy. Literatura – zwłaszcza młodzieżowa – zna wiele przykładów bohaterów tego typu. Sierotami wychowywanymi przez kuzynów lub obcych ludzi są: Ania z Zielonego wzgórza, Mary z Czarodziejskiego ogrodu, Polyanna Whiter, a nawet bardzo, bardzo znany współcześnie bohater – Harry Potter.
Co łączy te postacie?
Brak im najważniejszej wartości – miłości rodziców. Tułają się po świecie i zaznają zła. Ale zawsze ich historia dobrze się kończy – znajdują rodzinę i opiekę a w przypadku Harrego sens życia i przyjaciół w Hogwarcie.
Nie przypadkiem temat niedoli dziecka staje się modny w realizmie (u nas podejmują go Prus, Sienkiewicz, Orzeszkowa) wcześniej dzieci rzadko pojawiały się na kartach literatury, w XIX wieku problem zaniedbania dzieci stał się palący i pisarze uznali, że muszą z nim walczyć.
Krótka wypowiedź pisemna
Napisz kartkę pocztową od Dawida do mamy z pobytu u rodziny Peggoty.
Do:
Sz.P. Klara Copperfield
Wroni Bór
hrabstwo Suffolk, Anglia
Od:
Dawid Copperfield
Wybrzeże Yarmouth
Łódź Pana Peggoty
Kochana Mamo!
Pozdrawiam Cię serdecznie i przesyłam pozdrowienia od gościnnych Państwa Pegotty. Jest tu cudownie – poznałem nowych przyjaciół, Hama i Emilkę. Pani Gummidge świetnie gotuje, a wuj opowiada o swoich przygodach morskich. Mam nadzieję, że w domu wszystko w porządku, całuję Cię mocno.
Twój Dawid
Czy umieściłeś:
- miejsce i datę skąd wysyłasz kartkę?
- nagłówek, a w nim zwrot do adresata?
- pozdrowienia?
- podpis?
- imię nazwisko i adres adresata?
Praca z tekstem
Zbyt wielu szło pod wodę. Tych z pierwszych okrętów,
co skrzydłem zagarniały każdy wiatr, i z łódek
walących rytmy wiosłem posklejanym w domu,
jak wiejski cieśla zdarzył – aby tylko tonąć
umiały i z bulgotem wejść w pobojowiska
między padlinę wraków. Tam co dzień nurkują
nauczyciele – skrobać szkielety – by wszystko,
jak wierzą, o ojczyźnie dobyć za perłę […]
Ernest Bryll, Lekcja polskiego – Słowacki
Pytania:
1. Sformułowanie „tam co dzień nurkują nauczyciele – skrobać szkielety” to:
a) opis realnej sytuacji
b) metafora oznaczająca nauczanie o przeszłości
c) kpina z nauczycieli
2. Poeta ma na myśli
a) nauczycieli biologii
b) wychowawców i historyków
c) nauczycieli WF-u
3. Ernest Bryll twierdzi „zbyt wielu szlo pod wodę. Tych z pierwszych okrętów”.
Jaką intencje poety odczytujesz?
a) duma,
b) kpina,
c) gorycz
4. Gdzie i po co nurkują nauczyciele według tekstu wiersza i jak to rozumiesz?
5. Czy Bryll popiera taką interpretację przeszłości?
Odpowiedzi:
1. b)
2. b)
3. c)
4. „między padlinę wraków” –czyli na dno morza, do zatopionych, przegranych wraków okrętów.Nurkowanie – to sięganie po ich historię i wartości, nauczanie o chwalebnej przeszłości. Perła – to symbol największej wartości, wydobywają stamtąd ideały dotyczące miłości ojczyzny.
5. Poeta dystansuje się od takiego odczytywania przeszłości klęski – wskazuje na to słowa „ jak wierzą”.
Wypracowanie egzaminacyjne
Smutny jest los dziecka, któremu brak miłości. Opisując losy Dawida Copperfielda i odwołując się do innych znanych ci lektur – potwierdź tę maksymę.
Notatka wstępna
Forma – rozprawka.
Zaprzeczać nie ma tu czemu. Raczej, po postawieniu tezy, że los dziecka pozbawionego miłości, najczęściej sieroty – to smutny i tragiczny los – należy dodać, że literatura obfituje w przykłady tego typu. Sam Karol Dickens podejmuje temat wielokrotnie.
Plan pracy
- Los Copperfielda jako potwierdzenie tezy: jest szczęśliwy póki jest tylko z matką, i potem, kiedy znajduje miłość i dom u ciotki. Czasy sieroctwa i tułaczki to czas niedoli Copperfielda.
- Przykład Ani z Zielonego Wzgórza – zanim trafiła do rodziny Cuthbertów zaznała losu sieroty, tułaczki po przytułkach i nieżyczliwych rodzinach, które dawali jej nie miłość, lecz chcieli wyzyskać ją do pracy.
- Nieszczęście sierot zauważone w baśniach – smutny los Kopciuszka czy Śpiącej Królewny, gnębionych przez macochy – to odzwierciedlenie rzeczywistości.
- Rola polskich pisarzy – Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa Henryk Sienkiewicz ujmowali się za sierotami i pokazywali niedole dzieci. Przykłady: Antek, Anielka, Janko Muzykant.
- Harry Potter – przykład kultury współczesnej. Jest sierotą i zaznaje sierocego losu, braku miłości i ciepła rodzinnego. Na szczęście Harry – jest czarodziejem! Może uciec od świata mugoli, gdzie nie zaznaje dobrych uczuć.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/realizm-pozytywizm/c139-realizm/co-mozesz-powiedziec-o-sylwetce-tworczej-karola-dickensa