Rozważania o losach bohaterów mitu o Dedalu i Ikarze.
Jestem przeciw Ikarowi
Teza 1. Ikar był beznadziejnie bezmyślnym idealistą, który zmarnował zamysł ojca. Dedal leciał nisko, ale przynajmniej doleciał.
Uwaga! Jest to teza kontrowersyjna i mniej popularna od tej, która głosi, że Ikar jest patronem i duszą przewodnią marzycieli, wynalazców i rozmaitych twórczych eksperymentatorów. Niemniej wolno Wam tak myśleć, należy tylko myśl elegancko i dyplomatycznie sformułować – i jako tezę zamieścić we wstępie. Nie wolno też zlekceważyć i pominąć argumentów fanów Ikara, praca byłaby wówczas płytka i niepełna. Formułujemy zatem założenie we wstępie, pamiętając, że praca pisemna jest jednak formą oficjalną. Nie wypada zatem nazwać bohatera głupim gnojkiem, ale…
Wstęp
Wstęp, czyli sformułowanie tezy. To najprostszy rodzaj wstępu, choć nie jedyny. Trzeba określić nasz stosunek do Ikara.
- Za pomocą pytania:
Kim był Ikar – idealistą czy lekkoduchem, nieposłusznym synem? I odpowiemy:
Ja należę do ludzi twardo stojących na ziemi. W upadku Ikara widzę klęskę… i sporo niedojrzałości.
- Albo od razu informujemy:
Nie należę do grona wielbicieli Ikarowych lotów. Czy można tak całkowicie ulec marzeniom, wyobrażeniom, bez szczypty realnego podejścia do sprawy?
Czy można pochwalać nieposłuszeństwo?
- Albo od razu atakujemy przeciwnika:
Nie zgadzam się z teoriami idealistów o poświęceniu dla ludzkości, o konieczności ryzyka i ponoszenia ofiar dla nauki. Popatrzmy na efekty: Ikar ginie, ponieważ przecenił swoje możliwości, Dedal osiąga cel. Czy ktoś zaprzeczy temu faktowi?
- Można też zacząć intelektualnie, od cytatu:
„Wciąż o Ikarach głoszą, choć doleciał Dedal” (Ernest Bryll).
- Albo jeszcze bardziej uczenie – od aluzji do sztuk pięknych i poezji:
Breughel na słynnym płótnie nie wyeksponował upadku Ikara. Gdzieś tam w tle widać chłopięcą nogę, a życie toczy się dalej. Ernest Bryll napisał o tym:
Breughel, co osiwiał
pojmując ludzi, oczy im odwracał
od podniebnych dramatów.
Stanisław Grochowiak ironizował w wierszu Ikar:
Breughel malował wołu – ten był w pierwszym planie,
Wykląć Breughla, bo w drugim dopiero Ikar jak mucha.
A ja twierdzę, że Breughel miał rację.
Rozwinięcie
- Teraz czas na przedstawienie logicznych argumentów. Najlepiej zacząć od wypisania ich w konspekcie, a potem przytaczać na przemian z kontrargumentami, które obalamy.
- Nieposłuszeństwo (efekt – klęska).
- Lekkomyślne podejście do sprawy – idealizm.
- Koszt niewspółmierny do zysku.
- Realia życiowe przeciw wzniosłym ideałom (prozy życia nie da się uniknąć). Przykłady z życia i literatury.
Zakończenie
- Formułujemy wnioski.
- Czasem warto w zakończeniu przyznać trochę racji wrogom.
Teza 2. Pochwalam Ikara
Wstęp
- Lubię Ikara. Jest patronem wszystkich szalonych marzycieli, zdobywców, podróżników. To dzięki nim ludzkość zdobywa wciąż nowe lądy.
Rozwinięcie
Argumenty przemawiające „za Ikarem”.
- Ikar to patron wszystkich wynalazców, naukowców, którzy odważyli się przełamać przyzwyczajenia i schematy. Gdyby nie oni, cóż osiągnęłaby ludzkość?
Przykłady: Mikołaj Kopernik, Giordano Bruno, Maria Skłodowska–Curie, Krzysztof Kolumb, Vasco da Gama.
- „Lot ku słońcu” – to metafora odwiecznych ludzkich dążeń do czegoś więcej niż codzienność, realia ziemskie.
„Wzbić się ponad ziemię”, zaznać czegoś niezwykłego – choćby za cenę upadku. To ideały artystów, miłośników przygód, odkrywców, podróżników, zdobywców kosmosu. „Każda epoka tęskni za jakimś piękniejszym światem” [John Huizinga]. Tylko dzięki Ikarom może go osiągnąć.
- „Lot ku słońcu” – to także odwieczne marzenie o lataniu, wzorem ptaków. Człowiek zrealizował to marzenie! Samoloty są wcieleniem marzeń Ikara. Nie obyło się bez ofiar. Dowodem mogą być przygody bohaterów książek A. de Sainte-Exupery’ego Nocny lot, Ziemia, planeta ludzi. To zwycięstwa i tragedie pionierów lotnictwa!
Zakończenie
- Ikar spadł, Dedal doleciał. Czym jednak byłoby życie bez przygód i porażek? W końcu ludzkość wynalazła sposób na to, by latać: jak – ptak i jak Ikar.
- Chwalę Ikara. Wbrew moralistom i realistom. Czy zaprzeczą, że dziś człowiek potrafi latać.
Zobacz: