Na czym polega pisanie recenzji?

  • Przede wszystkim na ocenianiu filmu, książki, wystawy, spektaklu. Na wyrażaniu własnych sądów na temat danego dzieła.
  • Mamy pisać o tym, co nam się w danej książce lub filmie podobało, a co nie. Pochwalamy zalety i wytykamy wady.
  • Ale recenzja ma też informować – o tematyce utworu, autorze – o całej „technicznej” stronie dzieła. W Twojej recenzji nie może zabraknąć tego elementu.
  • I jeszcze ostatnia, ale wcale nie najmniej ważna funkcja recenzji – zachęcenie lub zniechęcenie innych do obejrzenia lub przeczytania recenzowanego dzieła. Z całej treści recenzji będzie można wyczytać Twój stosunek do utworu, ale dobrze będzie, jeśli jasno go określisz.

 

Jak pisać recenzję

I Wstęp informacyjny

Ta wstępna część to zestaw informacji o recenzowanej pozycji. Ująć tu trzeba:

  • nazwisko twórcy (reżysera, aktorów, autora powieści),
  • okoliczności powstania dzieła,
  • okoliczności odbioru (kiedy odbył się spektakl, kiedy zetknąłem się z książką).

Odrębny element informacyjny – to krótka notka o zawartości treściowej utworu. To może być nawet skrót fabuły, prezentacja głównych postaci, nawet problematyki. Należy uważać, aby się zbytnio nie rozgadać – recenzja nie może być streszczeniem ani analizą utworu!

Istota recenzji to:

II Omówienie i ocena dzieła

Zasada jest taka, że 1/3 recenzji poświęcamy na informacje, a 2/3 na opinię, krytykę i pochwałę, własne wrażenia i porównania. Poza tym recenzja powinna być zakończona podsumowaniem, konkluzją, oceną ostateczną. Tak wygląda całość recenzji.
Najlepiej streścić ocenę w jednym zdaniu: wyrazić się o danym utworze pozytywnie lub negatywnie. Można napisać typowo

  • Sumując…, uważam…
  • Uznaję ten utwór za… (dzieło wielkie, arcydzieło, wspaniałą rzecz, wzór powieści, świetny film).
  • Gratuluję twórcy (autorowi, reżyserowi) pomysłu i wykonania.

Można dokonać ocen, używając skali ustalonej na swój użytek.

  • W skali ocen od 1 do 10 daję temu filmowi 6. Ocena ta wynika z powyższych rozważań.
  • Moje wnioski motywują ocenę bardzo dobrą. Chętnie wrócę do tego dzieła.
  • Trudno mi postawić konkretną ocenę. Wartość tego utworu nie da się wymierzyć w ten sposób.

Pamiętamy, że w szkolnych recenzjach rzadko mamy okazję do ocen negatywnych. Realizujemy przecież tematy, w których prezentujemy ulubiony film, dzieło, koncert, spektakl. A jeśli musimy dokonać recenzji konkretnego utworu i wogóle się nam on nie podobał? Wówczas postępujemy dyplomatycznie. To znaczy, wyrażamy swoje opinie ogólnie, nie tak krańcowo jak w przypadkach zachwytu, i szukamy: czy nie ma w naszym materiale nic dobrego…

Dlaczego tak?
Dlatego, że nasza znajomość treści wielu dzieł nie jest jeszcze wielka i często wiemy, że coś nam się nie podoba, ale właściwie nie wiemy dlaczego. A zatem, aby uniknąć kompromitacji, lepiej o cudzych dziełach (szczególnie uznanych) wypowiadać się oględnie.

Możemy przecież używać słów takich jak:

  • Nie przypadł mi do gustu (zamiast: To bzdura!).
  • Nie przepadam za utworami tego typu (zamiast: Kicz!).
  • Zapewne dzieło to nie jest pozbawione wartości, lecz nieco mnie zniechęca.
  • Wolę utwory o bardziej intensywnej akcji (zamiast: Co za nuda!).
  • Nie wiem, czy wrócę do tej lektury (zamiast: Nigdy!).
  • Jestem pewna, że ma swoich zwolenników (zamiast: Idioci!).

W ten sposób można dać do zrozumienia, że dzieło to w naszych oczach nie znajduje uznania. Trudno jednakże krzyknąć: „Nie, bo nie!”. Jest to raczej argument dziecinny. Warto natomiast swój sąd udowodnić, czyli kolejno omówić różne warstwy utworu.

 

Pamiętaj – zanim napiszesz…

  • Zbierz informacje na temat utworu, o którym chcesz pisać. Źródłem mogą być czasopisma, gazety codzienne i oczywiście internet – im ich więcej, tym lepiej.
  • Pamiętaj żeby nie streszczać utworu! Twoje zadanie to wprowadzić jedynie w tematykę utworu..
  • Pamiętaj o fachowym słownictwie – pisząc o sztuce teatralnej lub filmie, będziesz musiał używać terminów takich jak scenografia, choreografia, kaskader, kadr.
  • Zwróć uwagę na tytuł, nazwisko autora, reżysera, scenarzysty, wykonawców, aktorów, kompozytora itd. Jeśli piszesz recenzję sztuki teatralnej postaraj się o program. Dzięki niemu będziesz znał dokładnie nazwiska twórców spektaklu.
  • Zastanów się, co zamierzasz skrytykować, a co pochwalić. Zbierz argumenty.
  • Pomyśl, na co chcesz zwrócić uwagę. Jakie elementy utworu wydają Ci się szczególnie interesujące, nowatorskie, oryginalne, robiące wrażenie na czytelniku.
  • Możesz odwołać się do innych opinii i recenzji z fachowych czasopism.

 

Nasze rady

Pamiętaj, by krytykować kulturalnie, nie napastliwie, stanowczo, ale elegancko. Możesz np. napisać, że aktor źle gra, ale nie że jest głupi; że jego typ urody nie pasuje do danej roli, a nie, że nie możemy na niego patrzeć.
Zadbaj o to, by recenzja była osobista, miała indywidualny rys. Nie wstydź się swego stylu i własnego zdania – przecież możesz mieć inne zdanie niż większość!

I jeszcze jedno: pamiętaj, że sądy powinny być wyraziste, ale nie są powszechnie obowiązujące. Ktoś ma prawo się z nimi nie zgodzić. Dlatego podkreślaj indywidualny charakter swojej wypowiedzi, wplatając co jakiś czas zdania typu: „sądzę, że”, „myślę, że…”, „według mnie”, „może nie wszyscy zgodzą się z moją opinią…”.

 

Jakich błędów unikać

Najczęstszy błąd młodych recenzentów to streszczanie utworów. Absolutnie nie wolno tego robić! Wystarczy określić tematykę, wskazać motywy, które znasz z innych dzieł (a tu się powtarzają), opisać wrażenia, ocenić dzieło, wyrazić o nim swą opinię.
Kolejny błąd to skrajne oceny, bez ich uzasadnienia. To niedopuszczalne – oczywiście, możesz coś mocno skrytykować, ale musisz swoją krytykę uzasadnić! Nie wystarczy, że napiszesz: „Nie podobało mi się”.

Przytaczaj tylko takie przykłady, które są sprawdzone – musisz dobrze wiedzieć, o czym piszesz! Niedopuszczalne jest powoływanie się na przykłady, które są niesprawdzone lub których nie jesteś pewien. Zamiast więc przytaczać nawet najbardziej ambitne filmy czy lektury, których jednak nie obejrzałeś do końca czy też nie zrozumiałeś, powołaj się na to, co dobrze znasz.

Pisząc recenzję filmu, sprawdź, czy nazwiska, które podałeś, są pewne – niedopuszczalne jest pomylenie aktorów, reżyserów czy autorów książek!

Bądź oryginalny!
Nadaj tytuł swojej recenzji!
Zamiast banalnego Recenzja….(i tu tytuł recenzowanego dzieła) pomyśl nad czymś świeższym, bardziej zaskakującym. Nie masz pomysłów? Przejrzyj tytuły recenzji w gazetach lub portalach internetowych – może Cię zainspirują. Pamiętaj – tytuł musi być krótki i chwytliwy.

 

Jeśli piszesz o filmie lub spektaklu teatralnym

Postaraj się odpowiedzieć na pytania:

  • Kto reżyserował, kto gra główne role (a może jakieś wyraziste role drugoplanowe), może zapamiętałeś jakichś innych twórców (scenografa, twórcę kostiumów, kompozytora muzyki), wiesz, gdzie – w przypadku filmu – były kręcone zdjęcia.
  • Czy to adaptacja dzieła literackiego? Jeśli tak, to czy wierna, czy też zupełnie odbiegająca od literackiego pierwowzoru?
  • O czym opowiada film lub spektakl, jaka to tematyka? (ale uwaga, nie streszczaj akcji!).
  • Jaki nastrój wywołuje? (smutku, melancholii, przygnębienia, jest na wskroś optymistyczny).
  • Co możesz powiedzieć o muzyce? (poruszająca, taneczna, przygnębiająca, gorące rytmy, melancholijna, spokojna).
  • Jakie były kostiumy, jakie dekoracje?
  • Co możesz powiedzieć o grze aktorskiej? („znakomicie wcielił się w rolę…”, „był wspaniały jako…”, „dobrze zagrał…”, „dokładnie tak wyobrażałem sobie…”, „inaczej zinterpretował postać”).
  • Co wydało Ci się najważniejsze? (humor, zdjęcia, a może gra aktorska, niekonwencjonalne przedstawienie problemu, a może doznania estetyczne).
  • Co Ci się nie podobało albo Twoim zdaniem jest nieporozumieniem? (np. obsadzenie kogoś w jakiejś roli, niewiarygodne przedstawienie jakiejś postaci, sytuacji).
  • Ogólna ocena filmu.
  • Może Twoją opinię potwierdzają twórcy filmu lub krytycy, zacytuj i skomentuj te opinie, może film dostał jakieś nagrody…

 

Jeśli piszesz o książce

  • Przypomnij sobie, czy znasz jakieś inne dzieła tego autora. Czy mają jakieś szczególne, charakterystyczne cechy? A może pisarz krążył wokół jakichś swoich ulubionych tematów?
  • Jak określiłbyś gatunek tekstu? (dramat, powieść, opowiadanie).
  • Czy to czytadło czy raczej ambitna literatura?
  • Jaka jest problematyka utworu? (ale nie streszczaj!).
  • Co powiesz o bohaterach: którzy wywołują sympatię, którzy antypatię czytelnika, może z jakimiś możesz się utożsamiać?
  • Jaki nastrój wywołuje utwór? (zachwyt, śmiech, smutek).
  • Co Ci się w nim szczególnie podoba? (wartka akcja, pogłębienie psychologiczne postaci, opisy przyrody, świetnie opisane realia).
  • Co Cię razi, drażni? (język, jacyś bohaterowie, niewiarygodność, niekonsekwencje w szczegółach, a może rozwlekła akcja).
  • Może znasz jakieś ciekawostki związane z odbiorem powieści albo chcesz zacytować czyjąś opinię o książce i ustosunkować się do tego sądu?

 

Jeszcze wokół filmu i książki – inne formy wypowiedzi

Opis przeżyć wewnętrznych po przeczytaniu książki lub obejrzeniu filmu

Przypomnij sobie, co powinien zawierać opis przeżyć. Napisz o przyczynach przeżyć, o uczuciach, jakie Ci wtedy towarzyszyły – czy było to wzruszenie, znudzenie, a może entuzjazm. Pamiętaj o zmianach w swoim wyglądzie (mimice, gestach) i w zachowaniu. Dokładnie nazywaj swoje uczucia!

Wywiad z wybraną postacią literacką

Przeprowadzając wywiad, na swego rozmówcę wybierz postać, o której coś wiesz – najlepiej bohatera ulubionej książki. Pamiętaj, że dobry wywiad musi być konkretny i wyczerpujący. I przede wszystkim – to nie Ty jesteś gwiazdą – uważaj więc, żeby pytania nie były dłuższe od udzielanych odpowiedzi.

Zaproszenie na spotkanie z pisarzem lub reżyserem

To prosta forma i nie sprawi Ci kłopotów, jeśli będziesz pamiętać o pięciu elementach – kto zaprasza, kogo, kiedy, gdzie i z jakiej okazji.

Dedykacja dla aktora, którego bardzo cenisz

Pamiętaj, że to krótka forma wypowiedzi – ogranicz się więc do 3 – 4 zdań. Świetnym pomysłem jest umieszczenie na początku cytatu – musi być jednak dopasowany do okazji i obdarowanego. Nie zapomnij o zwrotach grzecznościowych!

 

Przydatne sformułowania, które podkreślają subiektywne odczucia

  • Szczególnie podoba mi się…
  • Zwróciłam uwagę na …
  • Zachwyciły mnie…
  • Poruszyły mnie…
  • Zaintrygowały mnie…
  • Zrobiły na mnie wrażenie…
  • Moim zdaniem…
  • Według mnie…
  • Sądzę, że…
  • Uważam, że…
  • Myślę, iż…
  • W moim przekonaniu…

 

Zapamiętaj!

Najważniejsze funkcje recenzji:

  1. Poinformowanie (o dziele, książce, filmie, spektaklu teatralnym)
  2. Ocena dzieła
  3. Zachęcenie lub zniechęcenie do przeczytania/ obejrzenia dzieła

 

Zobacz:

https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/praca-domowa-jezyk-polski/recenzja-2

https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/c313-jak-napisac-wypracowanie/czy-mnie-sie-podoba-slownictwo-do-recenzji

Sposób na recenzję

https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/c312-formy-wypracowan/jak-pisac-recenzje

Recenzja książki, filmu, spektaklu teatralnego, wystawy plastycznej, koncertu

Recenzja powieści

Recenzja przedstawienia teatralnego

Jak to zgrabnie ująć w recenzji?