W rozwinięciu rozprawki najważniejsze są argumenty. Gdzie ich szukać, ile podawać, jak je rozwijać?
Zapamiętaj dwa modele rozprawek:
I model rozprawki
1. WSTĘP
2. TEZA
3. ARGUMENTY
4. POTWIERDZENIE TEZY
II model rozprawki
1. WSTĘP
2. HIPOTEZA
3. ARGUMENTY
4. POSTAWIENIE TEZY
W obydwu modelach pojawiają się argumenty. To one stanowią rozwinięcie wypracowania i to one mają
nas doprowadzić do potwierdzenia lub postawienia tezy.
Argumenty to dowody na poparcie tezy lub udowodnienie bądź obalenie hipotezy. Ich odmianą są kontrargumenty, czyli dowody negujące tezę.
Co może być argumentem?
To, oczywiście, przede wszystkim zależy od tematu, w którym jasno określony jest zakres materiału do przywołania. Argumentami mogą być*:
1. POSTACIE (historyczne, literackie, współczesne)
„Błogosławiony trud”. Jakie zajęcie, Twoim zdaniem, może dać człowiekowi najwięcej szczęścia i satysfakcji? Swoją opinię uzasadnij na przykładach dwóch postaci literackich lub rzeczywistych.
2. LITERATURA, HISTORIA, SZTUKA, FILM
Wolność jest istotną wartością w życiu człowieka. Napisz rozprawkę, w której ustosunkujesz się do powyższej tezy. W uzasadnieniu swego stanowiska wykorzystaj przykłady z literatury, historii lub ze sztuki.
3. WŁASNE DOŚWIADCZENIA, OBSERWACJE, PRZEMYŚLENIA
Świat bez sportu byłby uboższy. Uzasadnij słuszność tego stwierdzenia, odwołując się do tekstów z arkusza oraz własnych doświadczeń, przemyśleń.
4. TEKSTY ŹRÓDŁOWE (z arkusza)
Czy człowiek może kupić wszystko, co mu zapewnia szczęście? Rozważ ten problem i uzasadnij swoją odpowiedź na podstawie tekstu III oraz na innym przykładzie z literatury, filmu lub życia.
5. OSIĄGNIĘCIA CYWILIZACJI, KULTURY
Warto poznawać dorobek naszych przodków. Napisz rozprawkę, w której ustosunkujesz się do tej opinii. Odwołaj się do trzech przykładów osiągnięć cywilizacyjnych (jednego z arkusza i dwóch własnych).
Uwaga! Techniczna rada!
Każdy wprowadzany argument powinien rozpoczynać się kolejnym akapitem. Nie żałuj miejsca – zaczynając od nowej linijki, zostaw trochę miejsca z brzegu na tzw. wcięcie akapitowe.
Podstawowe rady przy rozwijaniu argumentów
1. Dokonaj selekcji przykładów!
Dowolność wyboru przykładów ogranicza teza, którą masz udowodnić. Wybrane przykłady omów tylko pod kątem przytoczonych przez Ciebie argumentów. Z przytaczanych utworów wybieraj tylko to, co ilustruje Twój argument. Charakterystyka bohatera, dzieje jego życia, streszczenie fabuły utworu, wątki poboczne nie mogą być argumentami w Twojej rozprawce. Mogą pełnić jedynie funkcję przykładu ilustrującego Twój argument. Czego więc nie wolno Ci pisać w rozprawce?
- Nie streszczaj lektur czy filmów!
- Nie zamieszczaj pełnych charakterystyk!
- Nie przytaczaj biografii!
- Nie opisuj wątków pobocznych!
- Nie przytaczaj dosłownie tekstów źródłowych (np. z tekstów na arkuszu czy z lektur)!
2. Zadbaj o porządek!
Aby Twoja rozprawka nie została uznana za wypracowanie chaotyczne, napisz sobie w brudnopisie kilka punktów, które zamierzasz wykorzystać jako argumenty. Zastanów się nad logicznym uporządkowaniem swojego wypracowania, nad kolejnością argumentów i potem się jej trzymaj. Nie skacz z jednego argumentu na drugi – skończ jeden wątek i dopiero przechodź do następnego, pamiętając o nowym akapicie.
3. Pamiętaj o spójności!
Chociaż kolejne argumenty są zupełnie innymi przykładami (co dodatkowo podkreślasz, stosując akapity), nie mogą być oderwane od siebie. Służą one przecież poparciu lub zanegowaniu tezy – musisz więc nawiązywać do tematu wypracowania, dbając o ciągłość, spójność wypowiedzi. Jak ją zachować?
Stosując odpowiednie słownictwo charakterystyczne dla rozprawki:
- l rozpocznij argumentację od zwrotów:
Na potwierdzenie tej tezy mogę podać następujące dowody…
Rozpocznę swoje rozważania od najsilniejszego argumentu…
Po pierwsze…
Zacznę od…
Rozpocznę od…
- w kolejnych argumentach posłuż się zwrotami:
Po drugie…
Z jednej strony…, Z drugiej strony…
Oto kolejny argument…
Za tezą przemawia także fakt, że…
(ten film, ten bohater) może służyć za kolejny argument potwierdzający…
Kolejny dowód to…
Przejdę teraz do przykładu z…
Jako kolejny przykład możemy wymienić…
Przedstawię następny argument…
- gdy przytaczasz ostatni argument, możesz wykorzystać zwroty:
Na zakończenie przytoczę…
Jako ostatni przytoczę argument…
Moje rozważania byłyby niepełne, gdybym nie przytoczył jeszcze jednego argumentu…
Jest jeszcze jeden dowód potwierdzający tezę…
Nie sposób pominąć jeszcze jednego argumentu…
Możemy tu jeszcze przywołać…
Jako ostatni przykład możemy wymienić…
Weźmy jeszcze pod uwagę jeden dowód…
Kończąc…
Reasumując…
Podsumowując…
Uwaga! Pamiętaj jednak, żeby nie nadużywać schematycznych sformułowań typu: „Pierwszym argumentem jest… Następnym argumentem jest… Kolejnym argumentem jest…” albo „Po pierwsze… Po drugie… Po trzecie…”.
Ile argumentów?
Najczęściej trzy!
Zazwyczaj jest to określone w temacie wypracowania egzaminacyjnego.
- W większości tematów, które dotychczas pojawiły się w testach, trzeba było przywołać trzy argumenty.
- Zdarzają się też tematy, gdzie trzeba podać dwa przykłady, np.: „Człowiekowi najbardziej potrzebny jest drugi człowiek”. Odnieś się do tej tezy i uzasadnij swoją opinię, przywołując dwa przykłady z wybranych dzieł literackich lub filmów.
- Rzadko pojawiły się tematy z czterema argumentami, np.: „Mitologia odwiecznym źródłem inspiracji twórczej”. Uzasadnij słuszność tego stwierdzenia, odwołując się do dwóch przykładów z literatury i dwóch przykładów ze sztuki.
- Najrzadziej egzaminatorzy wymagają jednego argumentu, ale wtedy trzeba, oczywiście, ten przykład rozwinąć, np. w temacie: Odwołując się do doświadczeń wybranej postaci literackiej, napisz rozprawkę, w której rozważysz słuszność stwierdzenia: „Wędrowanie pozwala odkryć prawdę o sobie i innych ludziach”.
- Jeśli w temacie nie pojawia się liczba argumentów, którymi masz poprzeć tezę, najbezpieczniej jest podać trzy przykłady. Dobrze byłoby rozwinąć jeden z nich.
Uwaga! Techniczna rada!
Każdy wprowadzany argument powinien rozpoczynać się kolejnym akapitem. Nie żałuj miejsca – zaczynając od nowej linijki, zostaw trochę miejsca z brzegu na tzw. wcięcie akapitowe.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/praca-domowa-jezyk-polski/10-rad-dla-piszacych-rozprawke